Hướng dẫn kỹ năng ứng phó với sạt lở đất

1. Đặc điểm hình thành

a) Khái niệm

Sạt lở đất là khối đất ở sườn dốc bị tách khỏi vị trí ban đầu và dịch chuyển xuống phía dưới. Quá trình sạt lở là sự đan xen giữa hiện tượng dịch chuyển trượt và hiện tượng sụp đổ của khối đất ở sườn dốc.

b) Nguyên nhân

Vùng đồi núi với bề mặt sườn có độ dốc lớn hoặc bờ sông, suối dốc đứng, cấu trúc địa chất của tầng phủ kém ổn định, dễ xảy ra sạt lở đất do tác động của các nguyên nhân:

+ Tác động của dòng chảy trên mặt sườn dốc và ở sông, suối do mưa kéo dài hoặc mưa với cường độ lớn trong thời gian nhất định;

+ Mưa lũ lớn hoặc vận hành hồ chứa nước làm mực nước sông ở hạ lưu thay đổi đột ngột;

+ Mực nước ngầm thay đổi;

+ Ảnh hưởng của động đất;

+ Các hoạt động của con người như: Xây dựng cơ sở hạ tầng thiếu quy hoạch hoặc không không đảm bảo các yêu cầu về phòng, chống thiên tai; Chặt phá rừng; Khái thác khoáng sản, vật liệu trái quy định; Lấn chiếm dòng chảy.

c) Các dấu hiệu nhận biết

+ Mưa trong thời gian dài hoặc mưa với cường độ rất lớn trong nhiều giờ;

+ Nước ở sông suối chuyển màu đục, trên mặt nước xuất hiện bọt;

+Nước chảy ra từ chân sườn dốc, khe, rãnh của sườn dốc mang theo bùn đất;

+ Xuất hiện vết rạn nứt ở bề mặt sườn dốc, bờ sông, suối;

+ Nước chảy mặt trước chân sườn dốc có dấu hiệu bất thường như: trên mặt đất xuất hiện bùn lầy sũng nước, mực nước giếng ở khu vực sạt lở hoặc lân cận đột ngột tăng lên;

+ Mặt đất bắt đầu dịch chuyển xuống theo chiều dốc, các lớp đất ở khối trượt hạ thấp so với xung quanh;

+ Kết cấu của các công trình xây dựng trên mặt đất bị thay đổi như: cửa bị kẹt không thể đóng, mở; xuất hiện vết nứt trên tường nhà, tường bao; đồ vật trong nhà có hiện tượng rung hoặc dịch chuyển…; hàng rào, tường chắn, cột điện, cây cối bị nghiêng hoặc dịch chuyển; đường ống nước bị vỡ, máng dẫn nước bị nghiêng, đổ;

+ Xuất hiện vết nứt, hố sụt trên mặt đất ở sân, vườn, lối đi; mặt đất có hiện tượng phồng rộp khi bước lên thấy bùng nhùng, nước ngầm trào lên mặt đất;

+ Cây cối bị nghiêng, gẫy đổ, xuất hiện những âm thanh lạ, tiếng va đập của các tảng đá khi bị dịch chuyển; tiếng động do công trình xây dựng trên mặt đất bị sập, đổ…

2. Người dân làm gì để phòng chống thiệt hại do sạt lở đất

a) Hoạt động phòng ngừa

- Thường xuyên theo dõi tin tức trên báo, đài và ti vi về các đợt mưa lớn, kéo dài, nguy cơ sạt lở đất cao.

- Chủ động quan sát các dấu hiệu sạt lở đất; kịp thời báo cáo chính quyền địa phương khi phát hiện dấu hiệu sạt, lở đất.

- Hướng dẫn cho các thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ em, người già, người khuyết tật những biện pháp phòng tránh cần thiết.

- Không nên xây nhà ở khu vực đã từng xảy sạt lở đất; khu vực ven sông, suối, sườn dốc, gần mái dốc đường giao thông.

- Trồng cây, bảo vệ rừng để giảm thiểu nguy cơ sạt lở đất.

b) Khi có tin cảnh báo mưa lớn, có nguy cơ xảy ra sạt lở đất đá

- Theo dõi thông tin cảnh báo lũ quét, sạt lở đất. Thông báo cho chính quyền và những người xung quanh khi có dấu hiệu.

- Chạy nhanh ra khỏi nơi nguy hiểm khi nghe hoặc nhận thấy tiếng động lớn hoặc dấu hiệu không bình thường.

- Sẵn sàng sơ tán theo hướng dẫn của chính quyền địa phương. Cần bảo vệ tính mạng trước tiên.

c) Giai đoạn khắc phục hậu quả

- Chủ động khắc phục hậu quả, hỗ trợ chính quyền địa phương dọn dẹp vệ sinh môi trường;

- Nhanh chống thống kê, đánh giá thiệt hại do mưa lớn, ngập lụt đô thị gây ra, nhu cầu cứu trợ, hỗ trợ và đề xuất phương án khắc phục hậu quả.

Danh sách các số điện thoại hỗ trợ cứu hộ, cứu nạn trong tình huống khẩn cấp