Hội thảo Biển Đông lần thứ 17: Chia sẻ trách nhiệm hướng tới hòa bình

(Từ phải sang) Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki; Đại sứ Đức tại Việt Nam Helga Margarete Barth; Đại sứ Canada tại Việt Nam Jim Nickel; Đại sứ EU tại Việt Nam Julien Guerrier; Đại sứ Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Ngoại giao. (Nguồn: Học viện Ngoại giao)

Tham dự chương trình có: Đại sứ Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Ngoại giao; Đại sứ EU tại Việt Nam Julien Guerrier; Đại sứ Canada tại Việt Nam Jim Nickel, Đại sứ Đức tại Việt Nam Helga Margarete Barth và Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki. Giám đốc Học viện Ngoại giao Nguyễn Hùng Sơn điều phối phiên thảo luận.

Tại chương trình, Đại sứ Phạm Quang Vinh điểm lại một số vấn đề thảo luận nổi bật trong khuôn khổ Hội thảo. Thứ nhất, môi trường Biển Đông hiện nay đầy bất định, đòi hỏi tăng cường hơn nữa tinh thần đoàn kết giữa các nước ASEAN và các đối tác liên quan. Thứ hai, địa chính trị và công nghệ đang tạo nên những biến động sâu sắc trong khu vực. Thứ ba, chiến lược của các nước lớn càng cho thấy nhu cầu củng cố cơ chế xây dựng lòng tin như Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và thúc đẩy sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) thực chất; đồng thời duy trì vai trò trung tâm của ASEAN.

Đại sứ Phạm Quang vinh nhấn mạnh vai trò của ASEAN và các quốc gia nhỏ, tầm trung trong gắn kết các nỗ lực về an ninh, thương mại và hợp tác giải quyết cả thách thức truyền thống lẫn phi truyền thống. ASEAN là trung tâm kết nối các đối tác đối thoại trong và ngoài khu vực, được cộng đồng quốc tế công nhận rộng rãi trong bối cảnh cạnh tranh nước lớn. Ông cho rằng ASEAN không nên rơi vào “bẫy chọn phe” mà cần duy trì cán cân hợp tác linh hoạt, cân bằng lợi ích để xử lý các vấn đề khu vực và toàn cầu.

Bên cạnh đó, Đại sứ EU tại Việt Nam Julien Guerrier khẳng định EU có lợi ích chung trong việc bảo đảm an ninh tại vùng biển khu vực, vì “sức khỏe kinh tế” châu Âu gắn chặt với ổn định hàng hải tại Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Mọi gián đoạn do cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn đều ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ông Julien Guerrier nhấn mạnh ý nghĩa của tôn trọng luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982, coi đây là nền tảng quản trị biển hiệu quả.

Theo Đại sứ EU, khối này cam kết hỗ trợ tăng cường năng lực hàng hải cho các nước ASEAN thông qua các dự án chung, nhằm chia sẻ kinh nghiệm quản trị biển và ứng phó với thách thức công nghệ. EU và ASEAN chia sẻ “DNA chung” là thượng tôn pháp luật, duy trì hòa bình, ổn định, thịnh vượng, đồng thời hợp tác bảo vệ đa dạng sinh học và môi trường biển.

Các đại biểu tham dự phiên thảo luận. (Nguồn: Học viện Ngoại giao)

Trong khi đó, Đại sứ Canada tại Việt Nam Jim Nickel nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của Biển Đông – nơi diễn ra 1/3 giao thương toàn cầu và cung cấp 10% lượng hải sản thế giới, ảnh hưởng trực tiếp tới an ninh lương thực và sinh kế người dân.

Canada phản đối quân sự hóa và hành động gây hấn trên biển, kêu gọi tuân thủ UNCLOS để Biển Đông trở thành vùng biển hòa bình. Ông Jim Nickel kêu gọi lên tiếng trước các hành vi vi phạm luật pháp quốc tế, tăng cường minh bạch thông tin và duy trì đối thoại đa tầng - song phương, đa phương, cả nhà nước và phi nhà nước.

Ottawa đang mở rộng hợp tác thương mại – an ninh tại Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, ký đối tác chiến lược với ASEAN (2023), thỏa thuận thương mại tự do (FTA) với Indonesia (2025) và là thành viên CPTPP. Đại sứ Canada đánh giá Việt Nam, với vai trò Chủ tịch hội đồng CPTPP từ tháng 1/2026, có vị thế thuận lợi để kết nối các nền kinh tế tầm trung và củng cố trật tự thương mại dựa trên luật lệ.

Đại sứ Đức tại Việt Nam dẫn lại phát biểu của Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock về ba nguyên tắc trong chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Berlin: an ninh, tự do và thịnh vượng. Đức quan tâm sâu sắc đến tình hình khu vực, đặc biệt là nguy cơ xói mòn các chuẩn mực quốc tế trong xử lý tranh chấp Biển Đông.

Đại biểu đặt câu hỏi trao đổi với diễn giả. (Nguồn: Học viện Ngoại giao)

Berlin cùng EU tiếp tục ủng hộ thương mại tự do và trật tự thế giới dựa trên luật lệ, phản đối mọi hành động áp đặt từ các nước lớn. Đại sứ nhấn mạnh, chủ nghĩa đa phương và minh bạch là nền tảng thiết yếu, không phải điều hiển nhiên mà là trụ cột để bảo đảm hòa bình và ổn định khi xảy ra khủng hoảng.

Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki cho biết tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi đã dự các diễn đàn ngoại giao của ASEAN tại Malaysia và APEC tại Hàn Quốc vào tháng 10, khẳng định tiếp tục tầm nhìn Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở – trụ cột chính sách nhất quán của Tokyo từ năm 2016 dựa trên nguyên tắc pháp quyền và trật tự quốc tế cởi mở.

Theo Đại sứ Ito Naoki, Tokyo kiên quyết không chấp nhận các hành vi đơn phương thay đổi hiện trạng hoặc gây hấn trên biển, đồng thời ủng hộ mạnh mẽ UNCLOS và trật tự dựa trên luật lệ. Nhật Bản đang tăng cường hợp tác thông qua chương trình hỗ trợ an ninh chính thức (OSA) cho các nước trong khu vực như Malaysia, Indonesia và Philippines, giúp nâng cao năng lực quốc phòng, giảm thiểu bất định và góp phần duy trì hòa bình, ổn định khu vực.

Xuân Sơn