Hướng phát triển UAV của Nga có phải là sai lầm?

Theo tờ Forbes của Mỹ, Nga dường như “đang dẫn trước” Mỹ, trong cuộc đua phát triển máy bay chiến đấu không người lái (UCAV). Nhưng chỉ nhìn vào vẻ bề ngoài, có thể bị đánh lừa và mức độ thông minh của những UCAV do Nga giới thiệu có thể rất thấp.

Cả Không quân Nga và Mỹ đều đang phát triển các UCAV có tốc độ nhanh và được trang bị vũ khí. Nhưng những chiếc UCAV được gọi là “những cánh bay đồng hành” này, cần có mức độ tự động hóa và thông minh cao, để theo kịp các máy bay chiến đấu có người lái.

Mặc dù Nga đang nhanh chóng chế tạo UAV “Hunter (Thợ săn) S-70”, nhưng loại máy bay không người lái này, chưa đạt được tiến bộ đáng kể về khả năng tự chủ và tình báo, cũng như không thể trở thành máy bay có khả năng hoạt động độc lập.

Samuel Bendett, nhà phân tích tại Trung tâm An ninh Mỹ ở Washington, D.C cho biết, lô UCAV S-70 đầu tiên, có khả năng được điều khiển bởi nhân viên mặt đất hoặc chỉ huy và điều khiển trực tiếp trên máy bay chiến đấu Su-57. Hiện tại, S-70 sẽ chỉ là một phương tiện bay được điều khiển từ xa.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Shoigu, trong chuyến đến thăm Nhà máy Hàng không Sukhoi’s Novosibirsk ở Siberia vào tháng 8/2021 và kiểm tra dây chuyền sản xuất S-70 Hunter, đã đặt kỳ vọng rất nhiều vào sự thành công của loại UCAV này.

S-70 là một loại UCAV sử dụng động cơ phản lực, đã bay thử thành công lần đầu tiên vào tháng 8/2019. S-70 có thể bay ở tốc độ cận âm và sử dụng thiết kế kiểu cánh bay với hiệu suất tàng hình nhất định.

Theo đánh giá của các chuyên gia Nga, UCAV S-70 có khả năng gần tương đương với UCAV XQ-58 Valkyrie, một dự án máy bay không người lái chiến đấu, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), đang được Không quân Mỹ phát triển.

Ý tưởng của quân đội Nga là để UCAV S-70 tự điều khiển và mục đích cuối cùng, là bay và chiến đấu cùng trong đội hình với tiêm kích tàng hình có người lái Su-57. Nhưng điều này đòi hỏi một hệ thống trí tuệ nhân tạo phức tạp.

Theo các chuyên gia, đã có sự khác biệt giữa hai loại UCAV của Mỹ và Nga; nếu Không quân Mỹ tập trung vào việc phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo cho UCAV “Cánh bay trung thành”, thì người Nga dường như tập trung vào phần thân của UAV.

Hiện tại, nhà máy sản xuất máy bay ở Novosibirsk đang sản xuất loạt nhỏ UCAV S-70 dùng cho mục đích thử nghiệm. Và vào khoảng tháng 7/2022, những chiếc UCAV S-70 có thể sản xuất loạt và đưa vào biên chế trong Không quân Nga, khi vượt qua các bài thử nghiệm cấp nhà nước.

Hiện tại Mỹ vẫn chưa chuyển dự án “cánh bay đồng hành” XQ-58 Valkyrie đang được thử nghiệm, thành giai đoạn sản xuất hàng loạt. Điều này là do hệ thống trí tuệ nhân tạo chưa sẵn sàng.

Còn Nga dường như “không bận tâm” đến việc sản xuất hàng loạt, khi đội UCAV S-70 không thể thực hiện nhiệm vụ một “cách hoàn toàn tự chủ” như UCAV của Mỹ; mà họ có thể điều khiển trực tiếp, như những loại UAV bình thường khác.

Chuyên gia Bendert nói rằng, mặc dù Nga tuyên bố S-70 sẽ có trí thông minh nhân tạo, nhưng họ không cung cấp bất kỳ thông tin chi tiết nào, ngoài những tuyên bố này.

Các chuyên gia suy đoán rằng, Bộ Quốc phòng Nga đang nghiên cứu các loại thuật toán khác nhau, để cho phép S-70 bay, tự điều khiển và có thể tấn công mục tiêu; sau khi người điều khiển xác nhận chế độ bay, cũng như lựa chọn và nhận dạng mục tiêu.

Nhưng đây chỉ là phỏng đoán, hiện UCAV XQ-58 Valkyrie của Mỹ đã bắt đầu một cuộc thử nghiệm bay tự hành nghiêm ngặt. Tuy nhiên, các UCAV “những cánh bay đồng hành” của Nga, rõ ràng vẫn dựa vào sự chỉ huy và kiểm soát trực tiếp của người điều khiển.

Và trí tuệ nhân tạo không phải là vấn đề duy nhất mà S-70 phải đối mặt. Loại UCAV lớn với sải cánh dài 14 mét này, cũng đồng nghĩa với việc giá thành cao của nó, do đó hạn chế số lượng mà Nga có thể sở hữu nhiều vũ khí như vậy.

Theo thông tin sơ bộ, giá thành của một chiếc S-70 có thể lên tới 20 triệu USD, trong khi đó, đơn giá của một chiếc UCAV XQ-58 của Mỹ với sải cánh dài 6 mét chỉ là 2 triệu USD.

Không quân Mỹ luôn tuyên bố rằng, UCAV “cánh bay đồng hành” có giá cả phải “chấp nhận được”, có nghĩa là chi phí thấp của máy bay không người lái này, đủ để quân đội chịu những tổn thất lớn trong chiến đấu. Tuy nhiên các chuyên gia đang nghi ngờ về những tuyên bố này, của Quân đội Mỹ.

Như vậy S-70 là một UCAV đắt tiền và Bộ Quốc phòng Nga có thể sẽ mất nhiều thời gian để mở rộng quy mô sản xuất, và cũng sẽ mất nhiều thời gian để loại UCAV đạt được khả năng bay độc lập và tự chủ thực sự trong các trận chiến trong tương lai theo như những kỳ vọng. Nguồn ảnh: Flickr.

Tiến Minh