Iran tấn công căn cứ quân sự Mỹ, liệu NATO có kích hoạt điều 5 Hiệp ước phòng thủ tập thể?
Iran đã tấn công các căn cứ quân sự Mỹ tại Qatar và Iraq. Dù vậy các đòn trả đũa này lại được Iran cảnh báo trước, nên không gây ra hậu quả lớn. Giới quan sát quốc tế cho rằng, nếu điều này lặp lại, có thể NATO sẽ kích hoạt điều 5 Hiệp ước phòng thủ tập thể của khối.
Trang Axios của Mỹ dẫn các nguồn tin cho biết, Iran đã phóng 6 tên lửa đạn đạo về phía Qatar vào cuối ngày 23/6, số tên lửa nói trên đã được Israel phát hiện.
Sau Axios, nhiều hãng thông tấn lớn cũng đưa tin việc Iran đã mở đợt tập kích nhằm vào căn cứ quân sự Mỹ tại Qatar thông qua chiến dịch “Basharat al-Fath”. Hãng tin CNN dẫn các nguồn tin cho biết, Iran còn tấn công một số địa điểm có binh sĩ Mỹ tại Iraq trong cùng thời gian.
Diễn biến trên có thể gây nguy cơ rất lớn cho Iran nếu hành động của họ tái diễn, bởi trước đó đã có cảnh báo về việc kích hoạt Điều 5 Hiệp ước phòng thủ tập thể của NATO.
Cụ thể, Thủ tướng Anh Keir Starmer hôm 22/6 cho biết, trường hợp Iran tấn công căn cứ quân sự Mỹ trong khu vực sẽ được coi là hành động thù địch đối với một quốc gia NATO và có thể kích hoạt Điều 5 Hiệp ước phòng thủ tập thể.
Trong cuộc họp báo tại London, ông Starmer cảnh báo một bước đi như vậy của Iran, đặc biệt giữa bối cảnh leo thang xung đột với Mỹ và Israel sẽ gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự ổn định của khu vực.
Cảnh báo của Thủ tướng Anh được đưa ra sau cuộc tấn công gần đây của Mỹ nhằm vào các cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran bao gồm trung tâm Fordow, Natanz và Isfahan, dẫn tới cuộc trả đũa của Iran.
Cần nhắc lại, căng thẳng đã leo thang lên một mức mới khi Mỹ phối hợp cùng Israel tiến hành những cuộc tấn công nhằm vào cơ sở hạ tầng hạt nhân của Iran trong đêm 21/6, huy động cả bom xuyên có độ chính xác cao và tên lửa hành trình phóng từ tàu ngầm.
Iran sau đó đáp trả bằng những việc tấn công tên lửa nhằm vào một số thành phố của Israel và tăng cường gây áp lực thông qua những nhóm vũ trang ủy nhiệm, điển hình chính là Houthi ở Yemen - lực lượng đã đe dọa các tàu chiến của Hải quân Mỹ ở Biển Đỏ.
Cảnh báo của ông Starmer được đưa ra vào thời điểm Tehran cân nhắc thực hiện đòn trả đũa nhằm vào các căn cứ quân sự Mỹ tại Iraq, Qatar và Bahrain, khiến bình luận của Thủ tướng Anh được quan tâm đặc biệt.
Người đứng đầu chính phủ Anh khẳng định NATO có nhiệm vụ bảo vệ các thành viên của mình, bao gồm cả Mỹ, trong trường hợp có hành vi gây tổn hại bằng quân sự, điều này có thể dẫn đến một cuộc xung đột quy mô rộng lớn hơn.
Ông Starmer cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của giải pháp ngoại giao, kêu gọi Iran kiềm chế. Tuy nhiên giới chuyên gia tin rằng lời nói trên chính là báo hiệu sự sẵn sàng của London trong việc hỗ trợ Mỹ chống lại Tehran.
Trước đó Hải quân Anh đã điều tàu khu trục HMS Lancaster đến Vịnh Ba Tư để tăng cường sự hiện diện của NATO, điều này cho thấy ý định đảm bảo an toàn cho hoạt động thương mại ở Biển Đỏ.
Trước khi cuộc tấn công đáp trả diễn ra, hãng thông tấn Mehr cho biết, Vệ binh Cách mạng Hồi giáo đang củng cố vị trí của mình ở tỉnh Khuzestan, triển khai hệ thống tên lửa di động Fateh-110 để tấn công các mục tiêu được lựa chọn.
Để chuẩn bị, Lầu năm Góc đã điều động thêm lực lượng tác chiến đến Qatar, bao gồm cả những khẩu đội phòng thủ tên lửa Patriot để bảo vệ căn cứ không quân Al Udeid, việc này đã tránh cho căn cứ Mỹ phải chịu tổn thất.
Hiện tại chưa có tham vấn chính thức về việc kích hoạt Điều 5 NATO, có thể do Mỹ không muốn tình hình leo thang, nhưng chẳng thể loại trả khả năng căng thẳng sẽ gia tăng nếu có bất cứ hành vi nào "vượt rào" từ Tehran.
