Hướng tới quản trị nguồn lực thống nhất đề giảm nghèo bền vững

Thu hoạch lúa mùa của đồng bào Dao.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cùng các Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà và Mai Văn Chính vừa chủ trì cuộc họp với lãnh đạo các bộ, ngành để bàn việc hợp nhất ba chương trình: Xây dựng nông thôn mới, Giảm nghèo bền vững và Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Đây là bước điều chỉnh quan trọng trong quản trị nguồn lực, hướng tới hiệu quả, minh bạch và thống nhất trong điều hành chính sách công.

HỢP NHẤT BA CHƯƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA LÀ ĐỔI MỚI TƯ DUY PHÁT TRIỂN

Theo chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026–2035, trên cơ sở tích hợp hai chương trình hiện có. Thủ tướng đã thành lập Hội đồng thẩm định Nhà nước, Bộ Tài chính đang tiến hành thẩm định.

Chương trình hướng tới hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, cộng đồng dân cư, hợp tác xã, doanh nghiệp… tại 3.321 xã nông thôn, nhất là xã nghèo, thực hiện trong 10 năm (2026–2035), chia 2 giai đoạn.

Chương trình gồm 10 nhóm nội dung thành phần với 60 nội dung cụ thể; Trung ương giao tổng nguồn lực, địa phương chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện.

Đối với Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn 2 có tổng vốn hơn 158,3 nghìn tỷ đồng (ngân sách Trung ương hơn 120,6 nghìn tỷ đồng; địa phương 11,5 nghìn tỷ; tín dụng chính sách 22,6 nghìn tỷ; vốn huy động hợp pháp 3,4 nghìn tỷ). Nội dung được cơ cấu lại còn 5 hợp phần chính, tập trung phát triển hạ tầng, sinh kế, nguồn nhân lực và bảo tồn bản sắc vùng dân tộc.

Cây lê được xác định là cây thoát nghèo ở tỉnh Lào Cai.

Thực tiễn giai đoạn 2021–2025 cho thấy, ba chương trình riêng biệt đã đạt nhiều kết quả nhưng còn phân tán, trùng lặp và khó đánh giá tổng thể. Vì vậy, hợp nhất là yêu cầu tất yếu – chuyển từ quản lý phân tán sang điều hành thống nhất, phù hợp với cải cách thể chế và quản trị hiện đại.

Việc hợp nhất cũng thể hiện đổi mới tư duy phát triển, từ “đầu tư theo dự án” sang “đầu tư theo mục tiêu”. Chính phủ tập trung xây dựng chính sách, kiểm tra, giám sát; địa phương trở thành trung tâm thực thi và sáng tạo.

Các bộ, ngành nhận định đây là bước đi phù hợp với Nghị quyết 19-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn 2045 – hướng tới nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.

HƯỚNG TỚI CHƯƠNG TRÌNH DUY NHẤT VỚI MÔ HÌNH QUẢN TRỊ CHÍNH SÁCH HIỆN ĐẠI

Việc tích hợp sẽ không tiến hành cơ học. Chương trình vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có đặc thù riêng về văn hóa, ngôn ngữ, tập quán, nên cần được giữ các hợp phần đặc biệt để bảo tồn bản sắc. Nhấn mạnh việc rà soát, điều chỉnh, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết phải kế thừa và tích hợp hợp lý, ưu tiên giáo dục, y tế, văn hóa và giảm nghèo bền vững – đặc biệt vùng dân tộc thiểu số.

Ảnh minh họa.

Hai hướng chính được đặt ra, đó là: Xác định mục tiêu chung cho cả ba chương trình, trong đó giảm nghèo là mục tiêu toàn quốc, vùng dân tộc là trọng điểm; Phân cấp rõ cho địa phương để khắc phục chồng chéo, nâng cao hiệu quả đầu tư công.

Còn Phó Thủ tướng Mai Văn Chính thống nhất chủ trương tích hợp thành một chương trình mới gồm hai hợp phần chính, đó là: Xây dựng nông thôn mới – Giảm nghèo bền vững và Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Ông lưu ý cần chính sách đặc thù cho vùng dân tộc, vừa bảo tồn bản sắc, vừa tạo điều kiện phát triển.

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình thì khẳng định: “Không xây dựng lại từ đầu, không phê duyệt lại chương trình mới, mà chỉ hợp nhất cơ chế điều hành và phân cấp rõ hơn cho các cấp chính quyền”.

Chính phủ là cơ quan chỉ đạo thống nhất; Bộ Tài chính làm đầu mối điều phối; Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các bộ ngành liên quan thiết kế nội dung, triển khai và giám sát.

Việc tích hợp cũng đòi hỏi phân cấp mạnh mẽ hơn cho địa phương, đặc biệt cấp xã – nơi trực tiếp thực hiện dự án, nhằm khắc phục phân tán nguồn lực, giúp địa phương chủ động hơn trong lập kế hoạch và đánh giá hiệu quả.

Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình yêu cầu chuẩn bị hồ sơ hợp nhất kỹ lưỡng, nhanh nhưng bảo đảm chất lượng, tránh chồng chéo với các chương trình khác trong lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế.

Với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương, Chương trình mục tiêu quốc gia tích hợp giai đoạn 2026–2035 được kỳ vọng trở thành mô hình quản trị chính sách hiện đại, giúp sử dụng hiệu quả nguồn lực, bảo đảm công bằng và phát triển bền vững vùng nông thôn, miền núi.

Dũng Hiếu