Nâng chuẩn kiểm soát nội bộ ngân hàng tiệm cận thông lệ quốc tế

Phát biểu tại cuộc họp, ông Nguyễn Đức Long - Cục trưởng Cục An toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết, NHNN đang tập trung rà soát và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến tỷ lệ an toàn và yêu cầu về quản trị rủi ro. Thông tư thay thế Thông tư 13/2018/TT-NHNN là văn bản quan trọng, bởi Thông tư 13 đã được triển khai 7 năm kể từ khi ban hành vào tháng 5/2018. Trong bối cảnh các chuẩn mực Basel III có nhiều thay đổi và thực tiễn hoạt động ngân hàng phát sinh nhiều vấn đề mới, việc rà soát, cập nhật và thay thế là cần thiết. Theo ông Nguyễn Đức Long, dự thảo sửa đổi đã được gửi lấy ý kiến hai lần. Lần đầu vào tháng 5/2025 theo hướng sửa đổi, bổ sung một số điều, nhưng qua rà soát, một số quy định được đánh giá khó áp dụng hoặc tạo thêm gánh nặng tuân thủ. Do vậy NHNN tiếp tục hoàn thiện và gửi lại dự thảo vào tháng 10/2025 để lấy ý kiến rộng rãi hơn. Ban soạn thảo đã nhận được nhiều phản hồi chi tiết, đồng thời tổ chức làm việc trực tiếp với các ngân hàng đăng ký góp ý. Bên cạnh đó, các đoàn công tác của NHNN cũng khảo sát thực tế tại một số ngân hàng có quy mô và mô hình quản trị khác nhau để nắm bắt đầy đủ đặc thù triển khai hệ thống kiểm soát nội bộ trong thực tiễn.

Quang cảnh buổi làm việc

Chia sẻ về cách tiếp cận của dự thảo, đại diện NHNN cho biết nguyên tắc cốt lõi của thông lệ quốc tế là quản trị rủi ro trước hết phải là trách nhiệm của từng ngân hàng. Các ngân hàng phải chủ động xây dựng và vận hành hệ thống kiểm soát nội bộ phù hợp với quy mô và mức độ rủi ro của mình. Trên cơ sở đó, cơ quan quản lý sẽ lựa chọn bộ tiêu chuẩn chung và áp dụng thống nhất toàn hệ thống. Ông Nguyễn Đức Long nhấn mạnh, dự thảo Thông tư sẽ được rà soát theo hướng tiệm cận thông lệ quốc tế nhưng đồng thời xét đến điều kiện thực tiễn triển khai tại Việt Nam. NHNN sẽ không quy định quá chi tiết mà ban hành theo hướng khung, tạo điều kiện cho các ngân hàng chủ động thực hiện. Việc hướng dẫn ở mức hợp lý là kinh nghiệm quan trọng mà NHNN rút ra trong quá trình xây dựng nhiều văn bản trước đây. “NHNN sẽ không quy định quá chi tiết. Đây cũng là kinh nghiệm trong quá trình xây dựng nhiều quy định trước đây và sẽ cố gắng ban hành hướng dẫn ở mức hợp lý nhất cho các ngân hàng”, ông Nguyễn Đức Long nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng khẳng định, việc thay thế Thông tư 13/2018/TT-NHNN là cần thiết trong bối cảnh hệ thống ngân hàng đối mặt với nhiều sức ép rủi ro mới

Tại cuộc họp, đại diện ban soạn thảo đã trình bày tóm tắt các điểm mới đáng chú ý của dự thảo, đặc biệt liên quan mô hình quản trị rủi ro, cơ cấu tổ chức, chức năng kiểm soát nội bộ và yêu cầu đối với ba tuyến phòng thủ. Nhiều đại biểu đánh giá dự thảo đã thể hiện bước tiến rõ rệt trong việc tiếp cận mô hình quản trị rủi ro hiện đại nhưng cần tiếp tục hoàn thiện một số nội dung để bảo đảm thống nhất và khả thi khi áp dụng.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng khẳng định, việc thay thế Thông tư 13/2018/TT-NHNN là cần thiết trong bối cảnh hệ thống ngân hàng đối mặt với nhiều sức ép rủi ro mới. Các quy định phải được thiết kế trên cơ sở nhận diện rõ mô hình quản trị rủi ro của từng ngân hàng để tránh chồng chéo và hạn chế cách hiểu khác nhau khi áp dụng. Ông Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh, Thông tư cần nhất quán với hệ thống pháp luật hiện hành và các thuật ngữ mới theo thông lệ quốc tế phải được giải thích rõ ràng để các TCTD dễ dàng triển khai. Ông cũng đề nghị cơ quan soạn thảo chỉ nên quy định nguyên tắc, để các ngân hàng chủ động xây dựng quy trình nội bộ phù hợp thay vì áp đặt chi tiết, tránh gây khó khăn khi thực hiện.

Ông Nguyễn Đức Long - Cục trưởng Cục An toàn hệ thống các tổ chức tín dụng nhấn mạnh, dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 13 sẽ được rà soát theo hướng tiệm cận thông lệ quốc tế nhưng đồng thời xét đến điều kiện thực tiễn triển khai tại Việt Nam

Đại diện Câu lạc bộ Pháp chế Ngân hàng, bà Nguyễn Thị Phương cho biết, dự thảo Thông tư thể hiện nỗ lực tiệm cận mô hình quản trị rủi ro hiện đại, song vẫn tồn tại vướng mắc liên quan đến mô hình ba tuyến phòng thủ, cơ cấu tổ chức, thẩm quyền ra quyết định rủi ro và quản lý rủi ro mô hình. Một số quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ có thể phát sinh xung đột trong quá trình áp dụng tại các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, do sự khác biệt về mô hình hoạt động, phân cấp phân quyền và mức độ hoàn thiện hệ thống quản trị rủi ro.

Cuộc họp cũng ghi nhận nhiều ý kiến cụ thể từ các ngân hàng Agribank, BIDV, Vietcombank, VietinBank, MB, Techcombank, ACB, VIB và đại diện các ngân hàng nước ngoài. Các ý kiến tập trung vào việc làm rõ mục đích của mô hình quản trị rủi ro, quy định về quản lý thuê ngoài, hạn mức rủi ro tín dụng, rủi ro danh tiếng, rủi ro công nghệ, cơ chế phân quyền trong hoạt động bảo hiểm, mối quan hệ giữa khẩu vị rủi ro và hạn mức tổng thể, cũng như yêu cầu kiểm soát và phòng ngừa rủi ro phát sinh theo thực tiễn vận hành.

Sau khi lắng nghe ý kiến từ Hiệp hội Ngân hàng, CLB Pháp chế và các TCTD, ông Nguyễn Đức Long cho biết toàn bộ ý kiến sẽ được các bộ phận chuyên môn ghi nhận, rà soát và giải trình phù hợp. Những nội dung cần làm rõ sẽ được ban soạn thảo giải thích để minh định cách tiếp cận và mục tiêu chính sách; các đề xuất hợp lý sẽ được tiếp thu và chỉnh sửa trong dự thảo cuối cùng. Ông nhấn mạnh Thông tư là văn bản quy phạm pháp luật áp dụng chung cho mọi TCTD, do đó chỉ có thể quy định ở mức nguyên tắc, tránh đi quá sâu vào chi tiết để không gây vướng mắc khi triển khai thực tế. Dự thảo hiện đang ở giai đoạn hoàn thiện cuối cùng và NHNN sẽ tổng hợp để trình lãnh đạo xem xét ban hành trong thời gian tới.

Phát biểu tại cuộc họp, ông Nguyễn Quốc Hùng nhấn mạnh đây là văn bản có tác động lớn đến công tác quản trị rủi ro của toàn hệ thống và cần được xây dựng minh bạch, rõ ràng để hỗ trợ các TCTD tuân thủ hiệu quả. Vì vậy, Hiệp hội Ngân hàng sẽ tiếp tục rà soát, tổng hợp ý kiến của các hội viên và gửi NHNN trong thời gian sớm nhất; đồng thời phối hợp cùng Câu lạc bộ Pháp chế Ngân hàng để thống nhất các góp ý mang tính hệ thống, góp phần hoàn thiện dự thảo Thông tư trước khi ban hành.

Nhóm phóng viên