Hợp nhất 3 Chương trình MTQG để ưu tiên nguồn lực cho đồng bào dân tộc thiểu số

Tiếp tục chương trình phiên họp thứ 51, tối 24/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng.

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, đến hết tháng 10/2025, 3 Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 (Xây dựng nông thôn mới; Giảm nghèo bền vững; Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi).

Để quản lý thống nhất, hiệu quả, thực chất và bền vững hơn, khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán nguồn lực, trùng lặp nhiệm vụ và manh mún chính sách trong các Chương trình mục tiêu quốc gia, Chính phủ xây dựng đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2035 trên cơ sở tích hợp 3 Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025.

Ông Trần Đức Thắng khẳng định, việc hợp nhất 3 Chương trình có ý nghĩa hết sức quan trọng, để thực hiện mục tiêu của Đảng và Nhà nước làm cho dân giàu, nước mạnh, người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc; đây là mục tiêu cao nhất, cần phải thống nhất về mặt nhận thức.

"Việc tích hợp thành một Chương trình không làm giảm đi các chính sách, mà khắc phục sự chồng chéo, trùng lắp và giúp tập trung hơn vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong thời gian tới với một số khía cạnh", Bộ trưởng nói.

Thứ nhất, vùng lõi nghèo hiện nay chủ yếu là vùng sinh sống của đồng bào dân tộc thiểu số, Chương trình giảm nghèo trước đây thực hiện trên địa bàn cả nước, nay ở Chương trình này cần được tập trung đầu tư mạnh vào vùng này để giúp vùng đồng bào dân tộc thiểu số có cuộc sống tốt hơn, vươn lên thoát nghèo bền vững.

Thứ hai, việc xây dựng nông thôn mới trong thời gian qua đã được thực hiện trong phạm vi cả nước, hiện nay kết quả xây dựng nông thôn mới của cả nước đã không ngừng được nâng cao, khu vực còn lại cần được tập trung đầu tư, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn để tiếp tục nâng cao đời sống người dân.

Thứ ba, 3 Chương trình tích hợp lại sẽ tập trung tăng cường nguồn lực đầu tư cho vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035; thay vì Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chỉ thực hiện đến năm 2030.

Thứ tư, nâng cao hiệu quả thực thi, đưa các chính sách hỗ trợ đi vào cuộc sống nhanh chóng, bảo đảm người dân được thụ hưởng kịp thời, thực chất.

Theo Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường, nội dung Chương trình gồm 2 hợp phần.

Hợp phần thứ nhất gồm các nội dung chung thực hiện trên địa bàn cả nước, là những nội dung chung nhằm xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Trong đó, gồm 10 nhóm nội dung được triển khai trên phạm vi toàn quốc, ưu tiên vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Hợp phần thứ hai là các nội dung đặc thù phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi gồm 5 nhóm nội dung, đây là những chính sách đặc thù riêng, được đầu tư bổ sung cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và các đối tượng liên quan đến đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Lâm Văn Mẫn.

Nêu quan điểm thẩm tra về nội dung này, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Lâm Văn Mẫn nêu rõ, Thường trực Hội đồng Dân tộc và đa số các ý kiến thống nhất về sự cần thiết hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia để khắc phục tình trạng phân tán nguồn lực, chồng chéo chính sách, nhiều đầu mối quản lý, nhiều văn bản hướng dẫn và một số tồn tại, hạn chế đã được đánh giá, tổng kết chỉ ra trong giai đoạn 2021-2025.

Về vốn thực hiện Chương trình, cơ quan thẩm tra cơ bản thống nhất đề xuất của Chính phủ về tổng vốn, phân kỳ và cơ cấu vốn.

"Trong đó, giai đoạn I (2026-2030), trước mắt ngân sách Trung ương bố trí cho Chương trình 100.000 tỷ đồng để có cơ sở quyết định chủ trương đầu tư, sau đó căn cứ vào tình hình thực hiện, Chính phủ tiếp tục cân đối, trình cấp có thẩm quyền bổ sung đủ nguồn vốn ngân sách Trung ương theo nhu cầu để có đủ nguồn lực thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ được giao", ông Lâm Văn Mẫn nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh.

Phát biểu kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất về chủ trương tích hợp 3 Chương trình thành một Chương trình chung trong giai đoạn 2026-2035.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

"Đề nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ, giải trình ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của cơ quan chủ trì thẩm tra, các cơ quan tham gia thẩm tra và khẩn trương rà soát, hoàn thiện Tờ trình, dự thảo Nghị quyết và các tài liệu liên quan để trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10", ông Vũ Hồng Thanh nói.

Trong đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị tập trung lưu ý tiếp tục rà soát, đổi mới giải pháp, cách làm, bảo đảm rành mạch, không chồng chéo giữa các hợp phần và các nhóm nhiệm vụ, rà soát kỹ đối tượng, địa bàn, không bỏ sót đối tượng, không trùng lặp về đầu tư trong bản thân nội bộ của Chương trình.

Theo ông Vũ Hồng Thanh, cần rà soát cách xác định đối tượng bảo đảm rõ ràng, có trọng tâm, ưu tiên nguồn lực, tăng định mức phân bổ vốn cho xã nghèo, xã đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Các mục tiêu tổng quát và cụ thể cần được lượng hóa, bảo đảm tính khả thi và phù hợp với nguồn lực và bối cảnh của giai đoạn 2026-2030, tránh đặt mục tiêu quá rộng, khó đánh giá kết quả.

Với các địa phương còn khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, cần quy định tỉ lệ đối ứng phù hợp; làm rõ cơ chế phân bổ giải ngân, giám sát nguồn lực để bảo đảm hiệu quả đầu tư, có trọng tâm, trọng điểm, chống thất thoát, lãng phí.

"Trung ương chỉ nên quy định khung giao chỉ tiêu, còn các hoạt động cụ thể, chi tiết giao cho địa phương lựa chọn, quyết định đầu tư, tránh quyết định quá chi tiết, không phù hợp với thực tiễn", Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh lưu ý.

Theo vtcnews.vn