Hội đồng Bảo an họp khẩn để thảo luận vụ vi phạm không phận Ba Lan

Ba Lan đã ra lệnh cấm máy bay không người lái dọc biên giới với Belarus và Ukraine, cũng như giới hạn hoạt động không lưu tại khu vực này, sau khi bắn hạ một số máy bay không người lái mà chính phủ nước này khẳng định là máy bay không người lái vi phạm không phận của Ba Lan do Nga vận hành.

Ba Lan đã nhận được sự ủng hộ từ phía các đồng minh NATO về hành động bắn hạ máy bay không người lái này Nga và trong ngày thứ Năm, chính phủ Đức đã tuyên bố đẩy mạnh ủng hộ các nước rìa phía Đông khối NATO nhằm phản ứng trước vụ việc.

Chính phủ Nga khẳng định không có ý định tấn công mục tiêu tại Ba Lan, và sẽ không đưa ra thêm bình luận nào khác. Một sĩ quan cấp cao của NATO cho biết hiện vẫn chưa rõ vụ xâm phạm không phận này có chủ đích hay không.

Tuy nhiên vụ việc này đã làm nảy ra một số câu hỏi về tính sẵn sàng đối phó với các vụ tấn công bằng máy bay không người lái của các nước thành viên NATO, đẩy cao căng thẳng giữa NATO và Nga. Vụ việc khiến một số lãnh đạo các nước phương Tây lên kế hoạch trừng phạt chính quyền Moscow cũng như nghi ngờ những cam kết của khối này đối với nỗ lực đàm phán hòa bình tại Ukraine.

Trong ngày thứ Năm trước các binh lính Ba Lan, Tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki phát biểu: "Hành động khiêu khích này của Nga, như các sĩ quan chỉ huy và quân nhân hiểu rõ, chỉ là một hành động mang tính thử khả năng phản ứng của chúng ta".

Các nước Hội đồng Bảo an LHQ gồm Slovenia, Đan Mạch, Hy Lạp, Pháp và Anh đã đề nghị cơ quan 15 nước thành viên này tổ chức nhóm họp nhằm thảo luận về vụ việc.

Các quan chức cho biết, máy bay tiêm kích F-16 của Ba Lan, F-35 của Hà Lan, các máy bay thăm dò AWACS của Ý và các máy bay tiếp nhiên liệu trên không của NATO đã được điều động để bắn hạ các máy bay không người lái trong không phận Ba Lan trong đêm ngày thứ Ba tới sáng ngày thứ Tư vừa rồi.

Cảnh sát Ba Lan đứng cạnh mảnh vỡ một chiếc UAV bị bắn hạ (ảnh: Reuters)

Trong ngày thứ Năm, trước quốc hội Ba Lan, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ba Lan Wladyslaw Kosiniak-Kamysz đã cho biết đã thu thập các mảnh vỡ từ 16 máy bay không người lái.

Ông nhận định việc Ba Lan hỗ trợ hậu cần cho Ukraine có thể là động cơ đằng sau vụ việc này – phần lớn các gói viện trợ được đưa tới Ukraine qua Ba Lan.

"Đây là nỗ lực làm giảm sự hậu thuẫn của NATO và Ba Lan dành cho Ukraine".

Không lưu bị giới hạn

Trong ngày thứ Tư, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk cho biết, ông đã kích hoạt Điều 4 trong hiệp định NATO, một điều khoản cho phép các thành viên trong liên minh có thể yêu cầu các đồng minh khác cố vấn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nói chuyện với ông Nawrocki trong ngày thứ Tư, và lãnh đạo hai nước đã cam kết hỗ trợ lẫn nhau. Tuy nhiên chính quyền Washington chưa đề cập nhiều về vụ việc xâm phạm không phận này trước thềm một thỏa thuận giải phóng tù nhân với Belarus tới từ nỗ lực đàm phán của ông Trump.

Các lãnh đạo châu Âu mong muốn ông Trump cùng họ đề ra thêm các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga và đẩy mạnh hoạt động hỗ trợ Ukraine.

Chính phủ Đức tuyên bố sẽ đẩy mạnh hỗ trợ Ukraine và sẽ cùng với EU hướng tới áp đặt thêm các lệnh trừng phạt mới lên Nga sau vụ việc này.

Một phát ngôn viên chính phủ Đức cho biết: "Bên cạnh các cam kết sẵn có với các nước vùng biển Baltic và Ba Lan, chính phủ Đức sẽ kéo dài và mở rộng các hoạt động bảo vệ không phận tại Ba Lan".

Hà Lan sẽ điều động 300 binh lính và xúc tiến điều động 2 trong tổng số 3 dàn tên lửa Patriot đã cam kết sẽ cung cấp cho Ba Lan, và Cộng hòa Séc cũng sẽ cung cấp 3 máy bay trực thăng cùng với 100 quân nhân.

Các nhà lập pháp từ ba quốc gia vùng biển Baltic có biên giới giáp với Nga đã hối thúc Quốc hội Mỹ từ chối đề xuất cắt đứt khoản viện trợ quốc phòng cho khu vực này trị giá 200 triệu USD mỗi năm do ông Trump đề xuất.

Zygimantas Pavilionis, cựu đại sứ Lithuania tại Mỹ, cho biết: "Mỹ rời khỏi khu vực này đồng nghĩa với việc Nga tiến vào".

Ba Lan và NATO đều chưa đưa ra phỏng đoán về mục đích của các máy bay không người lái trong vụ việc này. NATO cũng đang phải đối mặt với những câu hỏi về việc để cho các máy bay không người lái của quốc gia bên ngoài di chuyển vào không phận các nước thành viên khối này, và khối này có được trang bị đủ để đối phó với chúng hay không.

Cơ quan kiểm soát không lưu của Ba Lan cho biết các giới hạn không lưu do Ba Lan đề ra dọc khu vực giáp biên giới với Belarus và Ukraine sẽ được áp đặt cho tới ngày 9/12/2025.

Dưới các lệnh giới hạn này, hoạt động hàng không chung – như các máy bay cỡ nhỏ và trực thăng – sẽ bị giới hạn, và hoạt động của các máy bay không người lái dân sự như máy bay điều khiển từ xa sẽ hoàn toàn bị cấm.

Các chuyến bay chở khách thương mại tại khu vực này sẽ không bị ảnh hưởng, nhưng vụ xâm phạm không phận bằng máy bay không người lái đã châm ngòi cho một số lo ngại về tính an toàn của hoạt động vận tải dân sự hàng không tại châu Âu.

Giám đốc Ryanair Michael O'Leary cho biết: "Đây sẽ là một vấn đề dài hạn cho mọi hãng hàng không và người dân sinh sống tại châu Âu trong nhiều năm tới".

Nguyễn Quang Minh(theo Reuters)