Hương bưởi Diễn bay xa

Quả bưởi Diễn không lớn, mà chỉ tròn lùm lùm, nhỉnh hơn chiếc bát ăn cơm một chút, cầm quả bưởi thật chắc tay.

“Hương thầm” thân thương

Bưởi là thức cây - quả thân thiết và sống gần người lắm. Cây bưởi trong vườn nhà xưa có khi chỉ cách cửa sổ vài bước chân. Hương hoa bưởi thoảng nhẹ dịu dàng ru người vào giấc ngủ đêm xuân, như muốn làm nguôi đi bao vất vả ban ngày.

Hương hoa đi vào thơ của một nữ sĩ Hà thành thời hiện đại rồi được phổ nhạc, để nói hộ tình yêu lãng mạn, nồng nàn, thuần phác nhưng e ấp, bối rối, thổn thức của người con gái ở lại với người trai ra chiến trường một thời khói lửa.

Dù rằng chỉ là “hương thầm” mà lưu luyến mãi không phai. Hoa bưởi còn dịu dàng trong đời sống hàng ngày, không thể thiếu khi ướp bột sắn dây cuối Xuân chờ giải nhiệt cho mùa Hè nóng nực.

Quả bưởi hiền lành mang vị thanh chua dịu mát mùa Thu hay vị ngọt, hương thơm bay trong vụ gần Tết đã cùng sẻ chia mưa nắng với người từ ngàn đời nay. Cùng với cốm, hồng, với chuối tiêu trứng cuốc, với sắc nắng vàng tươi trong vắt, cùng làn gió đã chuyển sang heo may se lạnh... quả bưởi không thể thiếu, góp phần làm nên hương sắc, phong vị mùa Thu đất Bắc.

Một vườn bưởi Diễn ở Hà Nội. (Ảnh: Phan Hương)

Bưởi thân quen trong mâm cỗ Tết Trung thu. Bưởi mang lại nhiều niềm vui cho trẻ nhỏ. Thời còn chưa có tivi, chứ đừng nói có game hay Intenet như bây giờ, thì nhặt hạt bưởi để dành, tỉ mẩn tách vỏ, xâu lại thành chuỗi, phơi khô rồi đợi buổi tối đốt lên, nhìn hạt cháy sáng như pháo hoa với tiếng lách tách, với những tia lửa tinh dầu bắn tóe như sao đã từng là niềm vui phấn khích của bao nhiêu đám trẻ xưa bé.

Đến Tết Nguyên đán, bưởi đồng hành với quất vàng, với nải chuối xanh trên mâm ngũ quả. Bưởi bổ dưỡng cho người già vì hàm lượng vitamin C rất cao và công dụng đặc biệt trong việc điều trị các chứng cao huyết áp, táo bón, phòng và đẩy lui bệnh tiểu đường...

Vỏ bưởi quen thuộc trong thành phần nồi nước gội đầu của các bà, các mẹ, các cô, cùng với các loài lá hương liệu khác trong thời còn chưa có dầu gội đầu với quảng cáo nhiều dưỡng chất. Tinh dầu trong vỏ bưởi còn có tác dụng dưỡng và kích thích tóc dài hơn. Gặp khi trái nắng trở trời, lá bưởi lại có trong nồi nước xông giúp người giải cảm.

Quả bưởi Diễn không lớn, mà chỉ tròn lùm lùm, nhỉnh hơn chiếc bát ăn cơm một chút, cầm quả bưởi thật chắc tay. Vỏ bưởi căng, hanh vàng chứ không xanh mướt. Cùi bưởi rất mỏng nên khi gọt phải thật cẩn thận nếu không muốn phạm vào “thịt” quả.

Bưởi Diễn không chỉ hấp dẫn bởi lớp vỏ mỏng tang vàng ươm khi ngả chín, mà còn bởi tép bưởi thật mọng nước và ngọt lành, cùng mùi hương đặc sắc khiến người ta muốn thưởng thức không chỉ một lần. Đặc biệt là ở cây bưởi Diễn tất cả các phần đều rất thơm. Thơm từ mùi lá hăng hăng, các cô thích cho vào nồi luộc ốc. Thơm từ hoa, khi những chùm bông trổ trắng đầu mùa. Đến lúc quả chín thì hương trái thoang thoảng. Lúc “để dành” trong góc nhà, quả bười hơi héo lại, “xuống nước”, thì hương càng đậm tỏa ra mà ai đến nhà cũng biết.

Quả bưởi Diễn có thể giữ được khá lâu mà hương vị không hề giảm sút. Cũng chẳng cần cầu kỳ gì, chỉ cần bôi chút vôi tôi vào vết cắt nơi cuống rồi xếp bưởi nhẹ nhàng vào nơi mát và thoáng là có thể giữ bưởi thêm được đến mấy tháng, ăn dần sang tận đầu Hè. Bởi thế nên trên thị trường giá bưởi Diễn có thể đắt hơn nhiều những loại bưởi thường thường mà vẫn được người sành sỏi tìm mua.

Bưởi Diễn không chỉ hấp dẫn bởi lớp vỏ mỏng tang vàng ươm khi ngả chín, mà còn bởi tép bưởi thật mọng nước và ngọt lành.

Đất lành vượng khí

Khắp các miền quê Việt Nam đều có bưởi, nhiều nơi có bưởi ngon. Nhưng người ta còn biết một vùng quê nằm cạnh con sông Nhuệ hiền hòa có giống bưởi ngon nổi tiếng. Bưởi Kẻ Diễn xưa cùng với cam Canh, dưa Đăm và hồng xiêm Xuân Đỉnh có lẽ cần xếp là “tứ đại danh quả” thuộc huyện Từ Liêm xưa, nay đều thuộc quận Nam Từ Liêm (Hà Nội).

Theo ký ức của người dân Kẻ Diễn, cây bưởi được mang từ Đoan Hùng quê gốc về cũng chưa lâu, chỉ khoảng trên dưới hai trăm năm, cũng như gà Đông Tảo (Khoái Châu) nổi tiếng là hậu duệ của giống gà Hồ Kinh Bắc thôi. Cây bưởi từ phủ Đoan về hợp với thủy thổ vùng đất Diễn đã không phụ công người.

Thổ nhưỡng rất riêng của vùng Diễn và những bàn tay chuyên cần, khéo léo của người Diễn đã cùng làm nên hương vị đặc sắc của bưởi Diễn. Cây chỉ cao hơn tầm đầu nhưng mang nặng trên cành hàng chục quả. Có cây sung sức một vụ cho tới hơn trăm quả. Cây càng già, quả bưởi càng “đanh” lại. Hương và vị cũng như được “cô” lại đậm đặc, ngào ngạt hơn.

Trước đây, cam Canh và bưởi Diễn là hai loại trái cây quý được dùng để “tiến vua” nên còn được gọi là “cam tiến”, “bưởi tiến”. Ngày nay, chẳng còn vua để “tiến” nhưng bưởi Diễn với hương và vị đặc sắc vẫn được “săn lùng”. Cứ đến hẹn lại lên, lứa bưởi Diễn chính vụ sẽ được bày trên mâm ngũ quả trong dịp Tết Nguyên đán. Quả bưởi vàng tươi được bày ở chính giữa - trung tâm. Vị ngọt, màu vàng là tượng của hành thổ, cùng với các loại quả khác hội đủ ngũ hành, ngũ sắc, mong một năm mới hạnh phúc, sung túc.

Thời hiện đại, giao thông đã thuận tiện, bưởi Diễn luôn xuất hiện trong danh sách những đặc sản mà khách phương xa đều muốn nếm thử hay tìm cách để mua về làm quà nếu như đến thăm Thủ đô vào những ngày cận Tết. Những năm gần đây, Phú Diễn trở thành địa điểm được quan tâm nhiều của du khách mỗi độ cuối năm. Vườn bưởi Diễn như trở thành điểm đến của loại hình du lịch nông trại.

Đây là điểm check-in của những người mơ mộng với giá “vào vườn” không hề rẻ, mang lại nguồn thu không nhỏ cùng với quả bưởi. Bà con trồng bưởi ở Diễn đã có thêm nhiều công cụ công nghệ để tiếp thị cho món quà của đất là đặc sản của mình. Bưởi Diễn được quảng bá và bán hàng online đã làm cho trái bưởi dễ dàng đến với người mua hơn cũng như tăng thêm thu nhập cho người bán. Cây bưởi đã trở thành cây làm giàu, là niềm tự hào của mỗi người ở Diễn.

Nhiều người đến check-in vườn bưởi dịp trước Tết. (Ảnh: Phan Hương)

Vườn bưởi Diễn trở thành điểm đến của loại hình du lịch nông trại. (Ảnh: Phan Hương)

Khách phương xa sau khi check-in còn tìm cách để mua bưởi Diễn về làm quà. (Ảnh: Phan Hương)

Đến với vùng Phú Diễn trong dịp cận Tết, du khách như lạc trôi trong sắc hương của bưởi. Hương bao trùm không gian các ngõ ngách, các nếp nhà. Quả vàng tươi trĩu cành lấp ló trong vườn. Mọi người đến đây không những vừa được ngắm bưởi, được tạo dáng chụp với bưởi, được ăn bưởi, mua bưởi, mà còn được trải nghiệm thêm phong vị một làng quê gắn với đặc sản của Thủ đô.

Ngữ Thiên