'Học tập suốt đời' để thành người bản lĩnh, có ích

Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Học tập suốt đời để dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám hy sinh vì lợi ích chung, để trở thành người có ích cho xã hội”. Đây không chỉ là một quan điểm trong giáo dục, mà còn là định hướng chiến lược cho sự phát triển của con người Việt Nam trong Kỷ nguyên mới.

Học để thích nghi và hình thành tư duy độc lập, phản biện

Thế giới đang chuyển động với tốc độ chóng mặt, từ sự phát triển không ngừng của công nghệ, khoa học đến những biến đổi sâu sắc về kinh tế, chính trị và xã hội. Nếu không học và cập nhật tri thức, chúng ta nhanh chóng bị bỏ lại phía sau.

Học và học tập suốt đời không chỉ là một lựa chọn mà đã trở thành một yêu cầu bắt buộc để mỗi cá nhân thích nghi với sự thay đổi này.

Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ tự động hóa, dữ liệu lớn (Big Data) hay trí tuệ nhân tạo đang thay đổi cách con người làm việc và sống. Nhiều công việc truyền thống có nguy cơ bị thay thế, nhưng đồng thời cũng mở ra những cơ hội mới cho những ai chịu học hỏi.

Không chỉ trong lĩnh vực công nghệ, mà trong mọi ngành nghề, việc học tập liên tục giúp con người cập nhật những kiến thức, kỹ năng mới để nâng cao hiệu quả công việc, có tầm nhìn xa hơn trong việc phát triển…

Trong xã hội tri thức, học tập không giới hạn trong khuôn khổ nhà trường hay một giai đoạn mà chúng ta phải liên tục cập nhật tri thức để thích nghi và phát triển. Học tập suốt đời chính là chìa khóa để con người tư duy một cách độc lập, sáng tạo và phản biện. Nó còn giúp con người rèn luyện khả năng tự học, tự nghiên cứu và tiếp thu thông tin một cách chọn lọc.

Trong thời đại bùng nổ thông tin, không phải mọi kiến thức đều có giá trị, và chỉ những người biết cách tiếp thu tri thức một cách có chọn lọc mới có thể sử dụng nó một cách hiệu quả.

Chỉ khi có nền tảng tri thức vững chắc, con người mới “dám nghĩ”, dám đặt vấn đề, dám tìm tòi những cách làm mới. Bởi xã hội phát triển không thể thiếu những cá nhân dám suy nghĩ khác biệt, biết tìm ra giải pháp tối ưu cho thực tiễn.

Tri thức cũng giúp con người “dám nói”, tức nói những điều có cơ sở, dựa trên nền tảng tri thức và kỹ năng lập luận. Điều này đặc biệt quan trọng trong thời đại công nghệ số, khi mà mạng xã hội và các phương tiện truyền thông phát triển mạnh mẽ, tạo điều kiện cho những tin đồn, tin giả lan truyền nhanh chóng. Học tập giúp mỗi người tự tin hơn trong việc bảo vệ cái đúng, đấu tranh với những tư tưởng lạc hậu, góp phần thúc đẩy tiến bộ xã hội.

Học để hành động, chịu trách nhiệm và cống hiến

Học tập không chỉ để biết, để hiểu, mà quan trọng hơn là để hành động một cách đúng đắn và có trách nhiệm. Một người có tri thức sẽ “dám làm”, không ngại thử nghiệm và đương đầu với khó khăn. Những phát minh khoa học, những cải tiến trong sản xuất, những sáng kiến trong quản lý đều xuất phát từ những cá nhân có tư duy đổi mới và tinh thần dấn thân.

Tuy nhiên, làm mà không chịu trách nhiệm thì không thể mang lại giá trị bền vững. Một người có bản lĩnh không chỉ dám thực hiện mà còn “dám chịu trách nhiệm” với những quyết định và hành động của mình. Đây là phẩm chất cốt lõi của những nhà lãnh đạo, những doanh nhân, những nhà khoa học chân chính – những người không sợ sai lầm mà biết nhìn nhận sai lầm để rút kinh nghiệm và cải tiến. Ví dụ, một người hiểu biết về môi trường sẽ có ý thức bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, một doanh nhân có tầm nhìn sẽ kinh doanh theo hướng bền vững thay vì chỉ chạy theo lợi nhuận trước mắt.

Trách nhiệm không chỉ giới hạn ở phạm vi cá nhân mà còn phải hướng đến lợi ích tập thể. Một xã hội tiến bộ không thể thiếu những con người “dám hy sinh vì lợi ích chung”, biết đặt lợi ích cộng đồng lên trên lợi ích cá nhân và hướng đến những giá trị lâu dài thay vì những lợi ích ngắn hạn. Trong suốt chiều dài lịch sử, chính tinh thần cống hiến quên mình vì dân tộc, vì đất nước đã tạo nên những chiến thắng vĩ đại và đưa Việt Nam ngày càng phát triển. Ngày nay, tinh thần ấy vẫn cần được tiếp nối trong mọi lĩnh vực: từ giáo dục, khoa học, kinh tế đến văn hóa – xã hội.

Chìa khóa để hội nhập và phát triển quốc gia

Ở góc độ quốc gia, việc phát triển bền vững không thể dựa vào tài nguyên thiên nhiên mà phải dựa vào nguồn nhân lực chất lượng cao.

Các nước phát triển như Nhật Bản, Đức, Singapore đều rất chú trọng đến việc xây dựng xã hội học tập. Họ không chỉ đầu tư vào giáo dục chính quy mà còn khuyến khích người dân học tập thông qua các chương trình đào tạo, nâng cao kỹ năng suốt đời. Nhờ vậy, nguồn nhân lực của họ luôn có trình độ cao, đáp ứng tốt các yêu cầu của nền kinh tế hiện đại.

Việt Nam đang trên con đường hội nhập sâu rộng vào kinh tế thế giới, vì vậy, tinh thần “học tập suốt đời” cần được thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa. Muốn xây dựng một đất nước hùng cường, chúng ta không chỉ cần những người có bằng cấp mà quan trọng hơn là những công dân có tư duy đổi mới, có kỹ năng thực tiễn và sẵn sàng thích nghi với mọi sự thay đổi.

Quan điểm của Tổng Bí thư Tô Lâm về “học tập suốt đời” không chỉ nhấn mạnh vai trò của học tập mà còn đặt ra yêu cầu về hành động và trách nhiệm của mỗi cá nhân trong công cuộc xây dựng, phát triển xã hội và đất nước

Vậy nên, “Học tập suốt đời” không chỉ dừng ở khẩu hiệu mà phải trở thành một nguyên tắc sống, một nhiệm vụ xuyên suốt đối với mỗi công dân. Chỉ khi không ngừng học hỏi, con người mới đủ bản lĩnh để “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm và dám cống hiến”. Đây không chỉ là con đường dẫn đến thành công của cá nhân mà còn là động lực để đất nước Việt Nam vững bước trên con đường phát triển bền vững trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

*ThS Nguyễn Tuấn Anh – Phó Trưởng ban Tuyên giáo Đảng ủy Tổng Công ty Công nghiệp Sài Gòn

* NGUYỄN TUẤN ANH