IS sẽ thế nào sau khi thủ lĩnh hàng đầu al-Qurayshi bị tiêu diệt?

Hiện trường vụ đột kích tiêu diệt thủ lĩnh IS al-Qurayshi ở Syria hôm 2-2-2022

Đòn giáng mạnh vào IS

“Ông trùm” al-Qurayshi không bao giờ ra khỏi nhà. Hắn là thủ lĩnh cấp cao duy nhất của IS không bao giờ tung ra video hay tin nhắn thoại. Đó là bởi al-Qurayshi sợ lộ tung tích khi ẩn náu trong ngôi nhà tồi tàn ở Atmeh, tỉnh Idlib, Tây Bắc Syria, không xa biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ. Khu vực này do lực lượng dân quân Hồi giáo đối thủ Hayat Tahrir al-Sham (HTS), một chi nhánh của al-Qaida kiểm soát. Vì vậy, những người hàng xóm chắc chắn không bao giờ đoán được người đàn ông sống trong ngôi nhà đó là ai. Suốt 2 năm qua, sau khi tiếp quản vị trí thủ lĩnh từ Abu Bakr al-Baghdadi, al-Qurayshi giấu mình rất kỹ và ấp ủ kế hoạch hồi sinh IS. Nhưng các cơ quan mật vụ Mỹ đã tìm thấy hắn ta. Trong cuộc đột kích bất ngờ của quân đội Mỹ vào đầu tháng 2-2022, thủ lĩnh al-Qurayshi đã tự nổ tung, kéo theo cái chết của một số thành viên trong gia đình.

Trùm khủng bố Al-Qaida Osama Bin Laden, thủ lĩnh al-Qaida ở Iraq, Abu Musab al-Zarqawi và thủ lĩnh IS trước đây là Abu Bakr al-Baghdadi đều bị Mỹ truy lùng và tiêu diệt. Nhưng luôn có các thủ lĩnh khác thay thế và các nhóm khủng bố tương ứng luôn tái xuất hiện, đôi khi với một cấu hình thay đổi một phần. Các chuyên gia cho rằng, việc giết thêm một thủ lĩnh IS sẽ chẳng giúp ích gì nhiều cho việc tiêu diệt hệ tư tưởng của IS. Tuy nhiên, cái chết của al-Qurayshi là một “đòn giáng mạnh cho tổ chức này”, ông Guido Steinberg, một chuyên gia về Trung Đông từ Viện Các vấn đề Quốc tế và An ninh Đức (SWP) có trụ sở tại Berlin, cho biết.

Thông tin cá nhân về al-Qurayshi không nhiều. Tình báo Mỹ và Iraq tiết lộ, người đàn ông Iraq này năm nay 45 tuổi, đã tốt nghiệp thạc sĩ về Nghiên cứu Hồi giáo và từng phục vụ trong quân đội Iraq dưới thời cố Tổng thống Saddam Hussein. Al-Qurayshi đã tham gia IS ít nhất từ năm 2007 và được Abu Bakr al-Bagdadi đề cử làm người kế nhiệm vào năm 2019, thời điểm IS đã mất vương quốc Hồi giáo bao gồm lãnh thổ ở Iraq và Syria cùng với một số lượng lớn phần tử thánh chiến.

Theo chuyên gia Steinberg, al-Qurayshi không chỉ lo các vấn đề hoạt động mà còn về vấn đề hệ tư tưởng đối với những người ủng hộ IS. Trong quá khứ, IS đã nói rõ rằng đây là một tiêu chí quan trọng. Giờ đây, tổ chức phải đối mặt với một khoảng trống lãnh đạo tiềm năng. “Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi sẽ khó thay thế. Vào lúc này, sẽ không dễ dàng cho IS tìm được ai đó đứng đầu không chỉ có uy quyền về tôn giáo mà còn được coi là mạnh về các lĩnh vực quân sự”, ông Steinberg dự đoán. Thực tế, nhiều thủ lĩnh IS đã chết trong chiến dịch chống khủng bố, và số lượng ứng viên ít. Chuyên gia Steinberg dự báo rằng, người kế nhiệm al-Qurayshi có thể sẽ đến từ Iraq vì “trong 3 năm qua, IS đã lại trở thành một tổ chức mạnh của Iraq”.

IS mạnh đến mức nào?

IS vẫn hoạt động ở miền Bắc và Tây Bắc Iraq, cũng như ở miền Đông Syria. Gần đây hơn, nó đã hoạt động ở phía Đông Bắc của Syria, trong khu tự trị của người Kurd. Một số chuyên gia ước tính số lượng chiến binh IS hiện tại là từ 4.000 đến 6.000, trong khi những người khác cho rằng có thể lên đến 10.000 ở Syria và Iraq. Ngoài ra còn có hàng nghìn chiến binh bị bỏ tù, cũng như hàng chục nghìn thành viên gia đình của họ, bị giam giữ trong các trại và nhà tù do chính quyền tự trị của người Kurd ở Syria điều hành. Họ đại diện cho một nhóm tiềm năng của các thành viên tương lai.

Trong số các chi nhánh khu vực được thành lập vào năm 2014, các chi nhánh ở Afghanistan, Libya và Yemen được cho là mạnh nhất. Nhưng ngày nay, IS đã yếu hơn nhiều so với thời kỳ hoàng kim từ năm 2014 đến năm 2016. Vào thời điểm đó, nhóm này có đến 30.000 đến 40.000 thành viên và kiểm soát một khu vực với dân số từ 6 đến 9 triệu người.

Kể từ khi bị liên quân các nước tiêu diệt mất vương quốc Hồi giáo, IS đã phải vật lộn để kiểm soát mạng lưới quốc tế của mình. Đây là một trong những lý do tại sao nó dường như đang hoạt động theo cách phi tập trung hơn. “IS có duy trì được liên lạc quốc tế hay không còn phụ thuộc vào việc liệu nó có thể thu được sức mạnh ở Iraq và Syria hay không, và liệu nó có thể chiếm lại một số lãnh thổ hay không”, ông Steinberg nói và nhận định điều đó hiện không có khả năng xảy ra.

Mặt khác, cái chết của thủ lĩnh IS một lần nữa cho thấy Mỹ có thông tin tình báo tốt và chính xác liên quan đến các nơi ẩn náu của những tên trùm. Nhưng IS tiếp tục thu lợi từ những bất ổn chính trị ở cả Iraq và Syria. Đó là lý do tại sao vẫn không thể được xóa bỏ được những phần tử khủng bố này. Ngay cả khi IS yếu hơn, “chúng ta phải cho rằng nó sẽ vẫn là một nhân tố quan trọng trong nhiều năm tới, ít nhất là ở Iraq, Syria và cả ở Afghanistan”, ông Steinberg đánh giá.

Hải Yến