Hướng tới làm giàu cho người dân Bến Giằng từ chuỗi giá trị heo đen bản địa

Heo đen bản địa là giống heo quý ở các xã Tà Bhing, Cà Dy và Tà Pơơ thuộc huyện Nam Giang ở tỉnh Quảng Nam trước đây. Ngày xưa, người Cơ Tu ở địa bàn này nuôi heo đen với mục đích chính là dùng trong việc gia đình. Vì thế, người vùng cao thường ít bán heo như bây giờ, ngoài tặng biếu nhau, heo đen còn được sử dụng để cúng bái nên rất có giá trị.

Tạo ra nguồn thu nhập ổn định

Những năm gần đây việc phát triển mô hình liên kết chuỗi chăn nuôi heo bản địa một cách bài bản hơn thông qua vai trò “đầu tàu” của HTX đã mở ra sinh kế và thoát nghèo cho người dân, đồng bào dân tộc thiểu số tại các địa bàn nêu trên.

Tham gia liên kết chăn nuôi heo đen cùng HTX Nông lâm nghiệp A Liêng giúp người dân ở xã Tà Bhing (cũ) có thu nhập ổn định.

Trong đó phải kể đến HTX Nông lâm nghiệp A Liêng trên địa bàn xã Tà Bhing (cũ) mỗi năm cung ứng lượng lớn nguồn thịt heo đen bản địa ra thị trường, đem lại nguồn thu nhập đáng kể cho bà con người Cơ Tu.

Với giá cả sản phẩm cao, đầu ra ổn định đã giúp cho người dân trên địa bàn gia tăng thu nhập, từng bước thoát nghèo. Và cách làm hiệu quả của HTX này thông qua việc liên kết chăn nuôi heo đen theo chuỗi giá trị hoạt động khá hiệu quả, được xem là mô hình điểm để tiếp tục nhân rộng trong thời gian tới.

Theo đó, các hộ dân tham gia liên kết cùng HTX Nông lâm nghiệp A Liêng được mua heo đen giống với giá rẻ. Heo đen đến ngày xuất chuồng lại được HTX bao tiêu đầu ra.

Anh Bríu Hương, người Cơ Tu ở Tà Bhing (cũ) cho biết nhờ được HTX hỗ trợ heo giống giá rẻ, đến nay anh đã sở hữu đàn heo hàng chục con. Heo xuất chuồng tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho gia đình, anh sắm thêm được nhiều đồ đạc trong nhà.

Từ việc phát triển có hiệu quả mô hình nuôi heo đen, các hộ dân tộc thiểu số ở Tà Bhing (cũ) cũng đã phát triển mô hình trang trại nuôi heo đen khép kín và dần chuyên nghiệp hóa. Mô hình nuôi heo đen không chỉ có ý nghĩa về việc bảo tồn nguồn gen quý mà còn giúp cho bà con dân tộc thiểu số có thêm thu nhập, thoát khỏi cuộc sống đói nghèo.

Sau nhiều năm triển khai, mô hình nuôi heo đen theo hướng liên kết tập trung cùng HTX đã cho thấy có những tín hiệu tích cực. Không chỉ ổn định đầu ra, sản phẩm heo đen hiện có giá cả cao giúp cho người dân, đồng bào dân tộc thiểu trên địa bàn Tà Bhing (cũ) gia tăng thu nhập, từng bước thoát nghèo bền vững.

Đặc sản được thị trường ưa chuộng

Trong khi đó, ở địa bàn xã Tà Pơơ (cũ), với vai trò dẫn dắt của Tổ hợp tác thịt heo đen Tà Pơơ đã chế biến thịt heo đen bản địa thành những đặc sản mang hương vị miền núi như heo đen xông khói, heo đen sấy khô, heo đen gác bếp… được thị trường ưa chuộng.

Tổ hợp tác thịt heo đen Tà Pơơ đã chế biến thịt heo đen bản địa thành những đặc sản mang hương vị miền núi.

Nhờ hoạt động tích cực từ Tổ hợp tác mà sản phẩm thịt heo đen gác bếp của đồng bào Cơ Tu ở Tà Pơơ đã được tỉnh Quảng Nam (cũ) công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao. Từ đó sản phẩm càng được nhiều người biết đến, có đầu ra ổn định giúp mang lại thu nhập tốt cho người dân địa phương.

Chị ALăng Oanh, người Cơ Tu, Tổ trưởng Tổ hợp tác thịt heo đen Tà Pơơ, cho biết khi sản phẩm truyền thống của bà con Cơ Tu là thịt heo đen gác bếp được công nhận sản phẩm chất lượng, đồng nghĩa với nhận thức, cách làm của bà con đã được nâng lên một tầm cao mới.

“Người dân khắp mọi nơi sẽ có cơ hội thưởng thức món ăn truyền thống của mình, đó là động lực để các thành viên Tổ hợp tác cố gắng hơn nữa trong việc lao động sản xuất chăn nuôi heo đen theo chuỗi giá trị, chất lượng cao, giá trị cũng sẽ cao”, chị Oanh nói.

Chị Oanh cũng bày tỏ mong muốn được các cấp chính quyền quan tâm hơn để làm sao thịt heo đen gác bếp của đồng bào Cơ Tu được tiếp cận nhiều thực khách, nhiều thị trường trong và ngoài nước. Từ đó, thịt heo đen của Cơ Tu không những được nâng cao giá trị mà văn hóa ẩm thực Cơ Tu cũng được nâng tầm cao hơn. Một phần tạo thu nhập cho bà con, một phần giữ gìn được bản sắc, văn hóa ẩm thực của đồng bào miền núi, trong đó có dân tộc Cơ Tu.

Còn tại xã Cà Dy (cũ), các sản phẩm thịt heo đen xông khói (còn gọi là thịt heo đen gác bếp) của HTX Dịch vụ - Thương mại Cà Dy cũng đang được nhiều người biết đến. Nhất là khi tham gia các hội chợ hay hoạt động xúc tiến thương mại, sản phẩm này luôn được đánh giá cao, tạo thêm động lực cho những dự định mới của các hộ đồng bào dân tộc thiểu số là thành viên HTX.

HTX Dịch vụ - Thương mại Cà Dy cũng ký kết hợp tác sản xuất kinh doanh với doanh nghiệp để đưa sản phẩm thịt heo đen ra thị trường. Điều này càng cho thấy mức độ tin tưởng của doanh nghiệp đối với sản phẩm thịt heo đen xông khói độc đáo của HTX.

Ông Alăng Pức, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX cho biết, thịt heo đen gác bếp được HTX thực hiện bằng phương pháp “xông khói”. Sau một thời gian, thịt heo sẽ khô, chỉ cần rửa sơ và xé nhỏ là có thể dùng ngay.

“Muốn làm thịt gác bếp phải giữ đủ lửa trong vài ngày đầu để thịt khô đều, săn chắc. Còn không, sẽ lãng phí món đặc sản của rừng” - Alăng Pức chia sẻ.

Phù hợp với đặc thù miền núi

Chị Bh’nướch Thị Tuyết, một hộ dân của xã Cà Dy (cũ), cho rằng thịt gác bếp ngon nhất là chấm với muối rằng rây và tiêu rừng. Đây là loại gia vị đặc trưng của núi rừng chỉ có ở vùng Trường Sơn Đông.

Chuỗi giá trị heo đen bản địa với vai trò dẫn dắt của HTX, tổ hợp tác mở ra hướng làm giàu cho người dân, đồng bào dân tộc thiểu số ở Bến Giằng.

Sau thời gian mở hướng kinh doanh sản phẩm thịt heo đen xông khói của HTX, chị Tuyết cho biết sản phẩm đang tiệm cận hơn với thị trường hàng hóa. Không còn chỉ nuôi heo đen để lấy thịt phục vụ đời sống, người Cơ Tu, Ve, Tà Riềng ở vùng cao này đã bắt đầu liên kết với HTX chuyển sang hướng đi mới, làm giàu từ sản vật đặc trưng sẵn có.

Có thể thấy tính khả quan trong việc đưa các sản phẩm chế biến từ thịt heo đen bản địa xuống phố càng thôi thúc nhiều người dân miền núi ở xã mới Bến Giằng tham gia cùng các HTX, tổ hợp tác mở rộng mô hình chăn nuôi heo đen.

Việc ưu tiên phát triển đặc sản thế mạnh như heo đen bản địa có giá trị kinh tế cao ở Bến Giằng với vai trò dẫn dắt của các HTX, tổ hợp tác cũng nhận được mối quan tâm, hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX Tp. Đà Nẵng. Nhất là tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các HTX, tổ hợp tác ở đây nâng cao chuỗi giá trị sản phẩm heo đen từ khâu chọn giống, phát triển chăn nuôi, chế biến thành phẩm có bao bì, nhãn mác đến khâu phân phối và tiêu thụ.

Có thể nói, mô hình liên kết chăn nuôi và chế biến các sản phẩm từ heo đen bản địa rất phù hợp với đặc thù miền núi và tập quán chăn nuôi của người dân, đồng bào dân tộc thiểu số ở Bến Giằng. Hơn nữa, heo đen cũng rất được thị trường ưa chuộng.

Chính vì vậy, từ định hướng của Liên minh HTX Việt Nam thì Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam trước đây và Liên minh HTX Tp. Đà Nẵng (mới) đã, đang, và sẽ tiếp tục có những hoạt động hỗ trợ cho các HTX, tổ hợp tác chăn nuôi, chế biến sản phẩm từ heo đen ngày càng nâng cao năng lực về mặt tổ chức, tiếp cận, kết nối thị trường… Để từ đó giúp cho người dân Bến Giằng có cơ hội làm giàu, thoát nghèo bền vững thông qua mô hình phát triển chuỗi giá trị heo đen ngày càng vững chắc.

Thanh Loan