Học hỏi từ đòn UAV của Ukraine: Hệ thống 'Vòm Vàng' của Mỹ sẽ cung cấp biện pháp đối phó hiệu quả

Hình ảnh máy bay đánh chặn F-15EX, hệ thống THAAD và GMD, máy bay không người lái của Ukraine chuẩn bị xuất kích vào ngày 1/6. Ảnh: MW.

Ukraine đã tổ chức loạt tấn công phối hợp nhằm vào các căn cứ máy bay ném bom chiến lược trên khắp nước Nga hôm 1/6 trong Chiến dịch “Mạng nhện”, với các xe tải chứa đầy UAV dùng một lần điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo (AI) xâm nhập sâu vào lãnh thổ Nga để thực hiện các đòn tấn công tầm ngắn.

Sau sự kiện đó, Tham mưu trưởng Không quân Mỹ, Tướng David W. Allvin, ngày 4/6 tuyên bố rằng sáng kiến phòng thủ nội địa đầy tham vọng mang tên Golden Dome (Vòm Vàng) có thể đối phó với những đòn đánh kiểu này nếu chúng xảy ra trên đất Mỹ.

“Tôi nghĩ điều thú vị sẽ là việc tích hợp đến mức nào, trong tương lai…‘Vòm Vàng’ có thể bao gồm không chỉ các hệ thống chống tên lửa đạn đạo, hành trình hay siêu vượt âm, mà còn cả những mối đe dọa tầm gần, hiệu quả hơn như thế này”, ông Allvin nói.

Tuy nhiên, ông cũng làm rõ rằng giai đoạn đầu của chương trình “Vòm Vàng” sẽ không bảo vệ được trước những cuộc tấn công kiểu như Ukraine vừa thực hiện, và có thể phải đến cuối những năm 2030 hoặc đầu 2040 mới đạt được năng lực đó.

“Chúng ta sẽ xem phản ứng sau vụ tấn công này như thế nào, nhưng rõ ràng là ngay cả những vị trí tưởng như bất khả xâm phạm cũng cần phải chú ý nhiều hơn”, ông Allvin cảnh báo.

Hiện rất ít thông tin được tiết lộ về chương trình “Vòm Vàng”, nhưng ước tính chi phí của nó sẽ vượt quá 542 tỷ USD trong hai thập kỷ tới, nhằm xây dựng một hệ thống phòng thủ tích hợp chống lại các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo và hành trình nhắm vào lãnh thổ Mỹ. Một số ước tính khác, dựa vào quy mô tham vọng của dự án, thậm chí còn đẩy con số này vượt 800 tỷ USD.

Máy bay không người lái của Ukraine trong chiến dịch "Mạng nhện". Ảnh: MW.

Tướng Allvin cũng chia sẻ thêm về các bài học Không quân Mỹ có thể rút ra từ chiến dịch đột phá của Ukraine, trong đó họ đã đánh trúng các mục tiêu cách lãnh thổ mình tới 4.000 km – một điều chưa từng có tiền lệ.

Ông cho biết Không quân Mỹ có thể cân nhắc đưa vào biên chế các loại máy bay đơn giản hơn, nhưng đồng thời cũng cảnh báo không nên quá kỳ vọng vào việc phụ thuộc nặng nề vào máy bay không người lái giá rẻ.

“Có nhiều người nói rằng Không quân nên đầu tư vào 'một loạt UAV giá rẻ, tầm xa, và mạnh về hỏa lực', nhưng điều đó là hoàn toàn phi thực tế. Không có loại máy bay nào có thể hội tụ đầy đủ cả ba yếu tố đó,” ông nói.

Thay vào đó, ông nhấn mạnh sự cần thiết của một lực lượng cân bằng, trong đó các máy bay giá rẻ có thể gây nhiễu loạn hệ thống phòng thủ của đối phương trước khi các khí tài đắt tiền được triển khai để tiêu diệt mục tiêu then chốt. Theo ông, một sự phối hợp thông minh sẽ giúp các chỉ huy lựa chọn “vũ khí phù hợp cho mục tiêu phù hợp” và tránh việc phải “đốt hết vũ khí đắt đỏ vào mỗi nhiệm vụ”.

Trước khi chiến dịch “Mạng nhện” bắt đầu, giá trị của các UAV dùng một lần đã tăng mạnh. Nga – từ vị thế gần như không có gì vào đầu năm 2022 – đã phát triển năng lực sản xuất UAV nội địa và trở thành nhà sản xuất lớn nhất thế giới vào đầu năm 2025. Thành tựu này phần lớn đến từ việc chuyển giao công nghệ và hỗ trợ từ Iran, quốc gia từ lâu đã dựa rất nhiều vào UAV để bù đắp cho sự thiếu hụt máy bay chiến đấu có người lái hiện đại.

Tên lửa đánh chặn trên mặt đất của Boeing , thuộc Hệ thống GMD. Ảnh: MW.

Chương trình “Vòm Vàng” được kỳ vọng sẽ tích hợp vệ tinh, hệ thống phòng không mặt đất, máy bay trinh sát và chiến đấu cơ đánh chặn để bảo vệ lãnh thổ Mỹ. Thậm chí, có thể bao gồm cả các đòn tấn công phủ đầu bằng tên lửa hành trình và đạn đạo từ lực lượng Mỹ ở nước ngoài nhằm vô hiệu hóa bệ phóng đối phương trước khi tên lửa được phóng đi.

Người ta kỳ vọng rằng những tiến bộ về AI sẽ mang lại khả năng nhận thức tình huống vượt trội, nhờ vào việc xử lý dữ liệu từ vệ tinh và cảm biến trên không nhanh hơn nhiều lần và với khối lượng lớn hơn bao giờ hết. Dữ liệu này không chỉ dùng để cảnh báo các vụ phóng tên lửa từ nước ngoài, mà còn có thể phát hiện mối đe dọa từ bên trong lãnh thổ Mỹ, nếu có một đòn đánh tương tự như của Ukraine xảy ra.

Dù có nhiều công nghệ đầy hứa hẹn, tính khả thi tổng thể của “Vòm Vàng” vẫn là dấu hỏi lớn. Các tuyên bố của giới chức rằng hệ thống sẽ bảo vệ được trước tên lửa siêu vượt âm – như các phương tiện lướt siêu thanh (HGV) – đã bị giới chuyên gia nghi ngờ mạnh mẽ.

Ngay cả trước những đòn tấn công bằng tên lửa đạn đạo cơ bản, không có mồi nhử hay đầu đạn cơ động, hệ thống hiện tại Ground Based Midcourse Defence (GMD) của Mỹ vẫn thể hiện năng lực hạn chế. Dù đã tiêu tốn khoảng 40 tỷ USD, thành tích thử nghiệm của GMD vẫn bị đánh giá là “rất kém thuyết phục”.

Các tên lửa đánh chặn của GMD – vốn không có khả năng đánh chặn HGV – được ước tính có giá hơn 70 triệu USD mỗi quả, khiến việc phòng thủ trước một kho vũ khí tên lửa đạn đạo liên lục địa hiện đại, quy mô lớn gần như không khả thi về mặt kinh tế và kỹ thuật.

Huyền Chi