Huyện Mai Châu tìm cách nâng tầm du lịch

6 tháng đầu năm 2025, huyện Mai Châu đón 471.640 lượt khách du lịch, trong đó có gần 187.530 lượt khách quốc tế; doanh thu từ dịch vụ du lịch ước đạt hơn 565 tỷ đồng. Đó là những con số ấn tượng đối với một huyện miền núi.

Một góc bản du lịch cộng đồng ở Mai Châu nhìn từ trên cao, nơi có không gian thanh bình đang được địa phương gìn giữ song song với phát triển du lịch.

Thế nhưng, khi đi sâu vào cấu trúc ngành và chất lượng dịch vụ, một thực tế khác dần hiện lên: du lịch Mai Châu phát triển nhanh nhưng chưa sâu, sản phẩm du lịch còn đơn điệu, kết cấu hạ tầng chưa đồng bộ… Khi cuộc cạnh tranh điểm đến ngày càng gay gắt, du lịch nơi buộc phải thoát ra từ "chiếc áo” du lịch cộng đồng sơ khai để định hình là điểm đến có tầm vóc, văn minh và bản sắc.

Tăng trưởng chưa đi đôi với chiều sâu

Mai Châu hiện có 203 cơ sở lưu trú, gồm 4 khu nghỉ dưỡng cao cấp, 8 khách sạn, 158 nhà nghỉ cộng đồng, chủ yếu tập trung tại các điểm quen thuộc là bản Lác, Pom Coọng, Pà Cò, Hang Kia... Sự đa dạng về loại hình lưu trú là một tín hiệu đáng mừng, nhưng cũng cho thấy mô hình homestay đơn giản vẫn chiếm ưu thế. Mô hình này vốn đã tồn tại hàng chục năm và nay đang dần bộc lộ sự lỗi thời.

Nhiều du khách từng đến Mai Châu chia sẻ, họ ấn tượng với cảnh quan thiên nhiên và văn hóa bản địa, nhưng lại thất vọng vì trải nghiệm dịch vụ còn nghèo nàn. Ngoài một vài món đặc sản như cơm lam, rượu cần, thổ cẩm..., hầu như du khách không có thêm lựa chọn hấp dẫn. Hoạt động trải nghiệm cũng lặp lại và thiếu chiều sâu. Trong khi đó, các khu nghỉ dưỡng cao cấp dù tạo điểm nhấn về chất lượng nhưng phần lớn vận hành riêng lẻ, thiếu kết nối với cộng đồng bản địa.

"Thực tế là sản phẩm du lịch chưa đa dạng, khả năng cạnh tranh chưa cao. Chúng tôi đang cố gắng khắc phục bằng cách mở rộng các loại hình du lịch nông nghiệp, sinh thái, kết hợp với chương trình OCOP và các sản phẩm đặc trưng vùng miền” - đồng chí Ngần Văn Tuấn, Phó trưởng Ban chỉ đạo du lịch huyện Mai Châu thừa nhận.

Bên cạnh đó, hạ tầng giao thông giữa các điểm du lịch còn hạn chế, nhất là ở vùng cao như Hang Kia, Pà Cò. Một số dự án dù đã được chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng triển khai chậm tiến độ. Trong 30 dự án du lịch được phê duyệt khảo sát, mới có 12 dự án đi vào hoạt động, số vốn thực hiện mới đạt khoảng 183/1.140 tỷ đồng cam kết ban đầu. Rào cản lớn nhất là công tác giải phóng mặt bằng, năng lực nhà đầu tư và quy hoạch thiếu đồng bộ.

"Chúng tôi sẵn sàng đối thoại với nhà đầu tư để tháo gỡ vướng mắc. Nhưng cũng phải nói thẳng là một số nhà đầu tư còn thiếu kinh nghiệm, nguồn lực yếu, không phối hợp chặt với địa phương trong giải quyết thủ tục đất đai, môi trường, dẫn đến kéo dài thời gian thực hiện” - đồng chí Phó Trưởng Ban chỉ đạo du lịch huyện cho biết thêm.

Bên cạnh đó, nguồn nhân lực làm du lịch chủ yếu là người dân địa phương, thiếu đào tạo bài bản. Cán bộ phụ trách ở xã thường kiêm nhiệm, doanh nghiệp nhỏ lẻ, thiếu chuyên nghiệp. Điều này dẫn đến chất lượng phục vụ thiếu đồng đều, khó giữ chân và tạo dấu ấn với du khách.

"Nút thắt” dần được tháo gỡ

Nằm gọn trong núi đồi Tây Bắc, thung lũng Mai Châu như một bức tranh dịu dàng với những mái nhà sàn truyền thống ẩn hiện giữa sắc xanh bất tận của đồng lúa, rặng tre. Buổi sớm tinh mơ, sương mù bảng lảng qua các nếp nhà, choàng một làn khăn mờ ảo lên bản làng khiến cảnh vật như bước ra từ cổ tích. Không khí mát lành, dịu nhẹ, mang theo hơi thở đặc trưng của vùng cao khiến những ai từng đến đều không thể nào quên.

Mai Châu đẹp - điều đó không ai phủ nhận. Nhưng để biến vẻ đẹp đó trở thành một ngành kinh tế bền vững, Mai Châu đang tháo gỡ các "điểm nghẽn" thông qua những hành động cụ thể và quyết liệt.

Trước tiên, huyện tập trung cải cách từ cơ quan quản lý, xác định vai trò dẫn dắt của Nhà nước trong tháo gỡ vướng mắc cho nhà đầu tư. Các dự án chậm triển khai đang được rà soát, nếu không chuyển động thực chất sẽ bị kiến nghị thu hồi. Huyện cũng chủ động đồng hành với các doanh nghiệp có năng lực để đẩy nhanh tiến độ triển khai.

"Chúng tôi ưu tiên các dự án có giá trị gia tăng cao, khai thác bản sắc văn hóa, bảo vệ môi trường và tạo việc làm cho người dân” - đồng chí Ngần Văn Tuấn nhấn mạnh.

Về sản phẩm du lịch, huyện tập trung phát triển các sản phẩm đặc trưng và có thương hiệu như thổ cẩm, ẩm thực dân tộc, nông sản sạch... Đồng thời, mở rộng loại hình du lịch trải nghiệm gắn với chương trình OCOP, nông thôn mới. Các lễ hội như "Xên Mường”, "Gầu Tào”… sẽ được đổi mới nội dung, nâng cao chất lượng tổ chức và truyền thông chuyên nghiệp để tạo sức lan tỏa.

Song song với đó, huyện đẩy mạnh phát triển làng nghề, tạo cơ hội để người dân sản xuất hàng lưu niệm tinh xảo, phục vụ du khách trong nước và hướng tới xuất khẩu. Việc kết nối du lịch với nông nghiệp cũng được xem là hướng đi dài hơi, phù hợp với lợi thế của địa phương.

Nhưng có lẽ, thay đổi quan trọng nhất là ở con người. Huyện đã chỉ đạo tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ xã, chủ hộ kinh doanh, đội văn nghệ… với phương châm "làm du lịch chuyên nghiệp nhưng không mất hồn bản địa”. Hướng đến năm 2030, Mai Châu sẽ hình thành lực lượng lao động du lịch có trình độ, hiểu du khách và biết kể câu chuyện quê hương một cách hấp dẫn, văn minh.

Vẫn là những bản làng yên bình, những mái nhà sàn truyền thống, những nét văn hóa dân tộc được gìn giữ bao đời. Nhưng bên trong vẻ trầm lặng ấy là quyết tâm phát triển du lịch bền vững, gắn với giá trị thật của vùng đất. Tin rằng khi có cách làm đúng, nơi đây sẽ trở thành điểm đến ấn tượng, níu chân du khách quay trở lại. Bởi, trong một thế giới ngày càng vội, nơi nào giữ được sự bình yên, nơi đó sẽ trở nên quý giá.

Minh Vũ