Iran có các hạt uranium có tỷ lệ gần cấp độ bom
Cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc hôm 28-2 xác nhận họ đã phát hiện các hạt uranium được làm giàu dưới 90% cần thiết để sản xuất bom nguyên tử.
"Các cuộc thảo luận vẫn đang tiếp diễn" để xác định nguồn gốc của các hạt này, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết trong một báo cáo mật mà AFP có được.
Báo cáo cho biết trong một cuộc kiểm tra "vào 22–2023, cơ quan này đã lấy các mẫu môi trường... tại Nhà máy làm giàu nhiên liệu Fordow (sic) (FFEP), kết quả phân tích cho thấy sự hiện diện của các hạt uranium được làm giàu cao chứa tới 83,7% U-235".
"Những sự kiện này cho thấy rõ ràng khả năng của cơ quan này trong việc phát hiện và báo cáo kịp thời những thay đổi trong hoạt động của các cơ sở hạt nhân ở Iran".
Khi được hỏi về sự hiện diện của các hạt này, Iran nói rằng "những dao động ngoài ý muốn" trong quá trình làm giàu "có thể đã xảy ra".
Tuần trước, Iran tuyên bố họ không thực hiện bất kỳ nỗ lực nào để làm giàu uranium vượt quá 60%.
Người phát ngôn của Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran Behruz Kamalvandi cho biết: “Sự hiện diện của một hoặc nhiều hạt uranium trên 60% trong quá trình làm giàu không có nghĩa là làm giàu trên 60%”.
Iran đã làm giàu uranium vượt quá các giới hạn được đặt ra trong một thỏa thuận mang tính bước ngoặt năm 2015 với các cường quốc thế giới, thỏa thuận này bắt đầu sáng tỏ khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận này vào năm 2018.
Thỏa thuận này được thiết kế để mang lại cho Iran sự dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt rất cần thiết để đổi lấy việc kiềm chế chương trình nguyên tử của nước này.
Các cuộc đàm phán giữa các cường quốc thế giới để quay trở lại thỏa thuận đã bắt đầu vào năm 2021 nhưng đã bị đình trệ kể từ năm ngoái.
Chuyến thăm Tehran
Báo cáo của IAEA được đưa ra trong bối cảnh người đứng đầu cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hợp Quốc, ông Rafael Grossi, dự kiến sẽ thăm Tehran "trong những ngày tới", theo lời mời chính thức của Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran.
Người phát ngôn AEOI Behrouz Kamalvandi cho biết: "Trong những ngày gần đây, chúng tôi đã có các cuộc thảo luận mang tính xây dựng và đầy hứa hẹn" với phái đoàn IAEA đã đến Iran để điều tra những nghi ngờ về chương trình hạt nhân của nước này.
"Hy vọng rằng chuyến đi này sẽ tạo cơ sở cho sự hợp tác lớn hơn và tầm nhìn rõ ràng hơn giữa Iran và IAEA", ông nói thêm.
Tehran đã nhiều lần khẳng định rằng họ không có kế hoạch chế tạo bom hạt nhân.
Trong báo cáo, IAEA cho biết kho dự trữ uranium được làm giàu ước tính của Iran đã đạt hơn 18 lần so với giới hạn được đặt ra trong hiệp định năm 2015 giữa Tehran và các cường quốc thế giới.
Ước tính tổng kho dự trữ uranium đã làm giàu của Iran là 3.760,8kg tính đến ngày 12-2, tăng 87,1kg so với báo cáo cuối cùng vào tháng 11.
Giới hạn trong thỏa thuận năm 2015 được đặt ra ở mức 202,8kg uranium.
Hồi chuông cảnh tỉnh
IAEA đã nhiều lần cảnh báo rằng họ đã mất khả năng giám sát đầy đủ chương trình của Iran kể từ khi nước cộng hòa Hồi giáo này bắt đầu hạn chế quyền truy cập vào 2-2021.
Báo cáo cho biết kho dự trữ uranium được làm giàu tới 60% của Iran ở mức 87,5kg, tăng từ 62,3kg.
Iran hiện cũng có 434,7kg uranium được làm giàu tới 20%, tăng từ 386,4kg trong báo cáo tháng 11.
Liên quan đến các hạt được làm giàu tới 83,7% được phát hiện ở Iran, Kelsey Davenport, chuyên gia của Hiệp hội Kiểm soát vũ khí, cho rằng "ngay cả khi nó là ngẫu nhiên thì cũng không kém phần đáng lo ngại".
"Đây sẽ là một hồi chuông cảnh tỉnh" cho cộng đồng quốc tế, bà nói trong một cuộc họp ngắn trực tuyến gần đây, đồng thời kêu gọi Mỹ và Iran xác định một chiến lược mới để xoa dịu cuộc khủng hoảng.
Hôm 26-2, Giám đốc CIA William Burns cho biết chương trình hạt nhân của Iran đang tiến triển với "tốc độ đáng lo ngại".
Iran đã "tiến rất xa đến mức chỉ mất vài tuần trước khi họ có thể làm giàu tới 90%, nếu họ chọn vượt qua ranh giới đó", ông Burns nói với đài truyền hình CBS.
Tuy nhiên, ông nói thêm rằng Mỹ không tin rằng nhà lãnh đạo tối cao của Iran, Ayatollah Ali Khamenei, đã quyết định "tiếp tục chương trình vũ khí hóa mà chúng tôi đánh giá là họ đã đình chỉ hoặc dừng lại vào cuối năm 2003".
Vào tháng 1, chủ tịch IAEA Grossi cho biết Iran đã "tích lũy đủ nguyên liệu hạt nhân cho một số vũ khí hạt nhân".
