Hướng dẫn thực hành báo cáo phát triển bền vững

Báo cáo phát triển bền vững giờ đây đã không chỉ là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu quan trọng đối với doanh nghiệp trong tình hình quản trị xanh trở thành một lợi thế trên thị trường cho doanh nghiệp.

Đây không chỉ là công cụ để minh bạch hóa hoạt động ESG mà còn giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, thu hút nhà đầu tư và thích ứng với các yêu cầu pháp lý ngày càng khắt khe.

Vậy, doanh nghiệp cần bắt đầu từ đâu để xây dựng một báo cáo phát triển bền vững chất lượng và có giá trị?

Xây dựng nền tảng vững chắc

Một trong những yếu tố quan trọng nhất của báo cáo phát triển bền vững là xác định tiêu chuẩn báo cáo phù hợp. Trên thế giới, nhiều doanh nghiệp đã lựa chọn các khung báo cáo như GRI, ISSB, TCFD hay ESRS để chuẩn hóa thông tin.

Global Reporting Initiative (GRI): Khung tiêu chuẩn PTBV phổ biến nhất, phù hợp với mọi loại hình doanh nghiệp.

International Sustainability Standards Board (ISSB – IFRS S1 & S2): Tiêu chuẩn quốc tế mới, tập trung vào công bố thông tin tài chính liên quan đến bền vững.

Task Force on Climate-related Financial Disclosures (TCFD): Tiêu chuẩn chuyên về công bố rủi ro khí hậu và tác động tài chính.

European Sustainability Reporting Standards (ESRS): Tiêu chuẩn báo cáo bền vững bắt buộc của Liên minh Châu Âu (EU).

International Sustainability Standards Board (ISSB – IFRS S1 & S2): Tiêu chuẩn quốc tế mới, tập trung vào công bố thông tin tài chính liên quan đến bền vững.

Đối với doanh nghiệp Việt Nam, việc lựa chọn tiêu chuẩn báo cáo cần dựa trên quy mô, ngành nghề và yêu cầu từ các nhà đầu tư, khách hàng. Doanh nghiệp xuất khẩu sang EU có thể cần tuân thủ ESRS để đáp ứng yêu cầu từ khách hàng châu Âu.

Doanh nghiệp niêm yết hoặc có kế hoạch gọi vốn quốc tế có thể áp dụng ISSB để đồng bộ với chuẩn mực tài chính toàn cầu. Doanh nghiệp nội địa hướng tới minh bạch ESG có thể bắt đầu với GRI vì tính dễ tiếp cận và áp dụng linh hoạt.

Có ba cách tiếp cận phổ biến mà doanh nghiệp có thể áp dụng: dựa trên Kiểm soát tài chính (tương tự báo cáo tài chính), Kiểm soát vận hành (dựa trên các hoạt động thực tế) hoặc đánh giá trọng yếu (dựa trên mức độ ảnh hưởng của các yếu tố ESG đối với doanh nghiệp và các bên liên quan). Việc lựa chọn phạm vi phù hợp giúp doanh nghiệp đảm bảo tính chính xác của thông tin, tránh bỏ sót hoặc báo cáo dư thừa.

Ngoài ra, doanh nghiệp cần xác định liệu có nên tích hợp báo cáo phát triển bền vững vào báo cáo tài chính thường niên hay xây dựng một báo cáo độc lập. Xu hướng hiện nay là báo cáo tích hợp (Integrated Reporting), giúp kết nối chiến lược kinh doanh với các yếu tố bền vững một cách toàn diện.

Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này không chỉ giúp doanh nghiệp đảm bảo tính minh bạch mà còn giúp các bên liên quan dễ dàng so sánh dữ liệu giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành.

Bên cạnh đó, phạm vi báo cáo cần được xác định rõ ràng để đảm bảo tính toàn diện.

Xác định phạm vi báo cáo phát triển bền vững

Không phải mọi vấn đề ESG đều có tác động như nhau đến doanh nghiệp. Vì vậy, việc đánh giá và xác định các chủ đề trọng yếu là bước quan trọng giúp doanh nghiệp tập trung vào các nội dung có ảnh hưởng lớn nhất. Quy trình này thường bao gồm việc phân tích dữ liệu nội bộ, tham vấn các bên liên quan và so sánh với các tiêu chuẩn ngành.

Trong quá trình xác định phạm vi báo cáo phát triển bền vững, doanh nghiệp cần đưa ra những quyết định quan trọng về việc báo cáo các hoạt động của công ty mẹ, công ty con hay toàn bộ chuỗi cung ứng để đảm bảo tính đầy đủ và chính xác của thông tin được công bố. Theo các nguyên tắc quản trị, có ba phương pháp chính được áp dụng để xác định phạm vi báo cáo.

Phương pháp đầu tiên là kiểm soát tài chính, theo đó doanh nghiệp chỉ báo cáo những hoạt động và tác động ESG của các đơn vị mà họ có quyền kiểm soát tài chính hoàn toàn, tương tự như phạm vi báo cáo tài chính. Ưu điểm của cách tiếp cận này là tính nhất quán với báo cáo tài chính và tính dễ dàng trong triển khai; tuy nhiên, nó có thể bỏ sót những rủi ro và tác động ESG từ các công ty liên kết hoặc các thành phần trong chuỗi cung ứng mà doanh nghiệp không nắm quyền kiểm soát tài chính trực tiếp.

Một cách tiếp cận khác là kiểm soát vận hành, trong đó doanh nghiệp báo cáo ESG cho tất cả các hoạt động mà họ kiểm soát về mặt vận hành, kể cả những đơn vị không thuộc sở hữu tài chính trực tiếp. Phương pháp này phù hợp với các doanh nghiệp có nhiều liên doanh hay hợp tác sản xuất, giúp đánh giá rủi ro ESG một cách toàn diện hơn. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi hệ thống thu thập dữ liệu phức tạp và quy trình tích hợp thông tin chặt chẽ để đảm bảo tính chính xác của báo cáo.

Cuối cùng, doanh nghiệp có thể áp dụng phương pháp đánh giá chủ đề trọng yếu, khi phạm vi báo cáo được xác định dựa trên mức độ tác động của từng yếu tố ESG đối với doanh nghiệp và các bên liên quan. Cách tiếp cận này mang lại tính linh hoạt cao và tập trung vào những vấn đề có ảnh hưởng lớn nhất đối với hoạt động kinh doanh, nhưng đồng thời đòi hỏi một quy trình đánh giá trọng yếu bài bản để tránh bỏ sót các thông tin quan trọng.

Nhiều doanh nghiệp hàng đầu hiện nay đã chọn cách kết hợp cả ba phương pháp nhằm có được cái nhìn toàn diện về tác động ESG. Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất có thể áp dụng phương pháp kiểm soát tài chính để báo cáo các chỉ số phát thải tại nhà máy do mình sở hữu, trong khi đồng thời sử dụng phương pháp kiểm soát vận hành để đánh giá mức độ tuân thủ ESG của các nhà thầu gia công.

Qua đó, doanh nghiệp không chỉ đảm bảo được tính đầy đủ của thông tin mà còn nâng cao khả năng quản trị và giảm thiểu rủi ro liên quan đến các hoạt động kinh doanh ngoài tầm kiểm soát trực tiếp của mình.

Làm thế nào để bắt đầu?

Bắt đầu hành trình xây dựng một báo cáo phát triển bền vững bài bản đòi hỏi doanh nghiệp phải có một chiến lược rõ ràng và cam kết đầu tư lâu dài.

Trước tiên, việc thành lập một nhóm chuyên trách là yếu tố tiên quyết, khi doanh nghiệp cần tập hợp đội ngũ chuyên gia có chuyên môn sâu về ESG để phụ trách toàn bộ quá trình từ thu thập dữ liệu đến công bố thông tin.

Sau khi đã có đội ngũ chuyên trách, bước tiếp theo là xác định phạm vi báo cáo và lựa chọn khung tiêu chuẩn phù hợp. Doanh nghiệp cần thiết lập một hệ thống thu thập dữ liệu chặt chẽ, nhằm đảm bảo rằng tất cả các hoạt động quan trọng – từ công ty mẹ, công ty con cho đến chuỗi cung ứng – được ghi nhận một cách đầy đủ và chính xác.

Khi đã có dữ liệu cơ bản, doanh nghiệp tiến hành đánh giá chủ đề trọng yếu, tức là xác định những yếu tố ESG có tác động lớn nhất đến hoạt động kinh doanh cũng như các bên liên quan.

Việc này không chỉ giúp tập trung nguồn lực vào những vấn đề then chốt mà còn tạo điều kiện cho việc quản lý rủi ro và khai thác cơ hội hiệu quả. Một khi các chủ đề trọng yếu đã được xác định, bước tiếp theo là tích hợp chúng vào hệ thống quản trị doanh nghiệp. Điều này đồng nghĩa với việc phát triển bền vững không chỉ dừng lại ở dạng báo cáo mà được gắn liền với chiến lược kinh doanh, hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động của toàn bộ tổ chức.

Cuối cùng, doanh nghiệp cần công bố báo cáo phát triển bền vững và tiếp nhận phản hồi từ các bên liên quan, qua đó liên tục hoàn thiện và điều chỉnh nội dung báo cáo theo từng năm. Quá trình này không chỉ giúp nâng cao tính minh bạch và uy tín của doanh nghiệp mà còn là động lực để cải tiến liên tục, từ đó tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường.

Một báo cáo phát triển bền vững có giá trị không chỉ phản ánh hiện trạng ESG của doanh nghiệp, mà còn thể hiện chiến lược dài hạn trong việc tích hợp các yếu tố bền vững vào mô hình kinh doanh. Để làm được điều này, doanh nghiệp cần đánh giá tác động của các rủi ro và cơ hội ESG đến hoạt động sản xuất, chuỗi cung ứng, chiến lược sản phẩm và kế hoạch tài chính.

Chẳng hạn, những rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí vận hành và khả năng tiếp cận nguồn vốn của doanh nghiệp. Ngược lại, nếu doanh nghiệp chủ động triển khai các sáng kiến giảm phát thải, tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng, họ có thể mở ra các cơ hội mới trong việc thu hút đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Một số doanh nghiệp hàng đầu hiện nay còn thực hiện phân tích kịch bản để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố ESG trong các điều kiện thị trường khác nhau, từ đó xây dựng kế hoạch ứng phó linh hoạt.

Lời kết

Báo cáo phát triển bền vững không chỉ là một tài liệu phục vụ công tác tuân thủ, mà còn là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp xây dựng lợi thế cạnh tranh và tạo ra giá trị lâu dài.

Doanh nghiệp càng đầu tư sớm vào hệ thống báo cáo ESG, càng có cơ hội nâng cao uy tín thương hiệu, thu hút nhà đầu tư và duy trì sự phát triển bền vững trong tương lai.

Trong thời đại mà yếu tố bền vững đang ngày càng trở thành tiêu chí quan trọng trong quyết định của nhà đầu tư và khách hàng, việc doanh nghiệp chủ động minh bạch hóa thông tin và tích hợp ESG vào chiến lược kinh doanh không còn là lựa chọn mà đã trở thành điều kiện tiên quyết để tồn tại và phát triển.

Công Hiếu