Huyền thoại của tình báo Liên Xô

Theo Báo Luận chứng và sự kiện của Nga, George Blake sinh ngày 11-11-1922, tại Rotterdam (Hà Lan). Năm 1943, Blake chuyển đến Anh và gia nhập MI6 sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Blake được gửi đến Đại học Cambridge để học tiếng Nga nhằm phục vụ cho hoạt động chống lại Liên Xô sau này. Năm 1948, Blake được cử đến Seoul (Hàn Quốc) để thu thập thông tin về vùng Viễn Đông của Liên Xô. Khi Chiến tranh Triều Tiên bùng nổ năm 1950, ông bị bắt giam. Trong thời gian này, ông đã tìm cách gửi thư cho Đại sứ quán Liên Xô với yêu cầu sắp xếp một cuộc gặp với đại diện tình báo nước này.

Ông George Blake đã có nhiều cống hiến trong việc bảo đảm an ninh quốc gia cho Liên Xô trước đây, nước Nga ngày nay. Ảnh: AP

Sau khi Hiệp định đình chiến Triều Tiên được ký kết vào năm 1953, Blake được trả tự do và trở lại London (Anh), tiếp tục làm việc cho MI6 với tư cách là Phó trưởng phòng Chiến dịch kỹ thuật (chuyên nghe lén thông tin liên lạc của Liên Xô ở nước ngoài). Ông đã cung cấp cho Liên Xô một lượng lớn thông tin về các điệp viên MI6 do ông tuyển mộ ở Đông Âu. Một trong những hoạt động nổi bật nhất của Blake vì lợi ích của Liên Xô là cung cấp thông tin về một đường hầm bí mật nằm giữa Tây và Đông Berlin (Đức). Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) và MI6 đã quyết định đặt đường hầm này để kiểm soát thông tin liên lạc bí mật của quân đội Liên Xô ở Đức. Năm 1953, Blake đã cảnh báo với tình báo Liên Xô về sự tồn tại của đường hầm này. Và sau đó, CIA và MI6 được nghe những thông tin sai lệch, chứ không phải là các cuộc trò chuyện bí mật. Tháng 4-1956, để không làm lộ thân phận thực sự của Blake, tình báo Liên Xô đã làm như "vô tình" phát hiện ra đường hầm.

Do sự phản bội của sĩ quan tình báo Ba Lan Mikhail Golenevsky, người đã báo cho CIA thông tin về điệp viên Liên Xô trong MI6, Blake bị bắt vào năm 1961 và bị kết án 42 năm tù vì tội làm gián điệp cho Liên Xô. Đây là một trong những án tù dài nhất trong lịch sử tố tụng của Anh. Năm 1965, được sự giúp đỡ của bạn bè, ông trốn thoát khỏi nhà tù. Blake di chuyển qua Berlin đến Moscow và đổi tên thành Georgy Ivanovich Bechter.

Theo sắc lệnh đặc biệt của Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô, Blake được trao quyền công dân Liên Xô. Tại đây, ông được phong quân hàm đại tá tình báo nước ngoài. Ban đầu, ông làm cố vấn cho Ủy ban An ninh quốc gia (KGB). Từ năm 1974, ông làm việc tại Viện Kinh tế thế giới và quan hệ quốc tế (nay là Viện Nghiên cứu kinh tế thế giới và quan hệ quốc tế quốc gia mang tên Primakov thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga-IMEMO RAN). Ông cũng tham gia đào tạo nhân viên cho Cơ quan Tình báo Đối ngoại Nga. Ngày 10-11-2017, trong bài phát biểu ngay trước sinh nhật lần thứ 95 của mình, Blake đã nói rằng ông không bao giờ hối hận về sự lựa chọn của mình và nước Nga đã trở thành quê hương thứ hai của ông. Theo nhà sử học về tình báo Nikolai Dolgopolov, cho đến những năm cuối đời, Blake vẫn trung thành với lý tưởng mà thôi thúc ông giúp đỡ Liên Xô, đó là niềm tin về chủ nghĩa cộng sản. “Blake trở thành một người cộng sản khi ở châu Âu. Ông đã phá hủy mạng lưới gián điệp của Anh ở Liên Xô và Đông Âu. Hàng chục điệp viên đã bị bắt nhờ thông tin của ông ấy”, ông Alexei Arbatov, người đứng đầu Trung tâm An ninh Quốc tế thuộc IMEMO RAN cho biết.

Vì những cống hiến trong việc bảo đảm an ninh quốc gia của Liên Xô trước đây, nước Nga ngày nay, Blake đã được trao tặng Huân chương Lênin, Huân chương Cờ Đỏ, Huân chương Chiến tranh Vệ quốc hạng Nhất, Huân chương Hữu nghị, huy hiệu danh dự “Vì sự nghiệp tình báo" và nhiều phần thưởng cao quý khác. Ngoài ra, tại trụ sở Cục Tình báo đối ngoại Nga, một bức chân dung bằng đồng của Blake đã được đặt trên đài tưởng niệm các sĩ quan tình báo mọi thời đại của nước này.

Blake từng nói: “Tôi là một chiếc xe nước ngoài đã thích nghi với đường sá của Nga”. Và bây giờ, “chiếc xe nước ngoài” đó đã hoàn thành chặng đường lịch sử của mình sau hơn nửa thế kỷ hoạt động không ngừng. “Đại tá Blake là một chuyên gia xuất sắc với lòng dũng cảm đặc biệt. Trải qua nhiều năm làm việc vất vả, gian khổ, ông đã có những đóng góp thực sự vô giá vào việc bảo đảm sự cân bằng chiến lược và duy trì hòa bình trên hành tinh. Ký ức về người đàn ông huyền thoại này sẽ mãi mãi ở trong trái tim chúng tôi”, Tổng thống Nga Vladimir Putin nhấn mạnh.

LÂM ANH