Học lịch sử địa phương qua trải nghiệm thực tế

Trên tay là cuốn “Cẩm nang du lịch: Tìm hiểu các bia địa chỉ đỏ ở Phan Thiết”, Phạm Huỳnh Kim Ngân, Nguyễn Hồng Phát, Nguyễn Trung Sinh - 3 thành viên phụ trách thiết kế và lên nội dung, đại diện cho một nhóm gồm 10 bạn học sinh của lớp 12A1 Trường THPT Phan Bội Châu, rất mạnh dạn, tự tin đứng thuyết trình về những gì mà các em đã tìm hiểu và thực hiện. “Cuốn cẩm nang có hình thức nhỏ, gọn, là tài liệu bỏ túi thuận tiện cho người dân và du khách muốn tìm hiểu lịch sử địa phương TP. Phan Thiết giai đoạn 1945 - 1975. Các nội dung được chúng em trích lược và trình bày khá rõ ràng. Bao gồm phần giới thiệu số lượng bia địa chỉ đỏ, sau đó mới chi tiết từng địa chỉ. Tất cả đều có hình ảnh minh họa, địa chỉ cụ thể nên dễ dàng nhận diện…”. Sự tự tin cho thấy các em nắm vững kiến thức. Ngay cả khi giáo viên đưa ra những câu hỏi phụ, các thành viên còn lại cũng trả lời rành mạch, lưu loát.

Thầy Phan Bá Linh, người đưa ra phương pháp học vận dụng thực tế này chia sẻ: “Học lịch sử không thể nằm ngoài việc tìm hiểu các địa chỉ đỏ, vì đây là nơi nuôi dưỡng tinh thần dân tộc, lòng yêu nước và truyền thống cách mạng. Các địa chỉ đỏ là nguồn sử liệu vô cùng quý giá để làm rõ lịch sử địa phương, minh chứng cho thời kỳ hào hùng của dân tộc. Nhưng thực tế việc khai thác, giới thiệu thông qua các hoạt động trải nghiệm gắn với bài dạy lịch sử địa phương hiện còn nhiều hạn chế, nên tôi mạnh dạn thay đổi cách dạy bằng cách giao bài tập tìm hiểu về nội dung lịch sử, hướng dẫn các em thực hiện sân khấu hóa lịch sử ngay tại địa chỉ đỏ và xây dựng sa bàn”.

Với mỗi cách làm đều khó và mất nhiều thời gian với học sinh, vì vậy ngay từ đầu học kỳ I, thầy Linh đã giới thiệu sơ lược cho các em về 17 bia địa chỉ đỏ (bia chiến thắng) hiện có trên địa bàn TP.Phan Thiết. Đồng thời, chia lớp thành từng nhóm, hướng dẫn các em chọn những địa chỉ, cách khai thác, sưu tầm sử liệu, tiếp cận nhân chứng… Thời gian nghiên cứu thực tế thường là ngày thứ bảy, chủ nhật, khi các tiết ở trường được nghỉ nên không ảnh hưởng đến việc học. Trong quá trình lên lớp, thầy cũng thường xuyên đốc thúc, hỏi thăm, tháo gỡ khó khăn cho học sinh làm bài.

Một số em học sinh lớp 12A1 chia sẻ: Với phương pháp học này, chúng em có được kho tư liệu quý hoàn chỉnh, đã hệ thống hóa về nội dung, khả năng khai thác sử dụng thuận tiện. Những phương danh, địa vực, những tên gọi xưa được chú thích rõ ràng nhờ thế nắm rõ vị trí hiện nay. Trải nghiệm này cũng giúp chúng em tích lũy thêm nhiều kiến thức liên môn, phát triển năng lực cá nhân và tập thể.

Khi chia sẻ về đổi mới phương pháp giảng dạy học, thầy Linh cho biết: Tôi chỉ là người định hướng vấn đề. Nhưng rất mừng là qua triển khai trong 2 năm học 2020 – 2021 và 2021 – 2022, lại thấy được sự hào hứng và khả năng ghi nhớ ở các em. Những câu chuyện lịch sử được các em tái diễn trên sân khấu thật sinh động, dễ dàng hình dung sự tàn khốc của chiến tranh và hình ảnh của những anh hùng, thế hệ cha ông đã gan dạ xả thân vì quê hương, đất nước. Các lớp được hướng dẫn nghiên cứu thực tế không có em nào có kết quả thi dưới 5 điểm. Các em đều nắm được kiến thức cơ bản về lịch sử địa phương theo chương trình và bài học yêu cầu. Đặc biệt, nhiều em ở khối 12 có chung nhận xét thấy môn lịch sử rất thú vị, không còn khô khan như trước.

“Dù mới có thể hướng dẫn học sinh nghiên cứu ở 17 địa chỉ đỏ tại Phan Thiết, nhưng đây sẽ tạo ra “bước đệm” cho tôi tiếp tục nghiên cứu, trao đổi, chia sẻ với giáo viên các trường học trong tỉnh về những tư liệu và mạnh dạn thay đổi phương pháp dạy học lịch sử địa phương. Hướng đến giúp học sinh có khả năng vận dụng kiến thức liên môn, cũng như phát triển tư duy quan sát, phân tích và đúc kết, nhằm phát huy tính chủ động, tích cực cho học sinh”, thầy Phan Bá Linh nói.

Cuốn cẩm nang du lịch tìm hiểu các bia địa chỉ đỏ ở Phan Thiết mà học sinh Trường THPT Phan Bội Châu thực hiện

Thực hiện sân khấu hóa ngay tại bia địa chỉ đỏ

Học sinh giới thiệu về sa bàn bia địa chỉ đỏ

Thầy Phan Bá Linh giới thiệu mô hình sa bàn học sinh thực hiện