'Hồi sinh' hình thức hợp đồng BT nhưng kiểm soát chặt chẽ hơn

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên thảo luận Tổ 13

Tại các tổ, đánh giá chung về dự án Luật, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cho rằng, đây là dự luật khó, phức tạp, việc sửa đổi là cần thiết, phù hợp với yêu cầu của thực tiễn, nhằm kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cấp thiết về thể chế, thủ tục cũng như phân cấp phân quyền trong quy hoạch, đầu tư kinh doanh, đầu tư theo phương thức đối tác công tư và đấu thầu.

Tham dự phiên thảo luận tại Tổ 13 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Lạng Sơn, Bắc Ninh, Hậu Giang, Đắk Lắk, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn để xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu đã rõ.

"Đây là dự án Luật rất cần thiết mà Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ban Cán sự Đảng Chính phủ và Đảng Đoàn Quốc hội đã họp, cho ý kiến 2 lần chỉ trong một tháng", Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nói.

Chủ tịch Quốc hội lưu ý "vấn đề nào đã thấy, đã rõ, đã chín, được thực tế kiểm nghiệm, chứng minh thì chúng ta sửa, còn vấn đề chưa rõ, chưa chín, chưa được thực tế chứng minh thì tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện khung pháp lý về tổ chức quản trị doanh nghiệp đạt chuẩn mực quốc tế, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, thu hút đầu tư vào sản xuất kinh doanh".

Chủ tịch Quốc hội đề nghị dự án Luật sửa đổi, bổ sung phải bảo đảm 3 vấn đề: Trình tự, thủ tục; hồ sơ; chất lượng.

Để bảo đảm thông qua dự án Luật, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ tán thành quan điểm của Ủy ban Kinh tế tại Báo cáo thẩm tra. Trong đó, cần tập trung làm rõ một số vấn đề như: Danh mục dự án trong nội dung các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh; thủ tục đầu tư đặc biệt; về phân cấp thêm cho UBND cấp tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư với các dự án đầu tư xây dựng mới bến cảng, khu bến cảng thuộc cảng biển, đặc biệt quy mô vốn đầu tư là dưới 2.300 tỷ đồng; về lĩnh vực, quy mô đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), vốn đầu tư tối thiểu để thực hiện đầu tư theo phương thức này; lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt...

Việc 'hồi sinh' hình thức hợp đồng BT là một bước đi rất quan trọng

Nêu quan điểm về nội dung sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), ĐBQH Nguyễn Như So (Bắc Ninh) cho rằng, việc "hồi sinh" hình thức hợp đồng BT vào dự thảo Luật lần này là một bước đi rất quan trọng và cũng đòi hỏi phải đánh giá kỹ lưỡng mọi khía cạnh để bảo đảm sự ổn định của chính sách.

"Chúng ta cần một chính sách đủ ổn định và có tầm nhìn dài hạn. Do đó, trong lần sửa đổi này, cần đặc biệt chú trọng đến việc cân bằng lợi ích giữa doanh nghiệp và nhà nước".

Nhấn mạnh điều này, đại biểu Nguyễn Như So phân tích, khi một doanh nghiệp quyết định đầu tư một khoản tiền vô cùng lớn để thực hiện dự án BT (xây dựng - chuyển giao), họ không chỉ đóng góp hạ tầng cho xã hội mà còn đặt cược vào sự phát triển lâu dài của địa phương.

Đại biểu cũng cho rằng, hiện nay, chúng ta đang e ngại vấn đề chênh lệch giá trị quỹ đất thực tế tại thời điểm giao so với dự kiến trong hợp đồng. Những thủ tục hành chính, việc giải phóng mặt bằng phức tạp, kéo dài có khi lên tới hàng chục năm, khiến cho chi phí vốn đội lên, trong khi các lợi ích từ dự án vẫn chưa thể sinh lời.

Từ thực tế trên, đại biểu Nguyễn Như So đề nghị, trong dự thảo Luật lần này, thay vì quá tập trung vào kiểm soát sự chênh lệch giá trị đất - một yếu tố khó lường và luôn biến động theo thị trường - nên chú trọng vào việc đơn giản hóa và tháo gỡ các thủ tục pháp lý.

Việc cải thiện thủ tục hành chính không chỉ giúp doanh nghiệp giảm gánh nặng về thời gian và chi phí mà còn bảo đảm tiến độ dự án, tạo ra giá trị thực sự cho cả hai bên.

"Đó mới là cách tiếp cận hài hòa, thực tế và có hiệu quả, nhằm bảo đảm lợi ích lâu dài, đồng thời thúc đẩy sự tham gia mạnh mẽ của doanh nghiệp vào sự nghiệp phát triển đất nước", đại biểu Nguyễn Như So bày tỏ.

Các ĐBQH thảo luận tại Tổ 3 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Bắc Giang, Nghệ An, Quảng Ngãi

Liên quan đến vấn đề này, thảo luận tại Tổ 3 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Bắc Giang, Nghệ An, Quảng Ngãi, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình nêu rõ, có nhiều phương thức huy động nguồn lực xã hội như: Thị trường chứng khoán, BOT, BT (xây dựng - chuyển giao), PPP, trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu Chính phủ…

"Chủ trương này rất đúng, nhưng BT đã bị dừng từ năm 2021 do có nhiều vấn đề trong triển khai thực hiện. Nhưng anh nào làm sai thì chúng ta xử, còn phương thức huy động vốn BT vẫn phải duy trì. Lần này Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phục hồi hình thức huy động vốn theo BT, nhưng kiểm soát chặt chẽ hơn như đấu thầu công khai, phải định giá đất, xác định giá trị đất, kiểm soát chất lượng công trình khi chuyển giao...", Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ cho biết.

Đáng lưu ý, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ cho rằng, luật hiện hành chưa quy định về dự án BT không lấy tiền, có những nhà đầu tư muốn làm từ thiện nhưng không có cơ sở pháp luật.

"Trong dự án Luật lần này, nếu giao đất cho tôi, tôi không cần đổi đất, không cần thanh toán tiền, tôi xây dựng trường học tặng cho tỉnh có được không thì cũng cần có cơ chế linh hoạt hơn…", Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình nêu ví dụ.

Liên quan đến sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ chỉ rõ, phần lớn các quy hoạch đã được đề cập ở luật chuyên ngành, nhưng có những loại quy hoạch chưa được đề cập ở luật nào thì đề nghị đưa vào dự án Luật lần này để không có khoảng trống về mặt pháp luật.

Đối với quy hoạch ở các địa phương, chúng ta chỉ có một nguồn vốn là đầu tư công, nhưng đầu tư công phải trình Quốc hội. Trong khi đó có rất nhiều loại quy hoạch, nên tỉnh có tiền mà không làm được.

Do đó, cần cho phép sử dụng nhiều nguồn tiền khác để làm quy hoạch, tránh tình trạng chậm trễ quy hoạch. Bên cạnh đó, nhiều loại quy hoạch giao cho Chính phủ, nhưng lần này, dự án luật đã giao cho Bộ trưởng.

Về danh mục các loại quy hoạch, dự án Luật cũng phân loại danh mục quy hoạch theo trọng điểm quốc gia, ưu tiên để có "thái độ ứng xử" cho kịp thời, đúng tầm, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.

Về kế hoạch sử dụng đất, Phó Thủ tướng Thường trực cho rằng, xưa nay các địa phương vướng quy hoạch sử dụng đất, có quy hoạch rồi, xây dựng kế hoạch là 1.000 ha, nhưng bỗng nhiên kêu gọi được nhà đầu tư lớn đòi hỏi 2.000 ha đất thì lại "bó tay", cho nên cũng phải thay đổi tư duy này.

Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư, các địa phương rất cần quy định về chấm dứt các dự án treo. Thực tế, có nhà đầu tư năng lực không có, nhưng vẫn tìm cách có được dự án, sau đó chuyển nhượng, đây là sự lãng phí rất lớn. Cho nên phải quy định chặt chẽ hơn để giúp các địa phương chấm dứt các dự án treo.

Thủ tục gọn nhẹ chính là chống lãng phí

Về thủ tục đối với các dự án trong khu công nghiệp, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, trong dự án Luật đã tháo gỡ khó khăn rất nhiều cho doanh nghiệp, ước tính sơ bộ tiết kiệm được 260 ngày.

Đơn cử, trong khu công nghiệp phải bảo đảm các vấn đề như đánh giá tác động môi trường, quy định phòng cháy và thủ tục xây dựng. Việc này cơ quan có thẩm quyền đã phê duyệt cho khu công nghiệp rồi, nhưng có 100 nhà đầu tư thứ cấp trong khu công nghiệp 100 ha, thì mỗi nhà đầu tư thứ cấp lại phải làm đánh giá tác động môi trường, phòng cháy, chữa cháy và thủ tục xây dựng riêng.

"Như thế cơ chế xin - cho rất nặng nề, kéo dài thời gian, gây khó khăn cho nhà đầu tư. Đây là việc nên giao cho Ban Quản lý khu công nghiệp đã phê duyệt các tiêu chuẩn phòng cháy, chữa cháy, xây dựng, môi trường… thì giờ tiếp tục phê duyệt cho nhà đầu tư thứ cấp trong thời hạn ngắn nhất, để bảo đảm nhà đầu tư thứ cấp không phải 'vác hồ sơ' chạy lòng vòng các cơ quan từ trung ương đến địa phương. Đây cũng là bước tiến lớn trong giảm thủ tục phiền hà cho nhà đầu tư thứ cấp", Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết.

Phó Thủ tướng Thường trực nhấn mạnh một lần nữa tinh thần của Chính phủ trong dự án luật này là thủ tục phải đơn giản nhất có thể. Xây dựng pháp luật vừa phải quản lý tốt, vừa thông thoáng tạo hành lang cho phát triển, chứ không phải quản không được thì cấm. Đây là tư duy mới xuyên suốt không chỉ trong dự án luật này mà còn nhiều dự án luật khác.

Một tinh thần nữa là trao quyền nhiều hơn cho cơ sở, Quốc hội giao quyền cho Chính phủ, Chính phủ giao quyền cho tỉnh. Quốc hội một năm chỉ họp 2 lần mà thực tiễn cuộc sống đòi hỏi rất nhanh. Nếu không theo kịp thực tiễn đời sống thì sẽ đánh mất cơ hội.

"Đích hướng đến là tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, công khai, minh bạch được trình tự, thủ tục thì cũng bảo đảm xây dựng Chính phủ liêm chính, hạn chế xin - cho, nhũng nhiễu, phòng ngừa tham nhũng. Thủ tục gọn nhẹ chính là chống lãng phí", Phó Thủ tướng Thường trực nhấn mạnh.

Hải Giang