HSBC: Doanh nghiệp chủ động ứng phó gián đoạn chuỗi cung ứng và biến động thương mại

Hình minh họa.

Theo Khảo sát Global Trade Pulse 2025 đối với vấn đề thuế quan và thương mại của Ngân hàng HSBC cho thấy bối cảnh thương mại toàn cầu hiện đang gặp nhiều thách thức do chi phí tăng cao, biến động thuế quan và gián đoạn chuỗi cung ứng. Những yếu tố này khiến nhiều doanh nghiệp buộc phải xem xét lại chiến lược kinh doanh và kế hoạch đầu tư.

Dù vậy, các doanh nghiệp toàn cầu thể hiện sự chủ động và sẵn sàng ứng phó với những trở ngại trong chuỗi cung ứng, đồng thời vẫn duy trì thái độ lạc quan trước những thách thức ngày càng phức tạp của thương mại quốc tế.

Tại Việt Nam, doanh nghiệp vẫn tự tin về tiềm năng tăng trưởng quốc tế và những khó khăn hiện tại đã khuyến khích họ phát triển cũng như tìm kiếm cơ hội mới.

LẠC QUAN TRƯỚC NHỮNG KHÓ KHĂN THƯƠNG MẠI, SẴN SÀNG ĐỐI MẶT VỚI TRỞ NGẠI

Khảo sát được thực hiện với sự tham gia của hơn 5.700 doanh nghiệp quốc tế doanh thu trong khoảng 50 triệu – 2 tỷ USD tại 13 thị trường quốc tế, trong đó bao gồm 250 doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam.

Cụ thể, 66% doanh nghiệp đã chịu ảnh hưởng bởi chi phí gia tăng do thay đổi thuế quan và chính sách thương mại. Hơn 70% cho rằng chi phí sẽ tiếp tục tăng trong cả ngắn hạn (73%) lẫn dài hạn (72%). Đáng chú ý, doanh thu trung bình có thể giảm đến 18% do sự chậm trễ trong chuỗi cung ứng. Hơn một nửa số doanh nghiệp (51%) xác định chi phí gia tăng là mối lo hàng đầu và phần lớn đang điều chỉnh chiến lược để phản ánh thực tế thị trường, bao gồm cả việc tăng giá.

Có tới 78% doanh nghiệp đang cân nhắc thay đổi mô hình kinh doanh dài hạn. Nếu tình trạng bất ổn thuế quan kéo dài hai năm tới, 43% doanh nghiệp sẽ điều chỉnh kế hoạch mở rộng quốc tế, trong khi 39% chuyển trọng tâm về thị trường nội địa hoặc khu vực.

Tuy nhiên, HSBC cho biết bất chấp những khó khăn này, tâm lý lạc quan về mở rộng thương mại toàn cầu vẫn vững vàng khi 89% doanh nghiệp tin vào triển vọng tăng trưởng thương mại toàn cầu trong hai năm tới. Các công ty đang chủ động điều chỉnh chuỗi cung ứng, đẩy mạnh chiến lược nearshoring (chuyển sản xuất về gần thị trường tiêu thụ với 83%) và reshoring (đưa sản xuất trở lại quốc gia gốc với 77%). Đây là hai hướng đi phổ biến trong các lĩnh vực có tỷ lệ sản xuất cao như Công nghệ, Truyền thông và Viễn thông, nhóm có tỷ lệ áp dụng chiến lược này lên đến 87%.

Doanh nghiệp trong các lĩnh vực Công nghệ, Y tế và Tiêu dùng cũng là nhóm có nguy cơ cao đối mặt với chi phí tăng thêm trong hai năm tới. Dù vậy, nhiều doanh nghiệp xem thách thức hiện tại là động lực đổi mới, với 77% được thúc đẩy phát triển và tìm kiếm cơ hội mới. Đồng thời, có 58% doanh nghiệp lĩnh vực này được khảo sát đã ứng dụng công nghệ mới, 56% tối ưu hiệu suất và 51% cho ra đời sản phẩm hoặc dịch vụ mới.

Bên cạnh đó, khảo sát cho thấy sự xuất hiện của những hành lang thương mại mới ở một số thị trường tham gia khảo sát và chúng tôi quan sát thấy các doanh nghiệp toàn cầu đang củng cố các mối quan hệ tại những thị trường trọng yếu bên ngoài. Theo đó, doanh nghiệp Malaysia (61%) và Việt Nam (52%) đang mở rộng quan hệ với Trung Quốc; doanh nghiệp Ấn Độ (54%) và Mỹ (51%) tăng cường hợp tác với châu Âu; trong khi các công ty Anh (46%) và Ấn Độ (62%) đang tìm kiếm thêm cơ hội tại Mỹ. Tại một số thị trường như Ấn Độ và UAE, niềm tin vào tăng trưởng thương mại quốc tế vẫn ở mức rất cao (lần lượt là 96% và 94%).

Theo HSBC, các doanh nghiệp lớn (doanh thu trên 2 tỷ USD) có khả năng thích ứng cao hơn khi 63% đã triển khai hoặc lên kế hoạch áp dụng công nghệ mới để đối phó với bất ổn thương mại.

Tuy nhiên, họ cũng thận trọng hơn trong quyết định đầu tư (38% tạm dừng hoặc trì hoãn), mặc dù có điều kiện tiếp cận vốn tốt hơn. Trong khi đó, các doanh nghiệp nhỏ linh hoạt hơn trong ra quyết định, nhưng lại bị giới hạn về vốn và nguồn lực.

Ông Surajit Rakshit, Giám đốc Toàn quốc Khối Giải pháp Thương mại Toàn cầu của HSBC Việt Nam, nhận định: “Bối cảnh thuế quan và thương mại bất định trong hiện tại mang đến nhiều thách thức không nhỏ cho doanh nghiệp toàn cầu nhưng bản thân doanh nghiệp lại cho thấy sự kiên cường và khả năng thích ứng linh hoạt trong hoạt động kinh doanh”.

DOANH NGHIỆP VIỆT NAM THÍCH ỨNG ĐỂ BỨT PHÁ

Theo HSBC, với doanh nghiệp châu Á, bản đồ thương mại khu vực được dự báo sẽ thay đổi đáng kể nếu bất ổn kéo dài. Khoảng 38% doanh nghiệp cho biết sẽ tăng cường thương mại với Nam Á, 36% với châu Âu và 33% với Trung Đông, trong khi 28% sẽ giảm giao thương với Bắc Mỹ.

Trong hai năm tới, 52% doanh nghiệp châu Á có kế hoạch mở rộng hoặc chuyển sản xuất đến Trung Quốc. Ngoài ra, 39% sẽ gia tăng hoạt động tại Nam Á, 35% tại châu Âu, 29% tại Mỹ và 28% tại Trung Đông. Chi phí do thuế quan tiếp tục là mối lo lớn nhất với 51% doanh nghiệp châu Á. Để ứng phó, 34% đã tăng giá, 51% có kế hoạch sẽ tăng trong thời gian tới; 37% tăng hàng tồn kho và 49% dự định triển khai trong tương lai.

Ông Surajit Rakshit chia sẻ nhiều doanh nghiệp hiện tập trung vào dòng tiền và thanh khoản. Trước biến động thuế quan, nhiều công ty đã chủ động tăng hàng tồn bằng cách đặt hàng trước để tránh rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến tình trạng tồn kho cao, đặc biệt khi đơn hàng bị treo hoặc hủy do chính sách mới.

Tại Việt Nam, 80% doanh nghiệp Việt Nam tham gia khảo sát đã phải đối mặt với tình trạng chi phí gia tăng do biến động thuế quan và thương mại. Họ có thể sẽ phải đối mặt với chi phí tăng cao hơn trong ngắn hạn (82%) và tăng nhẹ thêm nữa trong dài hạn (75%).

Các chuyên gia tại HSBC cho rằng tác động lên doanh thu bình quân đối với doanh nghiệp Việt Nam do chậm trễ/gián đoạn chuỗi cung ứng cao hơn mức trung bình toàn cầu 2 điểm phần trăm.

Trước thách thức này, khảo sát cho thấy các doanh nghiệp Việt Nam đã có những điều chỉnh chiến lược. Cụ thể, 42% đưa sản xuất về trong nước, 41% chuyển trọng tâm sang thị trường nội địa và 41% tăng cường phân tích dữ liệu.

Dù vậy, theo HSBC nhìn về tương lai, các công ty Việt Nam vẫn tự tin về tăng trưởng quốc tế và nhiều doanh nghiệp tham gia khảo sát cho rằng bất ổn thương mại đã khuyến khích họ phát triển và tìm kiếm cơ hội mới. Song, hơn một nửa doanh nghiệp cho biết cần sự hỗ trợ bên ngoài trong việc lập kế hoạch đối phó với khủng hoảng và củng cố sức bền cho doanh nghiệp.

Minh Huy