'INSTEX khiến các đồng minh châu Âu dần tách biệt khỏi Mỹ về quan hệ kinh tế'

Tuyên bố trên được Ngoại trưởng Iran Javad Zarif đưa ra hôm 1/7. Bất chấp việc các quan chức Iran đã chỉ trích INSTEX, cơ chế tài chính được các cường quốc thuộc Liên minh châu Âu (EU), gồm Anh Pháp và Đức, thiết lập để “né” các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Tehran, Ngoại trưởng Zarif vẫn đánh giá việc ra mắt công cụ giao dịch đặc biệt này là một tín hiệu tích cực trong việc cứu vãn Thỏa thuận hạt nhân Iran.

Ngoại trưởng Iran Javad Zarif.

“Sự ra mắt của hệ thống thanh toán đặc biệt của châu Âu, được thiết lập để giao dịch thương mại thuận lợi với Iran và bỏ qua các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Tehran, chứng tỏ rằng các cường quốc EU đã bắt đầu tách biệt khỏi Mỹ trong quan hệ kinh tế”, Ngoại trưởng Iran Javad Zarif khẳng định hôm 1/7.

"INSTEX chưa đáp ứng đầy đủ những kỳ vọng của Iran đối với các cường quốc châu Âu theo cam kết để tiếp tục duy trì thỏa thuận hạt nhân lịch sử, song việc thực hiện cơ chế giao dịch thương mại này chứng tỏ các đồng minh châu Âu của Mỹ đang bắt đầu rời xa dần chính quyền Washington và điều này sẽ có tác động trong dài hạn", hãng tin Nhà nước Iran IRNA trích phát biểu của Bộ trưởng Zarif.

Ông Zarif cũng nhấn mạnh rằng chính phủ nước Cộng hòa Hồi giáo đang "phải nỗ lực hết sức vì lợi ích của người dân Iran".

Tuyên bố của quan chức ngoại giao Iran được đưa ra 3 ngày sau khi EU thông báo cơ chế INSTEX đã bắt đầu vận hành hôm 28/6 và các giao dịch đầu tiên cũng đã được thực hiện.

Trong khi đó, Đặc phái viên của Iran về Thỏa thuận hạt nhân Iran cũng xác nhận rằng cơ chế này đã hoạt động và các giao dịch đã được xử lý.

Tuy nhiên, cơ chế giao dịch của EU vẫn gặp nhiều hạn chế do INSTEX được xây dựng để hỗ trợ các hoạt động thanh toán trong các lĩnh vực dược phẩm, y tế và thực phẩm, trong khi nguồn thu từ xuất khẩu dầu mới là nguồn thu chính của Iran.

Anh, Pháp và Đức đã bắt đầu khởi động INSTEX hồi tháng 1/2019 sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump rút khỏi Thỏa thuận hạt nhân Iran ký năm 2015 và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Tehran.

Căng thẳng Mỹ - Iran gần đây leo lên một nấc thang mới sau vụ Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) bắn rơi máy bay do thám chiến lược không người lái Global-Hawk BAMS-D của Mỹ gần eo biển Hormuz ngày 20/6.

Tổng thống Trump cũng tuyên bố áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt Iran từ ngày 24/6, bao gồm các biện pháp nhằm vào Đại giáo chủ Ayatollah Ali Khamenei - động thái khiến Iran tuyên bố đóng mọi khả năng đàm phán với Mỹ thời gian tới. Nhà Trắng cũng thông báo Mỹ đang chuẩn bị các lệnh trừng phạt đối với Ngoại trưởng Zarif.

Cùng ngày, trong bài phát biểu trực tiếp trên truyền hình nhà nước, Ngoại trưởng Zarif cũng khẳng định: "Iran sẽ không bao giờ chịu sức ép từ Mỹ. Nếu Washington muốn nói chuyện với Iran, họ nên thể hiện sự tôn trọng"./.

Nguyễn Phương (Theo Sputnik)