Hungary sẽ tổ chức trưng cầu dân ý để quyết định số phận dự án ĐH Trung Quốc

Thủ tướng Hungary Viktor Orban ngày 10-6 cho biết ông sẽ ủng hộ việc tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý để giải quyết bất đồng về kế hoạch của chính phủ về việc xây cơ sở ĐH Phục Đán của Trung Quốc ở thủ đô Budapest, theo tờ South China Morning Post.

Khoảng 10.000 người đã xuống đường biểu tình ở Budapest cuối tuần qua để phản đối kế hoạch xây cơ sở của ĐH Phục Đán, vốn ban đầu dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2024 nhưng hiện có vẻ sẽ bị hoãn lại.

Thị trưởng Budapest – ông Gergely Karacsony và các quan chức khác trong chính quyền TP này đã phản đối quyết liệt dự án mà họ coi là sự phản ánh xu hướng ngả từ tây sang đông trong chính sách ngoại giao của Hungary, và trước đó đã đề xuất một cuộc trưng cầu dân ý về số phận của nó.

Thủ tướng Hungary Viktor Orban. Ảnh: AFP

"Sẽ có một cuộc trưng cầu dân ý" – hãng tin AFP dẫn lời ông Orban nói trong một cuộc họp báo sau khi giám đốc dự án của ông là Laszlo Palkovics cho biết hồi tháng 4 rằng "không có kế hoạch B" để xúc tiến việc xây trường.

Thủ tướng Orban, một người theo cánh hữu, cũng cáo buộc phe đối lập đã chính trị hóa vấn đề "giáo dục đại học chuyên nghiệp".

"Tôi không thấy giải pháp nào khác (ngoài việc tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý) ... Tôi có lý lẽ chặt chẽ của riêng mình. Tôi sẽ sẵn lòng chia sẻ chúng với mọi người khi đến lúc, rồi sẽ có quyết định và chúng tôi sẽ chấp nhận quyết định đó" – ông nói.

Bộ trưởng Nội các Gergely Gulyas cho biết kế hoạch cuối cùng cho dự án xây cơ sở ĐH Phục Đán cần được đệ trình lên quốc hội vào cuối năm 2022. Sau đó, chính phủ sẽ tổ chức trưng cầu dân ý.

Theo thỏa thuận ký kết giữa Hungary và chủ tịch ĐH Phục Đán (có trụ sở ở TP Thượng Hải, Trung Quốc), chi nhánh đầu tiên của đại học này ở châu Âu sẽ được xây dựng trên khuôn viên 500.000 m2.

Truyền thông Hungary thu thập được tài liệu nội bộ cho thấy Trung Quốc sẽ cho vay 1,3 tỉ euro để thực hiện dự án với chi phí ước tính 1,5 tỉ euro. Số tiền này nhiều hơn con số mà chính phủ ông Orban đã chi cho toàn bộ hệ thống giáo dục đại học Hungary vào năm 2019.

Thị trưởng Karacsony từ lâu đã hối thúc ông Orban không áp đặt các dự án trái với mong muốn của thành phố, trong khi một cuộc thăm dò ý kiến gần đây cho thấy đa số cư dân Budapest phản đối kế hoạch này.

Hôm 2-6, ông Karacsony đã tuyên bố đổi tên những con đường quanh lô đất của dự án thành “Hong Kong tự do”, “Đạt Lai Lạt Ma” và “Các liệt sĩ Duy Ngô Nhĩ”, nhằm phản đối dự án trên. Phản hồi lại động thái trên, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho rằng việc đổi tên đường là “dưới mức tầm thường” và sẽ không ảnh hưởng đến dự án.

Trong cuộc họp báo ngày 7-6, khi được phóng viên báo The New York Times hỏi về phản ứng của Trung Quốc với cuộc biểu tình phản đối dự án xây cơ sở ĐH Phục Đán ở Budapest hôm 5-6, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân đã trả lời: “Chúng tôi hy vọng các cá nhân có liên quan ở Hungary sẽ vẫn khách quan và hợp lý, tuân theo khoa học và tránh chính trị hóa hoặc bêu xấu các hoạt động giao lưu văn hóa và giao lưu nhân dân bình thường với Trung Quốc để duy trì quan hệ song phương hữu nghị tổng thể”.

Về phần mình, chính phủ của ông Orban lập luận rằng một cơ sở có uy tín của ĐH Phục Đán sẽ cho phép hàng nghìn sinh viên Hungary và quốc tế có được bằng cấp chất lượng cao. Tuy nhiên, những người chỉ trích nói rằng việc cho ĐH Phục Đán mở cơ sở ở Budapest có thể dấy lên những lo ngại về tự do học thuật ở Hungary.