Hướng đi bền vững cho du lịch Cồn Sơn, Cần Thơ

Ở Việt Nam, Cồn Sơn (quận Bình Thủy, TP Cần Thơ trước đây) đang trở thành một minh chứng điển hình, nơi cộng đồng cùng nhau xây dựng mô hình du lịch xanh – vừa giữ gìn cảnh quan sinh thái, vừa tạo sinh kế lâu dài cho người dân địa phương.

“Ốc đảo xanh” giữa dòng Hậu

Giữa lòng sông Hậu mênh mông, Cồn Sơn hiện lên như một "ốc đảo" nhỏ bé, diện tích chỉ hơn 70ha nhưng mang trong mình sức sống đặc biệt. Thay vì chạy theo xu hướng bê tông hóa hay đầu tư ồ ạt khách sạn, khu nghỉ dưỡng, người dân nơi đây chọn cách giữ nguyên vẻ mộc mạc vốn có. Họ tận dụng chính không gian sống để làm dịch vụ, biến vườn cây, ao cá, ngôi nhà quê thành điểm trải nghiệm độc đáo.

Những khoảnh khắc vui tươi của du khách trong hoạt động trải nghiệm ao cá ở Cồn Sơn.

Du khách đến Cồn Sơn không tìm thấy những công trình kiêu kỳ mà hòa mình vào đời sống miệt vườn: nướng cá lóc nướng trui, học làm bánh dân gian, xem “cá lóc bay”, hay cùng chèo ghe hái trái. Không gian ấy gần như hoàn toàn vắng bóng rác thải nhựa, giữ nguyên hơi thở tự nhiên của miền Tây sông nước.

Theo bà Lê Thị Bé Bảy – cố vấn du lịch cộng đồng Cồn Sơn, toàn cồn có khoảng 65 hộ dân sinh sống, trong đó hơn 30 hộ trực tiếp tham gia làm du lịch và 20 hộ liên kết trong Hợp tác xã Du lịch Nông nghiệp. Điều đặc biệt là người dân thống nhất giữ lại trên 90% diện tích cây xanh và mặt nước tự nhiên, duy trì cảnh quan sinh thái bền vững.

Kết quả đã chứng minh sức hút của mô hình: năm 2023, lượng khách đến Cồn Sơn đạt gần 48.000 lượt, tăng 41% so với 2022. Doanh thu ước đạt 4,5 tỷ đồng, trở thành nguồn thu nhập quan trọng, giúp nhiều hộ dân an cư, lập nghiệp ngay trên mảnh đất quê mình.

Ao cá giữa "ốc đảo xanh".

Nếu trước đây khái niệm ESG còn xa lạ, thì tại Cồn Sơn, nó đã được cụ thể hóa bằng hành động thường ngày. Về môi trường (E), cộng đồng thống nhất hạn chế tối đa rác thải nhựa, xử lý nước thải sinh hoạt trước khi xả ra sông, đồng thời trồng hoa, cây cảnh dọc đường để duy trì cảnh quan “xanh – sạch – đẹp”.

Ở khía cạnh xã hội (S), mô hình du lịch được thiết kế để phân chia lợi ích công bằng. Các hộ dân cùng nhau đón khách, chia sẻ doanh thu, tạo việc làm tại chỗ, nhất là cho phụ nữ và người lớn tuổi. Song song đó, họ còn tổ chức các hoạt động trình diễn văn hóa dân gian, lưu giữ tập tục miệt vườn vốn có nguy cơ mai một.

Về quản trị (G), người dân đồng lòng xây dựng quy chế hoạt động chung: từ niêm yết giá dịch vụ, phân chia khách, đến giám sát chất lượng phục vụ. Chính sự minh bạch này đã tạo dựng niềm tin nơi du khách và uy tín cho điểm đến.

Có thể nói, ESG ở Cồn Sơn không chỉ dừng ở khẩu hiệu, mà đã trở thành lối sống và nguyên tắc ứng xử cộng đồng – yếu tố mà nhiều dự án du lịch hiện nay vẫn đang loay hoay tìm kiếm.

Doanh nghiệp đồng hành cùng người dân

Bên cạnh nỗ lực của cộng đồng, sự đồng hành của doanh nghiệp cũng là chìa khóa quan trọng. Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Sương – Tổng giám đốc Công ty Du lịch Hải Âu Cần Thơ – Cồn Sơn là một điểm đến hiếm hoi hội tụ đủ ba yếu tố mà du lịch bền vững hướng tới: môi trường trong lành, văn hóa đặc sắc và sự đồng thuận của cư dân.

Doanh nghiệp không chỉ đưa khách đến tham quan, mà còn tham gia vào việc nâng cao năng lực cho cộng đồng: tổ chức tập huấn kỹ năng đón tiếp, hỗ trợ cải tạo vườn, xây dựng sản phẩm du lịch mới. Đây chính là những hoạt động CSR thiết thực, tạo nền tảng để mô hình phát triển lâu dài.

Người dân Cồn Sơn tham gia buổi tập huấn về nghệ thuật truyền thống.

Câu chuyện tại Cồn Sơn cho thấy, khi doanh nghiệp coi cộng đồng là đối tác, không chỉ là nguồn cung dịch vụ, thì cả hai bên đều hưởng lợi. Người dân được bảo đảm sinh kế, doanh nghiệp có sản phẩm du lịch độc đáo còn du khách thì nhận về trải nghiệm chân thực, khác biệt.

Thành công của Cồn Sơn đang mở ra hướng đi mới cho du lịch vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Thay vì chạy theo mô hình đại trà, nơi nào cũng giống nhau, việc phát huy bản sắc địa phương và lấy cộng đồng làm trung tâm đang chứng minh hiệu quả kinh tế – xã hội rõ rệt.

Mỗi năm, hàng chục nghìn lượt khách đến Cồn Sơn không chỉ mang lại doanh thu cho người dân, mà còn góp phần xây dựng hình ảnh một điểm đến “xanh – sạch – thân thiện”. Trong mắt du khách quốc tế, đây chính là giá trị khác biệt của Việt Nam so với nhiều quốc gia trong khu vực.

Từ góc nhìn rộng hơn, Cồn Sơn cũng gợi mở cho bài toán quốc gia: nếu mỗi địa phương đều xác định “giữ gìn thiên nhiên và văn hóa” là trụ cột phát triển, thì du lịch Việt Nam hoàn toàn có thể bước vào nhóm tiên phong về bền vững trong khu vực.

Cồn Sơn chứng minh rằng phát triển du lịch xanh không chỉ là một xu thế, mà là hướng đi tất yếu. Khi cộng đồng đóng vai trò chủ thể, doanh nghiệp đồng hành đúng cách và chính quyền có chính sách khuyến khích phù hợp thì du lịch không những tạo sinh kế cho người dân mà còn góp phần bảo tồn tài nguyên, giữ gìn bản sắc văn hóa.

Đây là câu chuyện không chỉ dành cho Cần Thơ, mà còn là bài học để nhiều địa phương khác nhìn nhận lại chiến lược phát triển. Du lịch bền vững không đến từ những dự án hoành tráng, mà bắt đầu từ sự lựa chọn giản dị nhưng kiên định: giữ nguyên vẻ đẹp vốn có, khai thác bằng sự tôn trọng thiên nhiên và cộng đồng.

Cồn Sơn – hòn đảo xanh giữa dòng Hậu,vì thế xứng đáng được xem là hình mẫu để Việt Nam định vị thương hiệu quốc gia du lịch: một điểm đến xanh, sạch, thân thiện và trách nhiệm.

Kim Ngân