Huy động toàn lực cho phát triển bền vững

Đổi mới sáng tạo mở không chỉ góp phần thúc đẩy kinh tế mà còn tạo ra giá trị xã hội sâu rộng

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo toàn dân

Tại Hội thảo “Đổi mới sáng tạo mở xã hội - Thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo toàn dân”, ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp Công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) chia sẻ, đổi mới sáng tạo mở đang trở thành yếu tố then chốt trong chiến lược phát triển quốc gia.

Theo ông Quất, Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển với nhiều thách thức mang tính cấu trúc như nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình, tốc độ già hóa dân số nhanh hơn dự báo, ô nhiễm môi trường gia tăng và sức ép ngày càng lớn lên các siêu đô thị.

Những vấn đề này, theo ông Quất, không thể giải quyết chỉ bằng nguồn lực nhà nước hay doanh nghiệp đơn lẻ. “Chỉ khi mở rộng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tới toàn xã hội, chúng ta mới đủ nguồn lực và tốc độ để vượt qua các thách thức mang tính hệ thống”, ông Quất khẳng định.

Đổi mới sáng tạo mở, vì vậy, trở thành phương thức huy động tri thức xã hội, khai thác năng lực sáng tạo của người dân, doanh nghiệp, viện trường và cộng đồng khoa học để đồng kiến tạo các giải pháp phục vụ phát triển bền vững.

Ông Kees van Baar - Đại sứ Vương quốc Hà Lan tại Việt Nam đồng tình rằng đổi mới sáng tạo mở xã hội không chỉ góp phần thúc đẩy kinh tế mà còn tạo ra giá trị xã hội sâu rộng. Ông Kees van Baar cho biết, Hà Lan đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo toàn dân và chuyển đổi số, coi đây là động lực cho tăng trưởng trong kỷ nguyên số.

Theo ông Kees van Baar, việc triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia khẳng định yêu cầu đặt con người vào trung tâm của sự phát triển. Công nghệ phải song hành với phúc lợi xã hội, bảo đảm mọi người dân bao gồm giới trẻ, phụ nữ và các cộng đồng dễ bị tổn thương đều có quyền tiếp cận và hưởng lợi từ chuyển đổi số.

“Đổi mới sáng tạo chỉ có thể nảy nở trong một xã hội cởi mở, nơi con người được tự do trải nghiệm, khám phá và đóng góp vào tiến bộ chung”, ông Kees van Baar nhấn mạnh.

Đại sứ cũng khẳng định quan hệ Việt Nam - Hà Lan không chỉ là hợp tác thương mại, mà là quan hệ đối tác chia sẻ giá trị phát triển bền vững. Hà Lan cam kết tiếp tục đồng hành với Việt Nam trong các sáng kiến đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và tăng trưởng bao trùm.

Bổ sung góc nhìn từ khối tổ chức xã hội, bà Nguyễn Phương Linh - Viện trưởng MSD United Way Việt Nam chỉ ra những rào cản còn tồn tại trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo xã hội của Việt Nam: dữ liệu phân mảnh, thiếu cơ chế hợp tác liên ngành, khó khăn trong đo lường tác động và năng lực nhân lực chưa đồng đều. Để hệ sinh thái thực sự phát triển bền vững, bà Linh cho rằng Việt Nam cần tập trung vào bốn trụ cột: đổi mới – mở – kết nối – bao trùm, từ đó tạo nền tảng để “bay lên” trong giai đoạn tiếp theo.

Theo bà Linh, đổi mới sáng tạo không chỉ là công nghệ tiên tiến, mà là khả năng tạo ra không gian để mọi người dân có thể tham gia và đóng góp. Khi ý kiến của người cao tuổi ở nông thôn, phụ nữ khuyết tật hay học sinh vùng sâu có thể trở thành dữ liệu và phản hồi hữu ích, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trở nên thông minh hơn và nhân văn hơn.

“Sức mạnh của đổi mới sáng tạo mở chính là sức mạnh của kết nối - kết nối thách thức thật với giải pháp thật để tạo ra giá trị thật”, bà Linh nói.

Hợp tác liên ngành

Ở góc nhìn doanh nghiệp, ông Sun Sukkun - Giám đốc Shinhan Square Bridge (Quỹ Hi vọng Tập đoàn Tài chính Shinhan) chia sẻ về mô hình đổi mới sáng tạo mở xã hội mà tập đoàn triển khai tại Hàn Quốc và mở rộng sang Việt Nam từ năm 2021. Shinhan Square Bridge được thiết kế như một nền tảng kết nối liên ngành và xuyên biên giới, nơi startup, doanh nghiệp lớn, tổ chức xã hội và cộng đồng cùng đồng kiến tạo, thử nghiệm và mở rộng các mô hình kinh doanh tạo tác động.

Ông Sun Sukkun cho biết quá trình cố vấn và huấn luyện đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Các chuyên gia giàu kinh nghiệm được huy động để giúp startup nâng cao năng lực, hiểu cách làm việc với doanh nghiệp lớn và giải quyết các khác biệt trong kỳ vọng.

“Giao tiếp cởi mở là yếu tố then chốt để mô hình vận hành hiệu quả, đồng thời cho rằng đổi mới sáng tạo mở mang lại cả giá trị kinh tế lẫn giá trị xã hội, phù hợp với các mục tiêu ESG và yêu cầu phát triển bền vững”, ông Sun Sukkun chia sẻ.

Từ góc nhìn nhà đầu tư, bà Lê Mỹ Nga - Chủ tịch Quỹ WeAngels Capital phân tích, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam đang sôi động hơn bao giờ hết, nhưng vẫn còn khoảng cách giữa tiềm năng và giá trị thực chất mà startup tạo ra. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, đặc biệt khi làm việc với các đối tác lớn, startup cần xác định rõ vấn đề xã hội mà mình muốn giải quyết và lựa chọn hướng đi phù hợp.

Theo bà Nga, hai năm đầu là giai đoạn sống còn của startup, đòi hỏi khả năng thích ứng nhanh, quản trị linh hoạt và sáng tạo bền bỉ. Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam chưa chú trọng tới yếu tố tạo tác động xã hội - một yêu cầu ngày càng quan trọng trong môi trường kinh doanh hiện đại. Bà Nga cho rằng hệ sinh thái cần tăng cường hỗ trợ về năng lực, tiếp cận thị trường và cơ hội kết nối để giúp startup trưởng thành và tạo ra giá trị mới.

Hồng Hạnh