IMF: Việt Nam nên tập trung giữ vững ổn định tài chính vĩ mô, chèo chống nền kinh tế vượt qua những điều chỉnh

Nhận định trên được đưa ra bởi đoàn cán bộ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) sau khi kết thúc đợt tham vấn Điều khoản IV tại Việt Nam.

Đoàn cán bộ của IMF do ông Paulo Medas làm Trưởng đoàn đã có các cuộc thảo luận trong khuôn khổ tham vấn Điều khoản IV năm 2025 với các cơ quan chức năng Việt Nam từ ngày 11/6 đến ngày 24/6/2025. Đoàn đã trao đổi quan điểm với Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc, lãnh đạo của Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Quốc hội, và các cơ quan chức năng khác. Đoàn cũng gặp đại diện từ khu vực tư, các cơ quan nghiên cứu và tư vấn chính sách, và các bên liên quan khác.

Ông Medas nhận định, kinh tế Việt Nam đã trở lại mạnh mẽ trong năm 2024, đạt mức tăng trưởng 7,1% nhờ xuất khẩu mạnh, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) có khả năng chống chịu tốt, và các chính sách mang tính hỗ trợ. Đà tăng trưởng này tiếp diễn trong quý đầu tiên năm 2025, với hoạt động kinh tế tiếp tục mở rộng ở tốc độ 6,9% so cùng kỳ năm trước. Lạm phát tiếp tục được kiểm soát. Cán cân vãng lai thặng dư ở mức kỉ lục 6,6% GDP trong năm 2024.

Triển vọng của nền kinh tế phụ thuộc lớn vào kết quả đàm phán thương mại và bị hạn chế bởi sự bất định tăng cao trên toàn cầu về chính sách thương mại và tăng trưởng kinh tế. Các dự báo của đoàn - dựa trên báo cáo Triển vọng Kinh tế Thế giới của IMF tháng 4/2025 - giả định rằng, mức thuế quan cao sẽ thực sự có hiệu lực áp dụng từ quý IIII. Trong kịch bản đó, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam được dự báo sẽ chậm lại và chỉ đạt 5,4% cho cả năm 2025, và tiếp tục giảm tốc hơn nữa trong năm 2026. Tuy nhiên, nếu căng thẳng thương mại toàn cầu dịu đi thì triển vọng cho nền kinh tế Việt Nam sẽ cải thiện đáng kể.

“Các rủi ro tiêu cực đang ở mức cao. Trong trường hợp căng thẳng thương mại toàn cầu tiếp tục leo thang hoặc điều kiện tài chính toàn cầu thắt chặt thì xuất khẩu và đầu tư có thể bị suy yếu hơn nữa. Ở trong nước, tình trạng căng thẳng tài chính có thể tái diễn do điều kiện tài chính thắt chặt và mức độ vay nợ cao của khu vực doanh nghiệp. Ở chiều hướng tích cực, việc đạt được thỏa thuận thương mại không phân biệt đối xử và thực hiện thành công những đổi mới về cơ cấu kinh tế và cơ sở hạ tầng như dự kiến có thể thúc đẩy đáng kể tăng trưởng trong trung hạn", ông Medas nhận định.

Với triển vọng kinh tế đầy bất định này, ông Medas cho rằng, các ưu tiên chính sách nên tập trung vào giữ vững ổn định tài chính vĩ mô đồng thời chèo chống nền kinh tế vượt qua những điều chỉnh. Chính sách tài khóa được hỗ trợ bởi mức nợ công thấp nên gánh vác vai trò chủ đạo trong giảm nhẹ tác động ngắn hạn, đặc biệt trong các kịch bản tiêu cực. Việc đẩy nhanh thực hiện đầu tư công và củng cố các lưới an sinh xã hội sẽ có ý nghĩa quan trọng.

Chính sách tiền tệ có dư địa hạn chế hơn rất nhiều và nên kiên định tập trung vào neo giữ kì vọng lạm phát. Việc cho phép tỷ giá biến động linh hoạt sẽ có ý nghĩa vô cùng quan trọng khi nền kinh tế điều chỉnh để thích ứng với cú sốc từ bên ngoài. Có thể cân nhắc nới lỏng tiền tệ ở mức độ nào đó trong trường hợp lãi suất toàn cầu giảm như dự kiến và lạm phát giảm. Cần cảnh giác theo dõi và hành động khi phát sinh áp lực lạm phát, bao gồm cả trường hợp do các cú sốc bên ngoài gây ra. Những áp lực này càng làm nổi bật tầm quan trọng của việc hiện đại hóa khuôn khổ chính sách tiền tệ nhằm tăng cường hiệu quả, hiệu lực và vai trò neo an toàn của chính sách tiền tệ - trong đó bao gồm cả việc thay thế cơ chế chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng bằng một khuôn khổ an toàn được cải tiến.

“Cần nỗ lực hơn nữa để tăng cường sự lành mạnh cho khu vực tài chính. Để tăng cường khả năng chống chịu cho hệ thống ngân hàng, cần ưu tiên củng cố giám sát ngân hàng, xây dựng các đệm vốn và thanh khoản, và cải thiện hơn nữa khuôn khổ xử lý ngân hàng yếu kém", ông Medas nhấn mạnh và cho biết, những kế hoạch, dự định của các cơ quan chức năng cho một chương trình cải cách đầy tham vọng là bước đi rất được hoan nghênh và có thể thúc đẩy tăng trưởng trung hạn; nhưng điều mấu chốt vẫn là việc thực hiện trên thực tế. Sự tập trung vào tinh gọn bộ máy nhằm tăng cường hiệu quả, chú trọng phát triển kinh tế tư nhân, và những kế hoạch tăng quy mô đầu tư công thể hiện một bước tiến lớn.

Một yêu cầu quan trọng nữa là cần xây dựng, thực hiện những cải cách cụ thể để cải thiện cơ sở hạ tầng chủ chốt cho nền kinh tế (chẳng hạn, hạ tầng logistics, năng lượng), củng cố sự vận hành của các thị trường vốn, tăng cường giáo dục và đào tạo, nâng cao năng suất.

Để tối đa hóa lợi ích đem lại từ những dự án đầu tư quy mô lớn, theo ông Medas, yêu cầu rất quan trọng là phải củng cố quản lý đầu tư công và áp dụng một chiến lược tài khóa vĩ mô lành mạnh để bảo vệ tốt sức khỏe của nền tài chính công. Các nỗ lực tăng cường quản trị kinh tế, bao gồm cả củng cố cơ chế phòng chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố (AML/CFT) là việc làm cần thiết và được hoan nghênh. Mức độ phát triển của thống kê kinh tế của Việt Nam chưa theo kịp với tốc độ tăng trưởng nhanh của nền kinh tế, và cần khẩn trương khắc phục những khoảng trống, bất cập về dữ liệu để phục vụ việc hoạch định chính sách và quản lý rủi ro hiệu quả.

Nhuệ Mẫn