Hướng đến công bằng, phù hợp hơn trong đề xuất tăng giảm trừ gia cảnh

Đề xuất chính sách sớm có hiệu lực

Bộ Tài chính đang đề xuất phương án nâng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế từ 11 triệu đồng lên 15,5 triệu đồng mỗi tháng và người phụ thuộc từ 4,4 triệu lên 6,2 triệu đồng. Đề xuất này được xây dựng dựa trên tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người, ước tính khoảng 40-42% từ năm 2020 đến nay. Nếu được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua, mức giảm trừ mới sẽ được áp dụng cho kỳ tính thuế năm 2026, với hồ sơ quyết toán thuế được thực hiện vào đầu năm 2027. Đây là một sự điều chỉnh cần thiết, bởi mức giảm trừ 11 triệu đồng đã được duy trì từ tháng 7/2020 và không còn phản ánh đúng tình hình kinh tế hiện tại.

Tuy nhiên, vấn đề thời điểm áp dụng lại đang thu hút nhiều ý kiến thảo luận sôi nổi. Ý kiến góp ý của Đoàn ĐBQH các tỉnh Quảng Trị, Cao Bằng, Gia Lai và TP. Hà Nội đều bày tỏ mong muốn chính sách mới có thể có hiệu lực sớm hơn. Theo đó, việc duy trì mức giảm trừ cũ đã khiến chỉ số này không còn tương xứng với mức sống thực tế, gây một số thiệt thòi cho người lao động, khi thu nhập danh nghĩa tăng nhưng chi tiêu thực tế cũng tăng mạnh. Việc áp dụng ngay từ kỳ tính thuế năm 2025 được cho là cần thiết để thể hiện sự quan tâm kịp thời của Nhà nước, đồng thời sớm tạo động lực tiêu dùng và thúc đẩy kinh tế.

Nhiều ý kiến đánh giá, cần xây dựng mức tăng giảm trừ gia cảnh đảm bảo công bằng, nuôi dưỡng nguồn thu và hỗ trợ người dân vượt qua áp lực chi phí sinh hoạt ngày. Ảnh: T.N

Lý giải vấn đề này, Bộ Tài chính nêu quy định hiệu lực từ kỳ tính thuế năm sau là tuân thủ Luật Thuế thu nhập cá nhân. Luật quy định khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% so với thời điểm luật có hiệu lực hoặc thời điểm điều chỉnh gần nhất thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh, để áp dụng cho kỳ tính thuế tiếp theo. Lập luận này dựa trên căn cứ pháp lý chặt chẽ, tuy nhiên các ý kiến phản biện cho rằng trong những trường hợp đặc biệt, Nhà nước có thể áp dụng chính sách hồi tố để đảm bảo an sinh xã hội, phù hợp với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015.

Cần dung hòa giữa các yếu tố pháp lý và nhu cầu thực tế

Không chỉ dừng lại ở thời điểm áp dụng, mức tăng được đề xuất cũng nhận được nhiều góp ý khác nhau. Ý kiến chuyên gia và các Đoàn ĐBQH cho rằng, mức 15,5 triệu đồng vẫn chưa thực sự tương xứng với chi phí sinh hoạt tăng nhanh. Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên đã đưa ra con số 20 triệu đồng cho người nộp thuế và 10 triệu đồng cho người phụ thuộc. Đồng thời, đánh giá đây là mức phù hợp để đảm bảo công bằng, nuôi dưỡng nguồn thu và đặc biệt là hỗ trợ người dân vượt qua áp lực chi phí sinh hoạt ngày càng lớn.

Tương tự, Đoàn ĐBQH TP.Hồ Chí Minh kiến nghị mức điều chỉnh nên tương ứng với mức tăng chi phí của các mặt hàng thiết yếu, đề xuất con số 16,5 triệu đồng cho người nộp thuế và 6,6 triệu đồng cho người phụ thuộc. Theo lập luận của Đoàn, mặc dù chỉ số CPI chung có thể không tăng đột biến, nhưng giá các mặt hàng cơ bản như gạo, thịt heo và nhà ở đã tăng rất mạnh trong 5 năm qua.

Về mặt chuyên môn, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính (Đại học Kinh tế Quốc dân), TS. Phan Hữu Nghị cũng có cùng quan điểm rằng, mức điều chỉnh nên ở khoảng 20 - 25 triệu đồng để phù hợp với thực tế thu nhập của phần lớn người lao động. Ông lý giải rằng nhóm thu nhập từ 18 - 23 triệu đồng một tháng đang chiếm tỷ trọng lớn trong lực lượng lao động. Việc nâng mức khởi điểm tính thuế lên khoảng 20 - 25 triệu đồng sẽ giúp tránh đánh thuế nặng vào nhóm trung lưu và tạo sự ổn định chính sách lâu dài.

Một số ý kiến khác thì cho rằng có thể áp dụng chính sách hồi tố để mức giảm trừ mới có hiệu lực ngay trong năm 2025. Việc này không chỉ giải quyết được vấn đề pháp lý mà còn tạo sự đồng thuận cao trong xã hội. Trong khi đó, TS. Phan Hữu Nghị đưa ra gợi ý khác là cân nhắc miễn thuế bậc 1 cho người nộp thuế. Về bản chất, đây chính là nâng mức giảm trừ gia cảnh thêm 5 triệu đồng cho người lao động, một động thái hỗ trợ kịp thời, thể hiện sự thấu hiểu của Nhà nước với những khó khăn của người dân.

Về mặt tổng thể, đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là một bước đi quan trọng, thể hiện sự lắng nghe và điều chỉnh chính sách để phù hợp hơn với thực tiễn. Những ý kiến đóng góp từ các Đoàn ĐBQH, chuyên gia sẽ là cơ sở quan trọng để các nhà quản lý cân nhắc, tìm ra giải pháp tối ưu dung hòa giữa các yếu tố pháp lý và nhu cầu thực tế của người dân, góp phần vào sự ổn định, phát triển của nền kinh tế.

Văn Anh