Hoàn thiện quy định về thu hồi tài sản tham nhũng

Các đại biểu Quốc hội thảo luận tại Tổ. Ảnh: Đ. KHOA

Định lượng tiêu chí đánh giá về phòng, chống tham nhũng

Theo Tờ trình của Chính phủ, về tiêu chí đánh giá công tác phòng, chống tham nhũng (Điều 17), Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định chung về việc đánh giá công tác PCTN được thực hiện theo tiêu chí theo quy định của Chính phủ cho phù hợp với chức năng quản lý nhà nước của các Bộ, ngành, địa phương; nhằm đảm bảo tính chủ động và tính chịu trách nhiệm của các Bộ, UBND tỉnh về công tác PCTN.

Quan tâm đến quy định này, đại biểu Triệu Thị Huyền (Lào Cai) - cho rằng, việc bổ sung tiêu chí đánh giá theo hướng đo lường được kết quả và gắn trách nhiệm với hiệu quả thực thi là phù hợp. Tuy nhiên, các tiêu chí được liệt kê lại chưa thực sự phản ánh được kết quả đầu ra hoặc tác động thực chất.

Theo đại biểu, việc giao Chính phủ quy định chi tiết là phù hợp với thẩm quyền, nhưng nếu không đặt ra nguyên tắc và cấu trúc khung đánh giá thì các tiêu chí có thể thiên về tính hình thức hoặc có tính so sánh. Đồng thời, công tác này liên quan đến nhiều cơ quan, nếu không quy định rõ trách nhiệm phối hợp và các phương pháp thống nhất, kết quả đánh giá sẽ thiếu sự đồng bộ.

Vì vậy, đại biểu kiến nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu sửa đổi bổ sung nội dung tiêu chí đánh giá để phản ánh thực chất, hiệu quả, đảm bảo tính thống nhất, minh bạch và khả thi.

Đại biểu Lê Thu Hà phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH

Cụ thể là sửa đổi theo hướng tập trung vào các tiêu chí như: mức độ hoàn thiện chính sách, pháp luật và thể chế về PCTN; hiệu quả thực hiện các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, xử lý hành vi tham nhũng; kết quả thu hồi tài sản tham nhũng và phục hồi thiệt hại do tham nhũng gây ra; mức độ công khai, minh bạch, liêm chính trong hoạt động công vụ và sự hài lòng của người dân.

Đồng tình quan điểm này, đại biểu Lê Thu Hà - Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội - đề nghị cần chuyển từ đánh giá định tính sang đánh giá bằng các chỉ số định lượng để công tác này thực chất hơn. Theo đó, đại biểu đề nghị sửa Khoản 1 Điều 17 theo hướng quy định việc đánh giá dựa trên Bộ chỉ số đánh giá gồm các tiêu chí định lượng và định tính; giao Chính phủ ban hành Bộ chỉ số đánh giá PCTN cấp Bộ, ngành, địa phương và công khai hằng năm, coi đây là một tiêu chí bắt buộc trong xếp loại mức độ hoàn thành nhiệm vụ.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Trị) và nhiều đại biểu thống nhất với việc bổ sung quy định về kê khai, giải trình nguồn gốc về tài sản thu nhập - một trong những tiêu chí đánh giá cán bộ, đảng viên, nhằm thể chế hóa chủ trương Kết luận 105 của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, theo đại biểu, Dự thảo Luật mới chỉ quy định về nguyên tắc chung chung; do đó cần quy định chi tiết ngay trong Luật hoặc giao Chính phủ quy định chi tiết.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (TP. Hà Nội) thì đề nghị cần cân nhắc lại quy định về việc kê khai và xác minh khi tài sản tăng thêm hơn 1 tỷ đồng vì như vậy sẽ gây mất thời gian vào những việc không cần thiết.

Theo đại biểu, khi việc kê khai thực hiện đúng, có bằng chứng về tài sản phát sinh thì không cần xác minh. Việc xác minh chỉ cần thực hiện khi kê khai không trung thực hoặc có dấu hiệu giả dối, bị tố cáo.

Đại biểu Cường đề nghị nên có quy định cứng về tỷ lệ xác minh tài sản hằng năm. Theo đó có thể xác minh 20% theo hình thức quay vòng trong 5 năm. "Khi đó xác minh tài sản trở thành việc hết sức bình thường, không có gì là xấu, trừ trường hợp bất thường, xác minh rồi lại xác minh tiếp" - đại biểu Cường nói.

Tránh phân tán, tẩu tán tài sản tham nhũng

Liên quan đến việc thu hồi tài sản tham nhũng, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, có một thực tế trong thu hồi tài sản tham nhũng là người vi phạm đã tẩu tán tài sản bằng cách cho con, cho em, cho gia đình, cho những người thân... Đây là vấn đề cần quan tâm.

Đại biểu Hoàng Văn Cường phát biểu thảo luận. Ảnh: NHƯ Ý

Để khắc phục tình trạng này, đại biểu đề nghị sửa đổi Luật lần này phải đưa vào quy định trường hợp đã bị truy tố tội tham nhũng, làm thất thoát tài sản thì trong quá trình thu hồi, có thể điều tra không chỉ riêng tài sản của cá nhân mà điều tra cả tài sản của những người có liên quan để tránh phân tán, tẩu tán tài sản; tạo sự răn đe mạnh hơn và cũng tạo điều kiện để thu hồi tài sản được tốt hơn.

Cũng liên quan đến vấn đề xử lý tham nhũng và thu hồi tài sản, đại biểu Trần Thị Thu Hằng (Lâm Đồng) cho rằng, nhiều vụ án đã được phát hiện, xử lý nghiêm nhưng tỷ lệ thu hồi tài sản còn thấp, ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân. Đại biểu đề nghị cần có giải pháp căn cơ, đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản, củng cố niềm tin xã hội đối với công tác phòng, chống tham nhũng.

Trong khi đó, đại biểu Lê Thanh Hoàn (Thanh Hóa) cho rằng, việc thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt qua các vụ án hình sự về tham nhũng, trong đó có việc thu hồi tài sản không qua thủ tục kết tội là vấn đề đã được Quốc hội thảo luận khi ban hành Luật PCTN năm 2018 song đến nay Dự thảo Luật sửa đổi cũng chưa có hướng xử lý.

Theo đại biểu, giai đoạn vừa qua, khi xét xử các đối tượng có hành vi tham nhũng, tham ô thì xảy ra tình trạng các đối tượng này sở hữu khối lượng tài sản rất lớn lên tới hàng nghìn tỷ đồng và không thể chứng minh được nguồn gốc. Tuy nhiên, cơ quan điều tra cũng chỉ chứng minh được nguồn gốc tài sản tham ô, tham nhũng ở mức độ nhất định.

Vì vậy, đại biểu đề nghị Cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung quy định về giải pháp xử lý tài sản mà người bị kết tội tham nhũng, tham ô không thể chứng minh được nguồn gốc hợp pháp.

Ngoài ra, một số đại biểu kiến nghị Quốc hội giao cho Chính phủ xây dựng lộ trình sửa đổi toàn diện Luật PCTN trong thời gian tới, theo hướng gắn chặt hơn giữa minh bạch, giải trình, thu hồi tài sản; ứng dụng công nghệ số và dữ liệu mở; đảm bảo cơ chế thanh tra, kiểm soát thực sự độc lập và chuyên nghiệp. Mục tiêu cao nhất là chuyển từ chống tham nhũng bằng công cụ hành chính sang kiểm soát quyền lực bằng thể chế minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Đ. KHOA