Indonesia: 'Quả bom hẹn giờ' sức khỏe cộng đồng

Một thiếu niên bị béo phì đang tập luyện đặc biệt để giảm cân tại Indonesia. Ảnh: Antara

Các chuyên gia cảnh báo thế hệ trẻ của quốc gia này đang phải đối mặt với nguy cơ tiểu đường, bệnh tim mạch và nhiều căn bệnh nguy hiểm khác, trong bối cảnh đồ ăn nhanh và nước ngọt tràn ngập thị trường, thay thế dần chế độ ăn uống lành mạnh.

Theo Bộ Y tế Indonesia, hiện cứ 5 trẻ trong độ tuổi 5–12 thì có 1 em bị thừa cân hoặc béo phì. Báo cáo mới nhất của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho thấy tỷ lệ trẻ em và thanh thiếu niên thừa cân ở Indonesia đã tăng gấp ba lần trong giai đoạn 2000–2022 – một con số khiến giới chuyên gia không khỏi lo ngại.

UNICEF nhấn mạnh thực phẩm siêu chế biến – giàu đường, muối, chất béo xấu và phụ gia – đang chi phối bữa ăn của trẻ em không phải do lựa chọn cá nhân, mà do môi trường thực phẩm bị “bao vây” bởi hàng hóa không lành mạnh. Những sản phẩm này xuất hiện dày đặc ở cửa hàng, trường học và được quảng bá rầm rộ trên nền tảng số, tiếp cận trực tiếp tới trẻ em.

Hệ quả của thói quen ăn uống này là nguy cơ kháng insulin, cao huyết áp, tiểu đường tuýp 2, bệnh tim mạch và thậm chí ung thư. Chuyên gia dinh dưỡng Hardinsyah (Đại học IPB, Bogor) cảnh báo việc lượng đường dư thừa không được đốt cháy sẽ tích tụ thành mỡ, đẩy trẻ vào “vòng xoáy” béo phì.

Khảo sát y tế cấp quốc gia tại Indonesia năm 2023, với gần 1,2 triệu người tham gia, cho thấy hầu hết trẻ 3–9 tuổi tiêu thụ đồ ngọt nhiều hơn một lần mỗi ngày, trong khi nhóm lớn tuổi hơn cũng dùng từ 1–6 lần/tuần.

Thứ trưởng Y tế Dante Saksono Harbuwono thừa nhận thuế đối với đồ uống có đường là biện pháp cần thiết để ngăn chặn xu hướng đáng lo ngại này. Tuy nhiên, chính sách này đã bị hoãn lại do Bộ Tài chính ưu tiên cân đối ngân sách – một quyết định khiến các chuyên gia lo ngại về sự chậm trễ trong hành động.

Thủ đô Jakarta hiện là tâm điểm của vấn đề, với tỷ lệ béo phì trẻ em 5–12 tuổi gần gấp đôi mức trung bình quốc gia. Các chuyên gia cho rằng không gian vui chơi, vận động ngày càng bị thu hẹp, trong khi thực phẩm chế biến sẵn lại tràn ngập trên thị trường.

Chuyên gia dinh dưỡng Tan Shot Yen cảnh báo: “Thực phẩm siêu chế biến không chỉ gây béo phì mà còn đe dọa sự phát triển của trẻ, từ đó làm gia tăng nguy cơ bệnh không lây nhiễm ở tuổi trưởng thành”.

Trong khi đó, nhiều phụ huynh vẫn thờ ơ trước cảnh báo, trong đó có những phụ huynh lựa chọn thực phẩm ăn liền con trẻ vì sự nhanh gọn mà ít khi chú ý nhãn mác dinh dưỡng. Khảo sát mới của Bộ Y tế Indonesia cũng cho thấy gần 50% dân số nước này chưa ý thức được nguy cơ từ những thực phẩm không lành mạnh mà họ sử dụng hằng ngày.

Các chuyên gia y tế cho rằng nếu không có hành động quyết liệt từ chính phủ và xã hội, Indonesia có thể phải đối mặt với một “thế hệ bệnh tật”, khi lứa trẻ em hôm nay lớn lên với nguy cơ mắc tiểu đường, tim mạch và ung thư cao hơn hẳn so với các thế hệ trước. Ý kiến chuyên gia cho rằng béo phì trẻ em không còn là vấn đề cá nhân, mà là “mối đe dọa quốc gia cần được xử lý ngay lập tức”.

Minh Hưởng/vnanet.vn