Iran tuyên bố ngưng cho LHQ thanh sát các cơ sơ hạt nhân
Chủ tịch Quốc hội Iran tuyên bố sẽ chấm dứt việc cho phép cơ quan thanh sát của Liên Hợp Quốc (LHQ) tiếp cận các cơ sở hạt nhân nước này sau khi thỏa thuận giữa hai bên hết hạn.
Theo báo Guardian, phát biểu của Chủ tịch Quốc hội Iran Mohammad Bagher Qalibaf trên sóng truyền hình quốc gia nhấn mạnh "cánh cửa đang thu hẹp" với Mỹ và các cường quốc khác để đạt được thỏa thuận với Tehran.
Các máy ly tâm tại cơ sở hạt nhân Natanz của Iran. Ảnh: EPA
Iran đã bắt đầu làm giàu và dự trữ uranium ở mức vượt xa giới hạn ấn định trong thỏa thuận hạt nhân quốc tế JCPOA năm 2015. Ông Qalibaf thông báo, các thanh sát viên LHQ không còn quyền tiếp cận mọi hình ảnh giám sát các địa điểm hạt nhân của Iran từ ngày 22/5, do quốc gia Hồi giáo không đồng ý gia hạn thỏa thuận kéo dài 3 tháng, vừa hết hiệu lực với Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).
Theo ông Qalibaf, lãnh tụ tinh thần tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei, người có tiếng nói quyết định mọi vấn đề quốc gia, ủng hộ động thái mới. Tổng giám đốc IAEA dự kiến sẽ có cuộc họp báo về sự việc vào cuối ngày 23/5 ở Vienna.
IAEA từng tuyên bố năm 2017 rằng, theo các điều khoản bổ sung đạt được với Iran, cơ quan chuyên trách hạt nhân của LHQ được phép thu thập và phân tích hàng trăm nghìn bức ảnh do hệ thống camera giám sát phức tạp của họ ghi lại. IAEA sau đó tiết lộ đã gắn “2.000 con dấu chống giả mạo lên các vật liệu và thiết bị hạt nhân”.
Hồi tháng 12 năm ngoái, quốc hội Iran đã thông qua dự luật cho phép chấm dứt một phần các hoạt động thanh sát của LHQ đối với các cơ sở hạt nhân của họ, nếu các nước còn lại ký kết JCPOA, gồm Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Đức (chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump đã đơn phương rút Mỹ khỏi thỏa thuận vào năm 2018) không có biện pháp giảm nhẹ lệnh trừng phạt nhằm vào các lĩnh vực ngân hàng và dầu mỏ của quốc gia Hồi giáo vào tháng 2.
Giới quan sát cảnh báo, nếu IAEA không tìm được cách gia hạn thỏa thuận với Iran, nước này có thể xóa sạch mọi đoạn băng ghi hình về hoạt động tại những cơ sở hạt nhân, khiến các thanh sát viên LHQ mù mịt về những gì đã xảy ra tại các địa điểm này kể từ tháng 2.
Viễn cảnh tồi tệ đó sẽ đồng nghĩa sự sụp đổ phần cuối cùng còn lại của JCPOA và có thể cản trở việc khôi phục thương lượng vào tuần tới.
