Idol ảo bùng nổ ở châu Á và Việt Nam: Khi ngôi sao không cần là người thật

Từ Hatsune Miku đến Plave

Nếu ở phương Tây, Lil Miquela và Shudu là những gương mặt đi tiên phong trong việc biến influencer ảo thành công cụ quảng cáo, thì ở châu Á, khái niệm này đã tiến xa hơn và trở thành một phần của văn hóa đại chúng. Nhật Bản mở đường với Hatsune Miku - “ca sĩ ảo” trình diễn trên sân khấu hologram trước hàng chục nghìn khán giả. Nhân vật này đã phát hành hơn 100.000 ca khúc, tạo ra 170.000 video trên YouTube, hơn 1 triệu tác phẩm nghệ thuật, thu hút hơn 900.000 người hâm mộ trên Facebook và cháy vé các buổi hòa nhạc 3D tại Los Angeles, Đài Bắc, Hồng Kông (Trung Quốc), Singapore và Tokyo.

Tiếp nối là làn sóng VTuber, nơi hàng ngàn nhân vật ảo livestream trò chuyện và ca hát.

Những nhân vật ảo được tạo ra bằng công nghệ đang bùng nổ tại châu Á

Tại Hàn Quốc, nhóm nhạc idol ảo Plave đã bước lên một trong những sân khấu K-pop lớn nhất, KSPO Dome ở Seoul, trong tour diễn “DASH: Quantum Leap” năm 2025. Đây không còn là trò giải trí công nghệ, mà là sự kiện âm nhạc thực thụ, nơi idol ảo đứng cùng sân khấu với idol thật, chứng minh sức hút của công nghệ trong ngành công nghiệp giải trí vốn nổi tiếng khắc nghiệt.

Nhóm nhạc idol ảo Plave đã bước lên một trong những sân khấu K-pop lớn nhất

Theo Forbes, Plave tạo ra nhiều đột phá trong ngành âm nhạc ở năm đầu ra mắt - 2024, với thành tích vượt ra nhiều nhóm nhạc theo mô hình truyền thống.

Ở Trung Quốc, virtual idol và avatar bán hàng đang trở thành công cụ thương mại điện tử hàng đầu. Trong nhiều phiên livestream, “người bán ảo” thậm chí đạt hiệu quả bán hàng cao hơn cả người thật, nhờ AI phản hồi bình luận theo thời gian thực và khả năng hoạt động không ngừng nghỉ.

Aitana López, là một người mẫu AI tạo ra kiếm hàng trăm triệu đồng mỗi tháng, được tạo ra bởi một công ty The Clueless có trụ sở tại Tây Ban Nha

Những “idol ảo” tiên phong tại Việt Nam

Tại Việt Nam, idol ảo mới xuất hiện vài năm gần đây nhưng đã thu hút sự chú ý. Một số nhân vật như E.M hay Fitty, Tóc Tiên AI được giới thiệu như những virtual influencer đầu tiên trong nước, với mục tiêu quảng bá sản phẩm công nghệ, phong cách sống và lối sống xanh.

Fitty được giới thiệu như những virtual influencer đầu tiên trong nước

Vi An được tạo ra bằng công nghệ CGI, 3D scanning và motion capture, mang diện mạo khó phân biệt với người thật. Với hàng chục nghìn người theo dõi trên Instagram, Vi An đã hợp tác cùng Viettel và ra mắt công chúng tại đại nhạc hội Viettel Y-Fest trên phố đi bộ Nguyễn Huệ. Sự xuất hiện của cô đánh dấu bước tiến lớn của công nghệ hình ảnh Việt Nam, khẳng định khả năng tạo ra những nhân vật ảo sống động không kém quốc tế.

Vi An - một nhân vật AI do Viettel phát triển được tạo ra bằng công nghệ CGI với diện mạo như người thật

Tóc Tiên AI lại là trường hợp đặc biệt, khi được xây dựng dựa trên dữ liệu thật từ ca sĩ Tóc Tiên. Sản phẩm hợp tác giữa Clear và T&A Ogilvy này có ngoại hình và tính cách giống đến 95% phiên bản gốc. Bằng machine learning, Tóc Tiên AI có thể lọc dữ liệu, tương tác tự nhiên, hài hước, mở ra hướng đi mới cho việc kết hợp thần tượng thật và idol ảo.

E.M, sản phẩm của T&A Ogilvy và Colory, gây ấn tượng với phong cách thời trang cá tính, năng động. Được tạo nên từ CGI và công nghệ NLP, E.M Ơi đã tham gia nhiều chiến dịch quảng bá thương hiệu và sự kiện thời trang, khẳng định vị thế là một trong những influencer ảo tiên phong tại Việt Nam.

Trong làn sóng Virtual Influencer đang phát triển tại Việt Nam, ba gương mặt nổi bật đã cho thấy sức hút và tiềm năng của công nghệ số trong lĩnh vực giải trí và quảng cáo.

Cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên ảo

Theo các chuyên gia trong ngành marketing, Idol ảo mang lại những lợi thế rõ rệt, đó là:

Kiểm soát hình ảnh tuyệt đối: Nhân vật ảo không vướng scandal đời tư, không vi phạm hợp đồng và có thể được điều chỉnh theo định hướng thương hiệu.

Khả năng làm việc 24/7: Chúng có thể xuất hiện đồng thời ở nhiều nền tảng, tương tác liên tục với fan nhờ AI và không bao giờ mệt mỏi... như người thật.

Tùy biến không giới hạn: Một idol ảo có thể biến hóa thành ca sĩ, fashionista hay nhà hoạt động môi trường tùy vào mục tiêu chiến dịch quảng cáo.

Nhưng cùng với đó là những thách thức không nhỏ, đó là chi phí và tính xác thực. Người dùng có thể cảm thấy bị “lừa dối” nếu nhân vật ảo được quảng bá như con người thật và lúc này, vấn đề niềm tin trở thành rào cản lớn với thương hiệu. Bên cạnh đó, việc xây dựng một nhân vật siêu thực với biểu cảm, chuyển động và tương tác mượt mà đòi hỏi nguồn lực lớn.

Ngoài ra, một câu được đặt ra là ai sở hữu idol ảo và chịu trách nhiệm khi xảy ra khủng hoảng truyền thông, và tác động đến chuẩn mực xã hội (ví dụ tiêu chuẩn sắc đẹp phi thực tế) vẫn còn bỏ ngỏ.

Idol ảo: thay thế hay bổ sung?

Một điểm quan trọng là idol ảo không nhằm thay thế hoàn toàn idol thật. Thay vào đó, chúng là công cụ bổ sung, tạo thêm lớp trải nghiệm mới trong hệ sinh thái giải trí. Sự kết hợp giữa idol thật và idol ảo - như trong các chiến dịch quảng bá đa kênh - đang chứng minh tính hiệu quả: vừa duy trì yếu tố cảm xúc từ con người, vừa tận dụng ưu thế công nghệ của nhân vật ảo.

Với châu Á, nơi văn hóa idol đã ăn sâu vào đời sống và giới trẻ quen thuộc với công nghệ, virtual influencer gần như chắc chắn sẽ tiếp tục phát triển mạnh. Ở Việt Nam, đây là thời điểm thử nghiệm nhưng cũng là cơ hội để các nhà sáng tạo xây dựng những biểu tượng số mang đậm dấu ấn bản địa.

Tóc Tiên AI là kết quả của việc hợp tác giữa Clear và T&A Ogilvy

Virtual Influencer phản ánh một thực tế của kỷ nguyên số: thần tượng không còn nhất thiết phải là con người thật. Khi AI và đồ họa số hòa vào văn hóa giải trí, idol ảo phản chiếu phần nào trí tưởng tượng, cũng như sự sáng tạo của con người. Nhưng thành công dài hạn của những idol này không nằm ở công nghệ, mà ở sự minh bạch, sáng tạo có trách nhiệm và khả năng chạm đến cảm xúc khán giả.

Nhật Hạ