Iran đã làm thế nào để xuyên thủng hệ thống phòng không của Israel?

Một kho nhiên liệu ở Tehran, Iran trúng không kích của Israel tối 15/6/2025. Ảnh: AA/TTXVN

Theo hãng tin Al Jazeera, các cuộc tấn công của Israel tại Iran đã khiến 240 người thiệt mạng, trong đó có 70 phụ nữ và trẻ em. Đáp trả lại, Tehran phóng khoảng 400 tên lửa cùng hàng trăm UAV, khiến ít nhất 24 người thiệt mạng tại Israel, hàng trăm người bị thương và buộc người dân trên khắp nước này phải sơ tán xuống hầm trú ẩn.

Một số tên lửa của Iran đã đánh trúng khu dân cư ở miền Trung Israel, gây thiệt hại đáng kể. Tại Tel Aviv, trụ sở quân sự kiên cố Kirya cũng bị tấn công, dù mức độ thiệt hại được cho là không lớn.

Ngày 17/6, Iran tuyên bố đã tấn công một trung tâm tình báo quân sự và trung tâm lập kế hoạch của cơ quan tình báo Mossad, xâm phạm các hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến của Israel - một số trong những hệ thống tiên tiến nhất trên thế giới.

Hệ thống phòng không nhiều tầng của Israel

Hệ thống phòng không của Israel là một tổ hợp nhiều tầng lớp, trong đó có Vòm Sắt (Iron Dome), Barak-8, David’s Sling và hệ thống đánh chặn tên lửa đạn đạo Arrow.

Theo ông Alex Gatopoulos, biên tập viên quốc phòng của Al Jazeera, Vòm Sắt chỉ là “tầng phòng thủ thấp nhất trong mạng lưới phòng không tích hợp nhiều tầng” của Israel. Hệ thống này có khả năng phát hiện, theo dõi và đánh chặn rocket, tên lửa tầm ngắn, với tỷ lệ thành công được cho là lên tới 90%. Được triển khai từ năm 2011, Vòm Sắt được thiết kế chủ yếu để đối phó với các mối đe dọa từ phong trào Hezbollah kể từ sau cuộc chiến năm 2006.

Bên cạnh đó, Israel sử dụng Barak-8 để đối phó với tên lửa tầm trung, hệ thống David’s Sling với khả năng đánh chặn tầm trung đến xa, và Arrow-2 cùng Arrow-3 để xử lý các mối đe dọa từ tên lửa đạn đạo tầm xa như từ Iran. Các hệ thống này được phát triển bởi Israel Aerospace Industries cùng đối tác Mỹ là Boeing.

Ngoài tên lửa đánh chặn, Israel còn triển khai biện pháp phòng không từ không trung, sử dụng máy bay chiến đấu hoặc trực thăng để tiêu diệt UAV.

Vì sao tên lửa Iran vượt được hệ thống phòng thủ?

Các vệt sáng trên bầu trời Jerusalem (Israel) sau vụ phóng tên lửa của Iran nhằm đáp trả các vụ tấn công của Israel tối 13/6/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Dù hệ thống phòng thủ của Israel được đánh giá cao, thực tế cho thấy một số tên lửa và UAV của Iran đã vượt qua được các tầng phòng không và gây thiệt hại. Một quan chức quân sự Israel ngày 14/6 cho biết với hãng tin Reuters rằng tỷ lệ thành công của hệ thống phòng thủ vào khoảng 80 đến 90%, thừa nhận rằng “không có hệ thống nào là hoàn hảo”.

Các chuyên gia quốc phòng chỉ ra một số lý do chính có thể giải thích hiện tượng này.

Làm cạn kiệt kho tên lửa đánh chặn

Bà Marina Miron, nhà nghiên cứu tại King’s College London, cho rằng Israel có thể đã bị quá tải trước số lượng lớn tên lửa và UAV phóng đi cùng lúc.

“Không có hệ thống nào có thể đánh chặn 100% tên lửa nếu lượng tên lửa đánh chặn bị giới hạn”, bà nhận định.

Tên lửa siêu vượt âm

Khói bốc lên từ địa điểm ở Tehran, Iran sau cuộc tấn công của Israel ngày 16/6/2025. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Iran được cho là đã sử dụng tên lửa siêu vượt âm, một loại vũ khí bay với tốc độ cao khiến thời gian phản ứng của hệ thống phòng không bị rút ngắn đáng kể. Một số tên lửa này còn mang đầu đạn lướt siêu thanh (HGV), có thể thay đổi quỹ đạo giữa không trung, làm cho việc đánh chặn trở nên khó khăn hơn. Ông Gatopoulos ví HGV như “một phi thuyền nhỏ gắn đầu tên lửa”, với đặc tính bay ngoằn ngoèo, không theo quỹ đạo dự đoán.

Tên lửa hành trình

Iran cũng sử dụng tên lửa hành trình, như Hoveyzeh, bay thấp và ổn định tương tự UAV, khiến chúng khó bị phát hiện bởi radar. Dù tốc độ chậm hơn tên lửa đạn đạo, chúng có khả năng vượt qua hệ thống phòng không nhờ khả năng bay lén lút.

Mồi nhử và gây nhiễu

Một chiến thuật khác là sử dụng UAV hoặc tên lửa giả làm mồi nhử, đánh lừa radar và tiêu hao kho tên lửa đánh chặn. Bà Miron cho biết: “Các mục tiêu giả tạo ra tín hiệu trên radar, buộc hệ thống phòng thủ phải phản ứng. Khi đó, tên lửa thật có thể vượt qua”.

Một số tên lửa cũng được cho là có công nghệ triệt tiêu radar, giúp tránh bị phát hiện hoàn toàn.

Nguy cơ cạn kiệt kho vũ khí?

Cả hai bên đều đang tiêu tốn tài nguyên với tốc độ nhanh trong cuộc xung đột kéo dài. Ông Gatopoulos lưu ý dù Israel tuyên bố đã giành quyền kiểm soát không phận Iran vào ngày 16/6, khoảng cách giữa hai nước là hơn 1.000 km – khiến việc triển khai không quân trở nên khó khăn nếu không được tiếp nhiên liệu trên không.

“Máy bay có thể ở lại không phận Iran một thời gian, nhưng không lâu. Thêm bình nhiên liệu sẽ ảnh hưởng đến khả năng tàng hình”. Dù Mỹ có thể hỗ trợ, tình trạng này vẫn đặt ra câu hỏi về khả năng kéo dài xung đột: Iran còn bao nhiêu tên lửa để tiếp tục tấn công, và Israel có bao nhiêu tên lửa đánh chặn – đặc biệt là các hệ thống Arrow – để phòng thủ?”, ông Gatopoulos nhận định.

Hải Vân/Báo Tin tức và Dân tộc