Huyme: 'Tôi từng nghĩ hội họa không còn chỗ cho mình'
Sau nhiều năm được biết đến với vai trò nhà sáng tạo nội dung, Thành Phạm (Huyme) ra mắt triển lãm cá nhân 'The Playground', đánh dấu lần đầu xuất hiện với tư cách họa sĩ độc lập.
Sau nhiều năm được biết đến với vai trò nhà sáng tạo nội dung, Huyme (Thành Phạm) ra mắt triển lãm cá nhân "The Playground", đánh dấu lần đầu xuất hiện với tư cách họa sĩ độc lập.
_____
Một buổi chiều đầu đông, tôi tìm đến xưởng vẽ của Thành Phạm tại phường Tây Hồ (Hà Nội). Không gian nằm khuất trong một con ngõ yên tĩnh, ánh sáng tràn qua khung cửa lớn, mùi sơn dầu còn mới. Những tấm toan dựng sát tường, có bức đã hoàn thiện, có bức còn dang dở.
Ở tuổi 32, Thành Phạm, thường được biết đến với tên Huyme, vẫn được công chúng nhận diện chủ yếu như một trong những gương mặt nổi bật của thế hệ sáng tạo nội dung tại Việt Nam.
Nhưng The Playground (Sân chơi), triển lãm đánh dấu lần đầu tiên anh xuất hiện trước công chúng với tư cách một họa sĩ độc lập, diễn ra ngày 5-31/12 tại Ka Concept (phường Cửa Nam, Hà Nội), lại mở ra một chân dung khác: lặng lẽ hơn, bền bỉ hơn và đi sâu vào nội tâm. Đó là người họa sĩ mà chính anh từng nghĩ mình “không thể trở thành”.
Thành Phạm trong không gian sáng tạo nghệ thuật của riêng mình ở phường Tây Hồ (Hà Nội).
Trong lúc chuẩn bị một số bức cuối cùng cho triển lãm sắp diễn ra, anh trò chuyện với Tri Thức - Znews về hành trình rời xa rồi trở lại hội họa, về gia đình, kỷ luật sáng tạo và “sân chơi” mà anh đang tự thiết kế cho chính mình. Thành Phạm nói chậm, điềm tĩnh, khác hẳn hình ảnh quen thuộc trên màn hình.
Thành Phạm rời Việt Nam từ năm 15 tuổi để theo học tại Cleveland Institute of Art (bang Ohio, Mỹ). Tuổi thiếu niên của anh gắn liền với những chuyến dịch chuyển, va chạm văn hóa và một nhịp sống không ngừng thay đổi.
Hội họa từng là lựa chọn ban đầu, tuy nhiên cũng chính khoảng cách địa lý, những ngã rẽ nghề nghiệp và quãng thời gian dài không cầm cọ đã kéo anh ra khỏi giá vẽ suốt nhiều năm.
“Có lúc tôi nghĩ mình không quay lại được nữa”, Thành Phạm nói khi đứng giữa xưởng vẽ, tay đang quệt những lớp màu nền cho tác phẩm mới. Nhưng chính thời gian rời xa ấy lại bồi đắp cho anh một hệ cảm xúc và lối tư duy mang hai điểm tựa Việt Nam và Mỹ. Khi trở về, những lớp trải nghiệm âm thầm ấy kết tinh thành một giọng nói thị giác riêng, không ồn ào nhưng rõ ràng.
Tác phẩm Whole New World (bên trái) và Toy Story.
Hành trình của Thành Phạm là hành trình xoay trục, từ cậu bé mê vẽ truyện tranh, sinh viên mỹ thuật tại Cleveland, đến một trong những gương mặt quen thuộc của không gian số Việt Nam. Và rồi, như một vòng cung khép lại, anh lặng lẽ quay về với toan vải, nơi lưu giữ cảm giác cân bằng nguyên sơ của tuổi nhỏ.
Giám tuyển Tiffany Nguyễn, người đồng hành cùng Thành Phạm hơn 3 năm cho đến The Playground (Sân chơi), cho rằng chính trạng thái “trở về” này là điểm tựa để hình thành cấu trúc triển lãm.
“Sân chơi là nơi con người tò mò nhất và tự do nhất. Tôi muốn không gian triển lãm gợi lại cảm giác ấy, nơi người xem bước vào như đang thử nghiệm cùng nghệ sĩ. Mỗi góc nhìn đều có thể làm tác phẩm tiếp tục được hoàn thiện”, chị chia sẻ với Tri Thức - Znews. Tinh thần tự do có kỷ luật ấy trở thành điểm gặp giữa nghệ sĩ và giám tuyển, đồng thời là triết lý vận hành xuyên suốt triển lãm.
10 năm làm sáng tạo nội dung rèn luyện cho Thành Phạm một kỹ năng quan trọng: giải quyết vấn đề. Nếu trong vlog hay video, vấn đề được xử lý bằng lời thoại, âm nhạc và nhịp dựng, ở hội họa, anh buộc phải kể “rất nhiều thứ cùng một lúc” chỉ bằng bố cục và màu sắc, trong một khung hình duy nhất.
Thành Phạm hoàn thành những đường nét cuối cùng của tác phẩm Bơi Here trước triển lãm.
Một trong những tác phẩm trung tâm của triển lãm là Bơi here. Trên mặt tranh, các nhân vật dường như đang tham gia một cuộc thi, còn nghệ sĩ lại xuất hiện trong trạng thái lao đầu vào cốc bia. Hình ảnh mang màu sắc hài hước, nhưng không hề nhẹ.
“Đó là sự thật của tôi. Những lần uống quá chén, nói sai điều gì đó, rồi sáng hôm sau phải tự chất vấn mình. Nó buồn cười, nhưng là cách tôi đối diện những vấn đề rất thật”, Thành Phạm nói.
Ngay từ cấu trúc bố cục và hệ biểu tượng, tranh của Thành Phạm cho thấy một nền tảng kỷ luật rõ ràng. Quân bài, bàn cờ, sân chơi, đồng hồ… được sắp đặt trong một trật tự có tính toán. Nhưng càng quan sát, những ký hiệu ấy càng trở nên bất ổn.
Logic bị bẻ cong, luật chơi bị đảo chiều, những vật thể quen thuộc trượt khỏi ý nghĩa gốc. Chính trong những điểm “lệch” đó, tuyên ngôn nghệ thuật của Thành Phạm hiện ra.
Ngay từ cấu trúc bố cục và hệ biểu tượng, tranh của Thành Phạm cho thấy một nền tảng kỷ luật rõ ràng.
Với anh, hài hước không phải để né tránh, mà là một phương thức đối diện nỗi đau. Tinh thần “chơi” trong tranh vì thế vừa nhẹ, vừa nặng, vừa trong trẻo, vừa sắc sảo. Đó là chất liệu chỉ có thể sinh ra từ trải nghiệm va chạm, từ những lần trượt ngã và những khoảnh khắc tỉnh thức của một người đã đi một vòng lớn rồi quay lại với chính mình.
Các ẩn dụ trong tranh Thành Phạm không vận hành theo lối tượng trưng cổ điển mà giống những mảnh ký ức cá nhân, đôi khi thô ráp, đôi khi hài hước đến chua chát.
Trong Checkmate, hình ảnh bàn cờ không chỉ là biểu tượng của sự tính toán, mà là ẩn dụ cho nỗ lực tự rèn kỷ luật, điều anh thừa nhận chưa bao giờ là thế mạnh của mình. “Vẽ bàn cờ là cách tôi ép mình vào một ván đấu, mà đối thủ lớn nhất là chính tôi”, anh nói.
Lớn lên trong gia đình thấm đẫm nghệ thuật, Thành Phạm tiếp xúc với hội họa từ sớm đến mức thấy nó bình thường. Anh không phủ định di sản ấy, nhưng cũng không để nó trở thành chiếc khung bất biến.
Sự lựa chọn phá luật trong tranh vì thế không mang tinh thần nổi loạn, mà là chiến lược mở đường. Ở tuổi 32, khi nhiều nghệ sĩ tìm cách cố định phong cách, Thành Phạm lại chọn không khóa mình trong một bảng màu hay motif cố định. Thứ anh trung thành không phải là nóng hay lạnh, mà là sắc độ cảm xúc.
Lựa chọn này cũng phản ánh một câu chuyện thầm lặng khác, vượt khỏi cái bóng gia đình.
Lớn lên trong gia đình thấm đẫm nghệ thuật, có người cha là họa sĩ Phạm An Hải - một trong những họa sĩ trừu tượng nổi bật của Việt Nam được giới chuyên môn trong và ngoài nước đánh giá cao - Thành Phạm tiếp xúc với hội họa từ sớm đến mức thấy nó bình thường. Anh không phủ định di sản ấy, nhưng cũng không để nó trở thành chiếc khung bất biến.
“Nếu sau năm sáu triển lãm mà mọi người vẫn chỉ nhắc đến bố mình, lúc đó mới là vấn đề”, Thành Phạm nói. Quan điểm này phản ánh rõ tinh thần của chàng trai sinh năm 1993: giữ kết nối với truyền thống nhưng không lặp lại, tôn trọng quá khứ nhưng không để quá khứ định nghĩa bản sắc.
Trong The Playground, mỗi tác phẩm vận hành như một “quy tắc mới” do chính nghệ sĩ đặt ra cho từng khoảnh khắc. Nhưng ngay trong hệ thống ấy, anh tiếp tục phá bỏ, thử nghiệm và tái cấu trúc, như thể không ngừng kiểm chứng xem những luật lệ đó còn phù hợp với hành trình trưởng thành của mình hay không.
Với The Playground, Thành Phạm đã mở ra một không gian đối thoại, nơi luật lệ có thể được viết lại và giới hạn trở thành chất liệu sáng tạo.
Ở điểm này, Thành Phạm không chỉ là người chơi trong sân chơi của mình, mà là người thiết kế trò chơi, đồng thời là người đầu tiên bước vào để thử thách chính bản thân.
Khi được hỏi về thị trường nghệ thuật Việt Nam, nơi đang tràn đầy năng lượng trẻ nhưng vẫn tồn tại những đứt gãy hệ thống, Thành Phạm đùa: “Thiếu tôi”.
Câu nói mang màu sắc hài hước, nhưng phía sau là sự tự tin vừa đủ của một người đã trải nghiệm nhiều không gian sáng tạo, lớn lên giữa hai nền văn hóa và sẵn sàng đóng góp mà không cần tranh giành vị thế.
Với The Playground, Thành Phạm không tìm cách khẳng định mình bằng tuyên ngôn lớn tiếng. Anh mở ra một không gian đối thoại, nơi luật lệ có thể được viết lại và giới hạn trở thành chất liệu sáng tạo. Ở điểm giao giữa kỷ luật và phá luật ấy, anh bước vào hội họa như một hành trình dài hơi, không ồn ào, nhưng bền bỉ và trung thực.
