Hướng đến khu đô thị đại học thông minh

Toàn cảnh khu đô thị Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh từ trên cao. (Ảnh THIỆN THÔNG)

Khu đô thị Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh được định vị trở thành khu đô thị đại học xanh, thông minh, thân thiện vào năm 2030, là hạt nhân của Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông thành phố. Điều này không chỉ góp phần cụ thể hóa các nghị quyết về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội của thành phố và vùng kinh tế trọng điểm phía nam.

Theo Tiến sĩ Vũ Quốc Hoàng, Giám đốc Ban Quản lý dự án Xây dựng Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, quy hoạch phân khu chức năng và mô hình đô thị Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, gồm: Khu hành chính-dịch vụ; khu đào tạo-học tập-nghiên cứu; khu viện nghiên cứu-chuyển giao công nghệ; khu ký túc xá (50.000 chỗ ở); khu thể dục thể thao, công viên, không gian xanh, mặt nước…

Đây chính là mô hình chuẩn của một “khu đô thị khoa học”, nơi đào tạonghiên cứu-sống-sinh hoạt khép kín. Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cũng sở hữu hệ thống thư viện, phòng thí nghiệm hiện đại, trung tâm dữ liệu mạnh và có hơn 3.200 bài báo công bố quốc tế năm 2024, chiếm 13,6% cả nước; doanh thu chuyển giao công nghệ đạt khoảng 250-300 tỷ đồng/năm…

Theo các chuyên gia, khu đô thị đại học thông minh là nơi tích hợp công nghệ số vào các hoạt động giảng dạy, quản trị, nghiên cứu, phục vụ sinh viên và cộng đồng, trên nền tảng AI (trí tuệ nhân tạo), IoT (Internet vạn vật), Big data (dữ liệu lớn) nhằm tạo ra môi trường học thuật, nghiên cứu, sáng tạo thông minh, hiện đại, phát triển bền vững.

Theo đó, Chiến lược phát triển Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045 là xây dựng khu đô thị đại học xanh, thân thiện, hiện đại, hướng tới đại học thông minh (Smart University City). Khu đô thị Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh với quy mô lớn và quy hoạch đồng bộ vừa là trung tâm đào tạo, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, vừa góp phần hình thành một “đô thị khoa học” hiện đại cho thành phố và khu vực phía Nam.

Phát triển khu đô thị Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh thành khu đô thị đại học thông minh là bước đi tất yếu, phù hợp xu thế, góp phần đưa Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh trở thành trung tâm giáo dục, đổi mới sáng tạo hàng đầu châu Á.

Với nền tảng sẵn có, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh hoàn toàn có thể trở thành mô hình kiểu mẫu về đô thị đại học thông minh-hiện đại-kết nối-phát triển bền vững. Tiến sĩ Lê Hoài Long, Phó Trưởng Khoa Kỹ thuật xây dựng, Trường đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cần được xác định như một phân khu chức năng chiến lược trong quy hoạch đô thị thông minh của thành phố, đặc biệt trong không gian Khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía đông.

Điều này đòi hỏi sự đồng bộ về tầm nhìn và công cụ quy hoạch giữa nhà trường và chính quyền thành phố nhằm tối ưu hóa kết nối chức năng đào tạo-nghiên cưúđổi mới sáng tạo với các trung tâm kinh tế, khoa học, dịch vụ của khu vực. Trên cơ sở đó, việc phối hợp quy hoạch không gian xanh, mạng lưới giao thông kết nối và các trung tâm dịch vụ đô thị giữa Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh với thành phố Thủ Đức (cũ) và thành phố Dĩ An (cũ) phải được thực hiện đồng thời, bảo đảm liên thông cơ sở hạ tầng và tiện ích.

Mạng lưới xe buýt/metro cần được mở rộng và tích hợp theo mô hình liên tuyến, liên vùng, giúp sinh viên, giảng viên và chuyên gia di chuyển thuận tiện. Bên cạnh đó, hình thành một “vùng đệm tri thức” bao quanh khuôn viên trường, nơi sinh sống, làm việc, sáng tạo của cộng đồng học thuật, tạo môi trường gắn kết giữa hoạt động học thuật và nhu cầu phát triển đô thị thông minh của thành phố.

Ngoài ra, nhiều chuyên gia cho rằng, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cần xây dựng nền tảng công nghệ làm yếu tố then chốt để vận hành khu đô thị đại học thông minh. Đồng thời, đầu tư IOC Smart Campus (Trung tâm điều hành thông minh) đóng vai trò “bộ não” quản trị, cho phép giám sát an ninh, môi trường, giao thông, năng lượng theo thời gian thực; tiếp nhận, xử lý phản ánh của người học và cư dân; phân tích dữ liệu để hỗ trợ ra quyết định.

Hệ sinh thái hạ tầng ICT (công nghệ thông tin và truyền thông) phải bao gồm mạng cảm biến IoT phủ rộng, kết nối 5G ổn định, trung tâm dữ liệu đạt tiêu chuẩn an toàn bảo mật và một nền tảng tích hợp dịch vụ dùng chung cho toàn khu. Trên nền hạ tầng đó, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh hướng tới xây dựng bản sao số (digital twin) để mô phỏng, tối ưu hóa quy hoạch và vận hành.

Một yêu cầu quan trọng là bảo đảm liên thông dữ liệu với hệ thống Đô thị thông minh Thành phố Hồ Chí Minh, nhất là trong các lĩnh vực giao thông, an ninh và dịch vụ công nhằm tạo chuỗi giá trị dữ liệu thống nhất và hiệu quả. Cũng theo Tiến sĩ Lê Hoài Long, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cần tổ chức chương trình đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số, kỹ năng khai thác dữ liệu và vận hành hệ thống thông minh cho sinh viên, giảng viên, cán bộ quản lý.

Cùng với đó, thành lập nhóm nghiên cứu đô thị thông minh liên ngành quy tụ các chuyên gia công nghệ thông tin, kiến trúc-quy hoạch, quản lý công, môi trường… để tham gia tư vấn, triển khai các dự án then chốt. Việc lồng ghép nội dung đô thị thông minh vào các chương trình đào tạo sẽ giúp hình thành văn hóa “công dân số”.

Phát triển Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh thành khu đô thị đại học thông minh là bước đi chiến lược, vừa đáp ứng mục tiêu nội tại của đơn vị này, vừa đóng góp trực tiếp cho đề án Đô thị thông minh Thành phố Hồ Chí Minh. Thành công của mô hình sẽ tạo ra cộng hưởng: Thành phố được cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao và giải pháp công nghệ, trong khi môi trường đô thị thông minh của thành phố sẽ thúc đẩy Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh phát triển mạnh mẽ hơn.

KHÁNH TRÌNH