IAEA mở cánh cửa phát triển năng lượng hạt nhân với Syria

Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Trong chuyến thăm, người đứng đầu IAEA Grossi đã gặp nhà lãnh đạo lâm thời Syria Ahmed Al-Sharaa và Bộ trưởng Ngoại giao Asaad Al-Shaibani. Ông Grossi ghi nhận những nỗ lực của chính quyền mới ở Syria trong “hợp tác minh bạch” để khép lại một chương trong quá khứ của Syria và “chuyển hướng các nguồn lực cần thiết cho phát triển”.

Tổng giám đốc IAEA nhấn mạnh thêm rằng hai bên “cũng sẽ bắt đầu khám phá khả năng sử dụng năng lượng hạt nhân tại Syria”, đồng thời coi sự hợp tác giữa hai bên là “chìa khóa để giải quyết các vấn đề còn tồn đọng”.

Trước đó trong một cuộc họp với Hội đồng Thống đốc IAEA vào tháng 3 năm nay, Tổng Giám đốc Grossi đã yêu cầu Syria hợp tác để “thực hiện nghĩa vụ xác minh vật liệu và cơ sở hạt nhân”, cũng như “giải quyết các vấn đề còn tồn đọng”, liên quan đến các hoạt động hạt nhân bị nghi ngờ của Damascus.

Liên quan đến các nỗ lực hỗ trợ Syria tái thiết, trong cuộc điện đàm với Bộ trưởng Điện lực Syria Mohamed al-Bashir, Bộ trưởng Năng lượng và Mỏ Algeria Mohamed Arkab cho biết nước này sẵn sàng cung cấp chuyên gia và kinh nghiệm kỹ thuật nhằm phục hồi hệ thống hạ tầng năng lượng của Syria. Theo đó, tập đoàn quốc doanh chuyên phân phối điện và khí đốt Sonelgaz của Algeria sẽ cử một đoàn chuyên gia đến Damascus trong thời gian tới để khảo sát tình hình và đưa ra các đề xuất hỗ trợ. Ngoài ra, phía Algeria cũng mời các kỹ sư Syria tham gia các khóa đào tạo nhằm nâng cao năng lực chuyên môn. Hai bên cũng nhất trí thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực then chốt khác như năng lượng tái tạo, khai khoáng và công nghiệp dầu mỏ.

Do hạ tầng bị tàn phá, thiếu nhiên liệu và các lệnh trừng phạt quốc tế nên hiện Syria chỉ sản xuất được 1.500 megawatt điện, trong khi nhu cầu tối thiểu cần khoảng 7.000 megawatt.
Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Yasar Guler cho biết nước này đang đào tạo và cố vấn cho các lực lượng vũ trang Syria, đồng thời khẳng định Ankara không có kế hoạch ngay lập tức rút quân hoặc di dời binh sĩ đồn trú ở Syria. Bộ trưởng Guler nêu rõ các ưu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ là bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ và sự thống nhất của Syria cũng như giải phóng quốc gia Trung Đông này khỏi chủ nghĩa khủng bố. Bên cạnh đó, Bộ trưởng Guler cho hay Thổ Nhĩ Kỳ và Israel đang tiếp tục các cuộc đàm phán giảm leo thang để tránh các rủi ro quân sự ở Syria.

Thổ Nhĩ Kỳ hiện kiểm soát nhiều vùng đất rộng lớn ở miền Bắc Syria và đã thiết lập hàng chục căn cứ tại đây sau một số chiến dịch quân sự xuyên biên giới trong những năm gần đây nhằm chống lại các chiến binh người Kurd mà Ankara đặt ngoài vòng pháp luật.

Cũng trong ngày 4/6, một loạt hãng hàng không khu vực thông báo kế hoạch triển khai các chuyến bay tới Syria. Cụ thể, công ty con AJet - thành viên của hãng hàng không quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ Turkish Airlines, cho biết sẽ triển khai các chuyến bay thương mại từ các sân bay Istanbul và Ankara đến thủ đô Damascus của Syria vào giữa tháng 6 này. Hãng hàng không Emirates của Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) dự kiến sẽ nối lại các chuyến bay đến sân bay quốc tế Damascus bắt đầu từ ngày 16/7 sau 13 năm gián đoạn. Hãng hàng không giá rẻ Flynas của Saudi Arabia (Ảrập Xêút) thì thông báo các chuyến bay thẳng nối Riyadh và Damascus sẽ được khởi động từ ngày 5/6

Trước đó, trong tháng 1 năm nay, hãng Turkish Airlines đã nối lại các chuyến bay đến Damascus sau 13 năm tạm dừng.

Nguyễn Tùng-Trung Khánh (TTXVN)