Hướng tới Đại hội Đảng lần thứ XIV: Ánh sáng dẫn dắt ngoại giao tiên phong, đồng hành và phụng sự đất nước, dân tộc vững bước vào kỷ nguyên mới

Phát biểu chính sách tại Đại học Oxford nhân dịp thăm Anh ngày 29/10, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh Việt Nam nỗ lực xây dựng "trong ấm, ngoài êm": Giữ ổn định chính trị - phát triển kinh tế, xã hội bên trong, giữ môi trường hòa bình, hợp tác, tôn trọng lẫn nhau bên ngoài; xử lý khác biệt bằng biện pháp hòa bình và luật pháp quốc tế; đặt con người, lợi ích chính đáng của nhân dân lên trên hết, trước hết. (Nguồn: VGP)

Dự thảo Văn kiện xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ, định hình tư duy chiến lược, tầm nhìn và định hướng phát triển đất nước trong 5 năm tới và đến giữa thế kỷ XXI, trong đó có ngoại giao.

Dự thảo Văn kiện đánh giá cao thành công của đối ngoại trong nhiệm kỳ 2021-2025, “đã phát huy tích cực, hiệu quả vai trò tiên phong, góp phần duy trì, củng cố môi trường hòa bình, ổn định, mở ra cục diện mới chưa từng có cho phát triển đất nước” ; “... đối ngoại, hội nhập quốc tế được mở rộng, nâng tầm và đi vào chiều sâu; vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao” (tr.A, B). Từ kết quả và dự báo tình hình thế giới, trong nước, Dự thảo Văn kiện đặt ra mục tiêu, yêu cầu, định hướng nhiệm vụ, quyết sách chiến lược, giải pháp chủ yếu của đối ngoại trong nhiệm kỳ mới, trong kỷ nguyên mới.

Đảng đặt yêu cầu cao “phát triển đối ngoại trong kỷ nguyên mới, tương xứng với tầm vóc lịch sử, văn hóa và vị thế của đất nước”. Đồng thời với tiếp tục phát huy vai trò “tiên phong”, quan điểm của Đảng xác định “... đẩy mạnh đối ngoại, hội nhập quốc tế là trọng yếu, thường xuyên” (mục II, tr. B). Trong bối cảnh thế giới biến động phức tạp, đối ngoại cần thường xuyên, liên tục theo dõi, bám sát tình hình, điều phối chính sách, đề xuất đối sách theo mọi diễn biến, trên các khu vực, trong một tổng thể thống nhất, cho cả giai đoạn.

Chủ tịch nước Lương Cường cùng Lãnh đạo cấp cao các nước tham dự APEC 2025 (31/10-1/11) chụp ảnh chung. (Ảnh: Quang Hòa)

Với tiềm lực, “sức mạnh mềm” của lịch sử, văn hóa dân tộc, vị thế của Việt Nam, đối ngoại vươn tầm lên mục tiêu mới, tạo dựng cục diện, môi trường thuận lợi, kiến tạo, mở ra cơ hội mới cho phát triển; nâng tầm đất nước trong “nền chính trị thế giới, kinh tế toàn cầu và văn minh nhân loại”; không chỉ “chủ động, tích cực tham gia...” mà còn “chủ động, tích cực đóng góp vào hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển bền vững..., giải quyết các vấn đề chung của khu vực và quốc tế” (tr.C, mục XI).

Đảng chỉ rõ, đối ngoại “có hai vai”, không chỉ “vì Việt Nam” (tạo lập, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, bảo vệ vững chắc Tổ quốc, tranh thủ các nguồn lực, điều kiện thuận lợi bên ngoài cho phát triển đất nước), mà còn “cho thế giới” (đóng góp vào hòa bình, hữu nghị, hợp tác, phát triển của nhân loại); góp phần kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Đây là sự tiếp nối, bước phát triển mới về tư duy, mục tiêu, cách tiếp cận của Đảng và cũng là vai trò, trọng trách của đối ngoại trong kỷ nguyên mới.

Quan điểm chỉ đạo thứ tư xác định: “Bảo đảm và bảo vệ cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế...” (tr.B). Đối ngoại vừa “bảo đảm” vừa đấu tranh “bảo vệ” lợi ích quốc gia - dân tộc. Do đó, xin kiến nghị bổ sung mục tiêu, nhiệm vụ của đối ngoại (mục XI, tr.C) là: “bảo đảm và bảo vệ...”, thể hiện điểm mới, sự thống nhất giữa quan điểm với mục tiêu, nhiệm vụ.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tham dự Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Nam Phi (22-23/11). (Nguồn: TTXVN)

Mục XI thể hiện đồng bộ, toàn diện mục tiêu, nhiệm vụ, định hướng, phương pháp: “Đẩy mạnh ngoại giao toàn diện phục vụ phát triển, trọng tâm là ngoại giao kinh tế, ngoại giao công nghệ. Nâng cao hiệu quả ngoại giao văn hóa, quốc phòng, an ninh...”. Đồng thời, các mục khác cũng đề cập các nội dung liên quan, phương thức gắn kết đối ngoại với tất cả các lĩnh vực.

Cụ thể là, “Bổ sung, hoàn thiện thể chế để phát huy cao nhất vai trò 3 trụ cột: Đối ngoại Đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân...” (mục III); “lấy hội nhập quốc tế làm phương thức để huy động mọi nguồn lực cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa” (mục IV); “Chủ động, tích cực hợp tác, quảng bá hình ảnh đất nước, giá trị văn hóa và con người Việt Nam ra thế giới” (mục V); “Chủ động, tích cực hội nhập quốc tế về giáo dục...” (mục VI); “Chủ động đẩy mạnh hợp tác, hội nhập quốc tế về khoa học, công nghệ” (mục VII); “đẩy mạnh hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, an ninh...” (mục X); “đẩy mạnh vận động người Việt Nam ở nước..., gắn bó với quê hương, giữ gìn bản sắc, văn hóa dân tộc...” (mục XII)...

Tổng Bí thư Tô Lâm chụp ảnh lưu niệm cùng các đại biểu tại cuộc làm việc với Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ Ngoại giao, ngày 15/9 tại Trụ sở Trung ương Đảng. (Ảnh: Quang Hòa)

Đảng đề ra phương hướng “triển khai toàn diện và mạnh mẽ công tác người Việt Nam ở nước ngoài”. Điều đó thu hút sự quan tâm của kiều bào và cộng đồng quốc tế. Cộng đồng hơn 6 triệu kiều bào ở hơn 130 quốc gia, là bộ phận không tách rời của dân tộc, là “sứ giả ngoại giao nhân dân”, “cầu nối”, lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam ra thế giới. Kiều bào là một thành phần đặc biệt của khối đại đoàn kết dân tộc, nguồn lực quan trọng về tri thức, khoa học, công nghệ, tài chính, xây dựng mạng lưới quốc tế... để phát triển đất nước, hội nhập quốc tế sâu rộng.

Như vậy, luôn có sự kết hợp chặt chẽ giữa đối ngoại với các lĩnh vực và các lĩnh vực với đối ngoại, hội nhập quốc tế, trong một tổng thể, dưới “sự lãnh đạo thống nhất của Đảng, sự quản lý tập trung của Nhà nước”. Sự kết hợp đó nâng tầm, nâng cao “sức mạnh mềm” của đối ngoại, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, tạo điều kiện thuận lợi thu hút nguồn lực bên ngoài, cùng với quốc phòng, an ninh giữ vững môi trường hòa bình để xây dựng, phát triển đất nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

***

Đại hội lần thứ XIV của Đảng khẳng định ý chí, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Dự thảo Văn kiện sẽ tiếp tục được bổ sung, hoàn chỉnh. Nhưng Dự thảo Văn kiện đã thể hiện xuyên suốt sự khái quát, nhấn mạnh các quan điểm, mục tiêu, định hướng, phương thức, các nguồn lực, động lực phát triển đất nước, trong đó có đối ngoại, trong kỷ nguyên mới.

Đảng định hướng bổ sung, hoàn thiện chế, “bảo đảm nguồn lực cho đối ngoại tương xứng với thế và lực mới của đất nước để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới” (mục XI, tr.C). Đây là nhiệm vụ chung của hệ thống chính trị, ngoại giao là nòng cốt. Để thực hiện sứ mệnh, trọng trách mà Đảng, Nhà nước giao phó, nhân dân tin tưởng, đòi hỏi ngoại giao phải tư duy, hành động “đều nhịp” với cả hệ thống ở tầm mức, nỗ lực, tốc độ, hiệu quả cao hơn.

Trước hết đối ngoại phải quán triệt, thấm nhuần sâu sắc quan điểm, mục tiêu, yêu cầu và định hướng mà Đại hội Đảng lần thứ XIV đề ra. Không chỉ học tập, quán triệt một lần, mà là cả một quá trình, “vừa học vừa hành”, vận dụng trong thực hiện “Chương trình hành động”; thông qua thực tiễn để thấm sâu hơn quan điểm của Đảng, nâng cao nhận thức, năng lực, hiệu quả hành động. Qua đó, tạo động lực, nguồn năng lượng mới, hoàn thiện phương thức, đổi mới phong cách, đồng hành cùng toàn Đảng, toàn dân, cả hệ thống chính trị, các ngành, địa phương thực hiện thắng lợi Nghị quyết của Đảng.

Trưởng Đoàn Việt Nam Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng (thứ nhất hàng đầu bên phải) và các thành viên Đoàn trong khoảnh khắc Việt Nam được xướng tên tái đắc cử Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, ngày 14/10/2025. (Nguồn: Phái đoàn Việt Nam tại Liên hợp quốc)

Nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ trí tuệ, vai trò tiên phong, nêu gương, tính chiến đấu của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp. Làm nòng cốt xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại, chuyên nghiệp với đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, trình độ chuyên môn cao. Chủ động ứng dụng khoa học, công nghệ số trong nghiên cứu, đánh giá, dự báo tình hình, xu hướng; thường xuyên phối hợp với các ngành tham mưu, đề xuất chính sách, đối sách, phản ứng linh hoạt, xử lý kịp thời, phù hợp các tình huống, vấn đề nảy sinh, không bỏ lỡ cơ hội, bị động, bất ngờ.

Phát huy cao nhất ba trụ cột, vai trò tiên phong của đối ngoại, phối hợp chặt chẽ với các ngành, tích cực thu hút chuyên gia, doanh nhân, nhà khoa học nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài bằng cơ chế, chính sách ưu đãi. Chủ động đẩy mạnh hợp tác, khai thác nguồn ngoại lực, nhất là các lĩnh vực liên quan đến động lực chính như chuyển giao công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; mở rộng thị trường, xây dựng thương hiệu góp phần thực hiện nhiệm vụ trung tâm phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường. Chủ động, tích cực hội nhập quốc tế về giáo dục, đào tạo và quảng bá hình ảnh đất nước, giá trị văn hóa, con người Việt Nam ra thế giới. Ứng dụng khoa học, công nghệ số, tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp, nâng cao hiệu quả công tác thông tin đối ngoại.

Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài phải thường xuyên gắn kết chặt chẽ với các hội đoàn kiều bào; đổi mới phương thức hoạt động, đưa quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với kiều bào; nắm tâm tư, nguyện vọng, tham mưu, đề xuất biện pháp linh hoạt, phù hợp, kết nối kiều bào, chia sẻ kinh nghiệm, tư vấn, hợp tác nghiên cứu, chuyển giao công nghệ... với các bộ, ngành, doanh nghiệp, địa phương, để kiều bào đồng hành, đóng góp cho tương lai đất nước.

TS. Vũ Đăng Minh