Hơn nửa triệu người thiếu ăn: Nạn đói chính thức được ghi nhận ở Gaza
IPC chính thức xác nhận nạn đói tại Gaza, 514.000 người thiếu lương thực nghiêm trọng, có thể tăng lên 641.000 vào tháng 9. Israel bác bỏ báo cáo, LHQ cảnh báo thảm họa nhân đạo.
Một đứa trẻ phản ứng khi được bao quanh bởi những chiếc nồi khi người dân Palestine chờ nhận thức ăn từ một bếp ăn từ thiện ở Khan Younis, phía nam Dải Gaza, ngày 21/8. Ảnh: Reuters.
Nạn đói đã chính thức được xác định tại một khu vực của Gaza và có khả năng lan rộng trong tháng tới, theo báo cáo ngày 22/8 từ Hệ thống Phân loại Giai đoạn An ninh Lương thực Tích hợp (IPC) – cơ quan giám sát nạn đói toàn cầu. Đánh giá này làm gia tăng áp lực buộc Israel phải cho phép nhiều viện trợ nhân đạo hơn vào vùng đất Palestine bị chiến tranh tàn phá.
IPC cho biết 514.000 người – gần 1/4 dân số Gaza – đang rơi vào cảnh đói kém nghiêm trọng, con số này dự kiến tăng lên 641.000 người vào cuối tháng 9. Trong số đó, khoảng 280.000 người ở khu vực phía bắc (bao gồm thành phố Gaza, hay “tỉnh Gaza”) đã được xác nhận là đang ở trong nạn đói thực sự – lần đầu tiên tình trạng này được ghi nhận tại dải đất này. Phần còn lại ở Deir al-Balah và Khan Younis (khu vực trung và nam) được dự đoán cũng sẽ rơi vào nạn đói vào cuối tháng tới.
Israel ngay lập tức bác bỏ báo cáo, gọi đó là “sai sự thật”, đồng thời cho rằng IPC dựa trên “dữ liệu một chiều từ Hamas”.
Theo tiêu chuẩn quốc tế, một khu vực được xếp vào tình trạng nạn đói khi ít nhất 20% dân số bị thiếu lương thực nghiêm trọng, 1/3 trẻ em suy dinh dưỡng cấp tính, và 2/10.000 người chết mỗi ngày do đói, suy dinh dưỡng hoặc bệnh tật liên quan.
Ngay cả khi chưa đạt đến ngưỡng chính thức, IPC vẫn có thể xác định các hộ gia đình đang sống trong “điều kiện nạn đói” – tức đói khát, kiệt quệ và tử vong.
Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc Volker Türk nhấn mạnh nạn đói ở Gaza là “hệ quả trực tiếp từ hành động của chính phủ Israel”, đồng thời cảnh báo rằng các ca tử vong do đói có thể bị coi là tội ác chiến tranh.
Bản đánh giá này được đưa ra trong bối cảnh Anh, Canada, Australia và nhiều nước châu Âu cảnh báo cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Gaza đã đạt đến “mức độ không thể tưởng tượng nổi” sau gần 2 năm chiến tranh giữa Israel và Hamas.
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres nhiều lần cảnh báo về một “thảm họa nhân đạo chưa từng có” tại dải đất hơn 2 triệu dân này.
Tháng trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng thừa nhận “rất nhiều người ở Gaza đang chết đói”, mâu thuẫn với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người luôn khẳng định “không có nạn đói nào ở Gaza”.
Israel kiểm soát mọi lối ra vào Gaza
Israel nắm toàn quyền kiểm soát các cửa khẩu Gaza. Cơ quan điều phối viện trợ nhân đạo của quân đội Israel (COGAT) cho biết báo cáo của IPC “bỏ qua dữ liệu của Israel về viện trợ” và không tính đến “việc lượng thực phẩm được đưa vào gần đây đã gia tăng”.
“COGAT kiên quyết bác bỏ tuyên bố về nạn đói tại Gaza, đặc biệt là ở thành phố Gaza”, thông cáo viết.
Trong khi đó, Liên Hợp Quốc từ lâu đã phàn nàn về những rào cản Israel đặt ra trong việc phân phối viện trợ, đồng thời tố cáo tình trạng hỗn loạn và mất kiểm soát an ninh. Israel nhiều lần cáo buộc Hamas cướp viện trợ, điều mà Hamas bác bỏ.
Báo cáo mới nhất của IPC chỉ phân tích tình hình ở ba khu vực: Gaza, Deir al-Balah và Khan Younis. IPC cho biết họ không thể đánh giá tỉnh Bắc Gaza do hạn chế tiếp cận và thiếu dữ liệu, và cũng loại trừ khu vực Rafah ở phía nam vì hầu như không còn người ở.
Đây là lần thứ năm trong 14 năm qua, IPC xác nhận một vùng rơi vào nạn đói. Trước đó, cơ quan này từng xác định nạn đói ở Somalia (2011), Nam Sudan (2017 và 2020) và Sudan (2024).
Theo khảo sát mới của Reuters/Ipsos, 65% người Mỹ cho rằng Mỹ cần giúp đỡ những người đang chết đói ở Gaza.
Israel từ lâu dựa vào Mỹ – đồng minh mạnh nhất – để nhận viện trợ quân sự và hỗ trợ ngoại giao. Nếu công luận Mỹ ngày càng quay lưng, đó sẽ là tín hiệu nguy hiểm đối với Israel, trong bối cảnh nước này vừa đối phó với Hamas ở Gaza, vừa căng thẳng với Iran – kẻ thù số một trong khu vực.
Cuộc chiến ở Gaza bùng nổ từ ngày 7/10/2023, khi Hamas tấn công miền Nam Israel, giết chết 1.200 người và bắt giữ khoảng 250 con tin, theo số liệu Israel. Kể từ đó, chiến dịch quân sự của Israel đã khiến hơn 62.000 người Palestine thiệt mạng, theo Cơ quan Y tế Gaza.
Các nỗ lực trung gian hòa giải do Mỹ, Qatar và Ai Cập dẫn dắt vẫn đang diễn ra, song chưa đạt được bước đột phá.
