Iran: 'Cơ chế hỗ trợ tài chính không đạt mục tiêu'

Ông Majid Takht-Ravanchi, đại sứ của Iran tại Liên Hợp Quốc, nói rằng cơ chế nhằm tạo thuận lợi cho thương mại hợp pháp với Iran đã không hiệu quả trong hai năm qua - Ảnh: Tehrantimes

Vào tháng 1 năm 2019, các bên ký kết châu Âu của thỏa thuận hạt nhân Iran gồm Pháp, Đức và Anh, đã giới thiệu một biện pháp thương mại “Hỗ trợ các Sở Giao dịch Thương mại” (INSTEX), nhằm bảo vệ mối quan hệ kinh doanh của họ với Tehran sau khi quốc gia Trung Đông này cắt khỏi mạng lưới giao dịch ngân hàng SWIFT quốc tế do lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ.

“Hệ thống phải chứng minh được hiệu quả của nó sau hai năm”, ông Majid Takht-Ravanchi nói về INSTEX.

Phát biểu của nhà ngoại giao được đưa ra để đáp lại báo cáo lần thứ 10 của Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres về việc thực hiện Nghị quyết 2231 của Hội đồng Bảo an, thông qua thỏa thuận năm 2015 về chương trình hạt nhân Iran, được gọi chính thức là Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA).

Theo Press TV, trong báo cáo của mình, ông Guterres nhấn mạnh sự cần thiết phải duy trì JCPOA, vốn được ông ca ngợi là "giải pháp tốt nhất" và "giải pháp phù hợp cho vấn đề hạt nhân của Iran và giúp thúc đẩy hòa bình và an ninh khu vực và quốc tế", kêu gọi các quốc gia tham gia quan hệ thương mại với quốc gia Trung Đông dựa trên nghị quyết của UNSC và hợp tác với các quốc gia thành viên của JCPOA trong việc tạo điều kiện cần thiết để thực hiện nghị quyết.

Ông Guterres được cho là đã hối thúc các bên ký kết JCPOA duy trì thỏa thuận, chỉ ra rằng lợi ích kinh tế là quan trọng đối với người dân nước cộng hòa Hồi giáo, đặc biệt là trong đại dịch virus Corona.

Vào ngày 31/1/2019, ba quốc gia thành viên của EU trong thỏa thuận hạt nhân Iran là Pháp, Đức và Vương quốc Anh đã giới thiệu cơ chế tài chính INSTEX, để bảo vệ mối quan hệ kinh tế của họ với Tehran, sau khi Hoa Kỳ rút khỏi JCPOA vào tháng 5 năm 2018 và việc thực hiện lại các lệnh trừng phạt kinh tế của Mỹ đối với Iran.

Phía Iran liên tục nói rằng, hệ thống này không hiệu quả và không thay thế được các cơ chế giải quyết đã bị loại bỏ sau khi Iran ngắt kết nối với SWIFT - mạng lưới giao dịch ngân hàng quốc tế.

“Hệ thống tài chính này đã được đề xuất quá muộn và nó hoạt động ở mức thấp. Nó vẫn chưa được thực hiện đầy đủ”, Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi nói với Sputnik vào tháng 11 năm 2019, gần mười tháng sau khi cơ chế INSTEX được thành lập.

Ngày 14 tháng 7 năm 2015, năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc gồm Trung Quốc, Pháp, Nga, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ, cùng với Đức cùng với Liên minh châu Âu, đã ký với Iran thỏa thuận JCPOA, theo đó Tehran cam kết cắt giảm các phần của chương trình hạt nhân để đổi lấy việc giảm bớt các lệnh trừng phạt liên quan đến hạt nhân, bao gồm dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí của Liên hợp quốc 5 năm sau khi thỏa thuận được thông qua, ngoài việc được cứu trợ từ các lệnh trừng phạt kinh tế của Mỹ.

Năm 2018, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã từ bỏ JCPOA và thực hiện một loạt các biện pháp trừng phạt đối với hoạt động bán dầu, giao dịch tài chính và nhập khẩu xây dựng của Iran như một phần trong chiến lược được gọi là 'áp lực tối đa' của ông Trump đối với Tehran.

Một năm sau khi Washington rút khỏi thỏa thuận, Tehran bắt đầu từ bỏ một số cam kết của mình theo thỏa thuận hạt nhân.

Các quan chức Iran gần đây đã thông báo rằng Tehran sẵn sàng quay trở lại tuân thủ thỏa thuận hạt nhân ngay sau khi chính quyền của Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden tái gia nhập thỏa thuận này.