IMO và con đường Toán học của Giáo sư Ngô Bảo Châu
Giáo sư Ngô Bảo Châu nói rằng nếu không tham gia thi Olympic Toán học quốc tế, ông sẽ không trở thành một nhà Toán học như hiện nay.
“Lý thuyết số sơ cấp – phương pháp sơ cấp trong lí thuyết số” là cuốn sách về Toán học của Giáo sư Ngô Bảo Châu xuất bản đầu tiên tại Việt Nam. Đồng tác giả với ông còn có TS Đỗ Việt Cường, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Giáo sư Ngô Bảo Châu (ngồi giữa) kí tặng cho độc giả.
Tại buổi tọa đàm giới thiệu về cuốn sách này do Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức, vẻ đẹp của Toán học cũng như con đường trở thành một nhà Toán học nổi tiếng toàn thế giới của Giáo sư Ngô Bảo Châu một lần nữa được nhắc đến.
Chia sẻ về cuốn sách này, GS. TS Trần Văn Nhung, nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, một nhà Toán học lớn tại Việt Nam, đánh giá Giáo sư Ngô Bảo Châu chọn một vấn đề mâu thuẫn trong hợp lí để xuất bản. Mâu thuẫn ở chỗ “tầm” như Giáo sư Châu lại chọn vấn đề sơ cấp. Nhưng hợp lí ở chỗ số là khởi nguồn của mọi vấn đề của Toán và còn nhiều điều chưa giải quyết được. Như vậy sẽ còn nhiều tập, nhiều vấn đề của Toán học nữa ra đời. GS Nhung viện dẫn lời của một nhà Toán học người Hungari rằng tất cả những bài toán tồn tại 100 năm trở lên không giải quyết được, cuối cùng đều quy về lí thuyết số.
Giáo sư Ngô Bảo Châu cho hay khá hồi hộp đón chờ phản ứng của bạn đọc khi cuốn sách ra đời.
Học sinh Nguyễn Quang Kiền, học sinh lớp 10A3, Trường THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội muốn Giáo sư Ngô Bảo Châu chia sẻ “bí quyết” học tốt môn Toán. Giáo sư Ngô Bảo Châu cho rằng có hàng nghìn, hàng vạn bài Toán đang tồn tại. Vậy khi được tiếp xúc với mỗi dạng bài, cần phải hiểu trọn vẹn về nó. “Mỗi khi tôi gặp bài toán không giải được, tôi sẽ chép lại lời giải đó 1 lần, 2 lần… cho đến khi tôi thực sự hiểu về nó. Nhờ việc đó mà tôi đã giải được những bài toán khác”, Giáo sư Ngô Bảo Châu nói.
Giáo sư Ngô Bảo Châu hiện là Giám đốc Khoa học Viện Nghiên cứu cao cấp Toán, Giáo sư tại Đại học Chicago, Mỹ. Ông là người Việt Nam đầu tiên và duy nhất đến thời điểm này đạt được Giải thưởng Fields (giải Nobel về Toán học). Ông hai lần đoạt Huy chương Vàng tại Olympic Toán học quốc tế.
Em Nguyễn Văn Hùng, học lớp 10A2 hỏi: lí thuyết số và các ngành toán học khác, có ý nghĩa thực tiễn như thế nào? Trả lời câu hỏi này, Giáo sư Ngô Bảo Châu ứng dụng của lí thuyết số có nhưng không nhiều. Ý nghĩa của nó là nền tảng tri thức của nhân loại.
PGS.TS Phan Thị Hà Dương chia sẻ thêm lí thuyết số là bắt đầu tiên của Toán học. Nhưng trong thế kỉ 20, lí thuyết số đóng vai trò quan trọng trong lí thuyết mật mã. Hầu hết các mật mã đang dùng từ nhà băng, cho đến máy tính đều dựa trên hệ RSA. Hệ này đặt ra bài toán đơn giản là cho 1 số vào có phân tích thành tích hai số hay không. Và bài toán này rất khó, chính vì khó nên mới xây dựng được lí thuyết mật mã.
Nếu không tham gia IMO, không có nhà Toán học Ngô Bảo Châu
Năm nay là năm thứ 50 Việt Nam tham dự kì thi Olympic Toán học quốc tế (IMO, 1974 – 2024). Theo Giáo sư Ngô Bảo Châu, IMO là một trong những con đường để đưa con người đến với Toán học.
Trước câu hỏi của phóng viên, IMO có vai trò như thế nào trong con đường Toán học của ông? Nếu không tham gia IMO, liệu ông có trở thành một nhà Toán học?
Trả lời vấn đề này, Giáo sư Ngô Bảo Châu khẳng định tham dự IMO thực sự có vai trò rất quan trọng để trở thành một nhà Toán học. Ở cấp tiểu học, Toán học không phải là môn yêu thích, được lựa chọn của Giáo sư Ngô Bảo Châu. Hồi nhỏ ông thích trở thành một kĩ sư. Nhưng sau đó, các thầy cô định hướng thi học sinh giỏi môn Toán. Quá trình ôn thi, gặp rất nhiều bài toán khó. Khi đó, ông mới có động lực để học Toán. “Tại sao có những bài Toán tôi loay hoay cả buổi chiều không giải được, nhưng mở đáp án ra, lời giải chỉ ngắn gọn vài dòng. Nhiều khi vừa tức vừa thấy “sướng” vì những lời giải hay quá. Từ đó, tôi có lí do để thích Toán. Nếu Toán dễ có khi tôi không yêu Toán”, ông Châu nói.
Từ kinh nghiệm của mình, ông Châu cho rằng phụ huynh, xã hội cũng cần suy nghĩ lại về động lực cho con trẻ. Nếu lúc nào cũng nghĩ đến giảm tải, đơn giản hóa đối với nhiều đứa trẻ có khi là sự triệt tiêu động lực phấn đấu.
IMO cũng là một kì thi Olympic giống thể thao nên rất tốt. Nhiều nhà Toán học nhờ phong trào này mà gắn bó với ngành Toán.
Cuốn sách Lí thuyết số sơ cấp – phương pháp sơ cấp trong lí thuyết số” là cuốn sách đầu tiên trong tủ sách giáo trình dành cho học sinh, sinh viên với mục tiêu cung cấp những kiến thức nền tảng vững chắc về lý thuyết số để từ đó mở rộng hướng nghiên cứu về lý thuyết số nâng cao hơn để tạo ra nhiều ứng dụng của lý thuyết số hơn trong thực tiễn. Cuốn sách do Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội xuất bản, phát hành.
Sách được biên soạn dựa trên bốn nguyên tắc chính: hạn chế tối thiểu các chủ đề được đề cập đến, trình bày các vấn đề một cách thông suốt và chặt chẽ, làm rõ mối liên hệ giữa các chuyên ngành toán và ứng dụng thực tế, và luôn có một câu hỏi rõ ràng khi đề cập đến một vấn đề. Các tác giả đã sử dụng nhiều tài liệu kinh điển và các giáo trình hiện có để xây dựng nội dung, đồng thời bổ sung những kiến thức mới và sâu sắc hơn. Cuốn sách xây dựng một hệ thống bài tập phong phú và lời giải nhằm giúp người học củng cố kiến thức và hiểu sâu hơn về lý thuyết số.
