Israel kẹt trong 'cơn bão hoàn hảo' - Chiến sự bên ngoài, khủng hoảng bên trong

Xe quân sự Israel được triển khai ở miền Nam nước này, gần biên giới với Gaza, ngày 18/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

18 tháng trước, sau cuộc tấn công của Hamas vào Israel, người Israel đã đình chỉ các cuộc xung đột nội bộ của họ để thành lập một mặt trận quân sự thống nhất chống lại mối đe dọa chung từ bên ngoài.

Theo tờ New York Times, bây giờ, tinh thần đoàn kết đó đã bị gạt sang một bên. Bên ngoài biên giới của mình, Israel tiếp tục chiến đấu trên 4 mặt trận - ở Gaza, Liban (Lebanon), Bờ Tây và Yemen. Còn ở trong nước, người dân Israel đã quay trở lại với những cuộc đấu đá nội bộ gay gắt, một lần nữa đặt ra những câu hỏi về tương lai của đất nước họ.

Quyết định sa thải gây sóng gió

Liên minh cầm quyền của Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã hồi sinh những nỗ lực gây tranh cãi của mình, vốn bị đóng băng sau cuộc tấn công của Hamas năm 2023, để mở rộng quyền kiểm soát đối với các nhánh khác của chính phủ. Các động thái này đã gây ra các cuộc biểu tình lớn sau khi chính phủ tìm cách sa thải người đứng đầu cơ quan tình báo trong nước của Israel và tổng chưởng lý — hai người gác cổng quyền lực đang giám sát các cuộc điều tra đối với cả ông Netanyahu và các trợ lý của ông.

Gần đây, Thủ tướng Netanyahu đã sa thải Giám đốc Cơ quan Tình báo nội địa Shin Bet, ông Ronen Bar, với lý do không ngăn chặn được cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7/10/2023. Tuy nhiên, ông Bar cho rằng quyết định này xuất phát từ việc ông điều tra các mối quan hệ giữa chính phủ Netanyahu và Qatar, cũng như các vấn đề an ninh khác. Ông cáo buộc Thủ tướng Netanyahu cố gắng loại bỏ mình để cản trở các cuộc điều tra này.

Quyết định sa thải ông Bar đã gây ra làn sóng phản đối mạnh mẽ trong xã hội Israel. Hàng nghìn người đã xuống đường biểu tình tại Jerusalem, yêu cầu tổ chức bầu cử mới và phản đối động thái của chính phủ.

Bên cạnh đó, tuần này, Quốc hội Israel sẽ bỏ phiếu về kế hoạch của chính phủ nhằm trao cho mình quyền kiểm soát lớn hơn đối với việc lựa chọn thẩm phán tại Tòa án Tối cao, một thể chế từ lâu đã ngăn cản tham vọng của những người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan và những đồng minh bảo thủ tôn giáo của ông Netanyahu.

“Nền tảng của nhà nước đang lung lay”, cựu Thủ tướng Israel Ehud Olmert cho biết trong một cuộc phỏng vấn. “Chúng ta đang tiến gần hơn đến một cuộc nội chiến hơn mọi người nghĩ. Ở Gaza, chúng ta đã quay lại chiến đấu — và vì điều gì? Và ở nước ngoài, tôi chưa bao giờ nhớ có sự căm ghét, sự phản đối như vậy đối với nhà nước Israel”.

Một cuộc biểu tình ở Tel Aviv phản đối chính phủ Israel và yêu cầu phóng thích tất cả các con tin bị giam giữ ở Dải Gaza hôm 22/3. Ảnh: Getty Images

Đối với ông Netanyahu và những người ủng hộ ông, những động thái của họ là một nỗ lực hợp pháp nhằm kiềm chế các quan chức tư pháp, những người đã cản trở ý chí của một chính phủ dân cử. “Nhà nước ngầm cánh tả đang biến hệ thống tư pháp thành vũ khí để cản trở ý chí của người dân”, ông Netanyahu viết trên mạng xã hội vào tuần trước.

Nhưng đối với những người chỉ trích Thủ tướng, các quyết định của ông Netanyahu, trong trường hợp tốt nhất, là sự xung đột lợi ích lớn đối với một thủ tướng hiện đang bị xét xử vì cáo buộc tham nhũng. Còn trong trường hợp tệ nhất, chúng là một nỗ lực chống lại các nhánh tư pháp của chính phủ.

Nối lại cuộc chiến Gaza - quyết định gây tranh cãi

Thủ tướng Israel Netanyahu đã gây thêm tâm lý tức giận trong nước khi phá vỡ lệnh ngừng bắn với Hamas ở Gaza. Việc quay trở lại chiến tranh không chỉ gây nguy hiểm cho người Palestine mà còn gây nguy hiểm cho 60 con tin Israel vẫn bị giam giữ trong lãnh thổ này. Khi quay trở lại chiến tranh, ông Netanyahu cũng đã khiến Israel phải hứng chịu sự trả đũa từ các đồng minh của Hamas ở Liban và Yemen. Ngoài ra, chiến sự được nối lại cũng thử thách sự kiên nhẫn và quyết tâm của hàng chục nghìn quân nhân dự bị đã kiệt sức, những người được yêu cầu theo đuổi cuộc chiến dài nhất của Israel.

Cảnh đổ nát sau cuộc không kích của Israel xuống thị trấn Beit Lahia, phía Bắc Dải Gaza, ngày 20/3/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Sự tức giận của công chúng càng tăng cao khi họ có ấn tượng rằng ông Netanyahu đã hưởng lợi về mặt chính trị từ việc nối lại chiến sự, điều này đã giúp củng cố chính phủ liên minh mong manh của ông.

Đảng cực hữu Jewish Power đã rời khỏi chính phủ ngay từ đầu lệnh ngừng bắn vào tháng 1, khi đó làm dấy lên khả năng chiến tranh có thể kết thúc khi Hamas vẫn nắm quyền kiểm soát Gaza.

Nhưng vài giờ sau khi Israel tái khởi động các cuộc không kích vào Gaza hôm 18/3, giết chết hàng trăm người Palestine, lãnh đạo đảng này, Itamar Ben-Gvir, đã ca ngợi động thái nối lại chiến sự và đưa đảng của mình trở lại chính phủ, củng cố thế đa số của ông Netanyahu tại Quốc hội. Điều đó mở đường cho cuộc bỏ phiếu ủng hộ một ngân sách quốc gia mới, khi thông qua ngân sách này vào cuối tháng là cần thiết để ngăn chặn sự sụp đổ của chính phủ.

Ông Ben-Gvir, người hiện đang giám sát lực lượng cảnh sát, cũng là một trong những người ủng hộ mạnh mẽ nhất động thái sa thải Ronen Bar, Giám đốc Cơ quan tình báo nội địa Shin Bet, và Tổng chưởng lý Gali Baharav-Miara. Cả hai đều được coi là “hàng rào” kiểm tra quan trọng đối với nhà lãnh đạo cực hữu, người đã bị cấm phục vụ trong quân đội Israel vì quan điểm cực đoan và lãnh một số bản án về tội kích động phân biệt chủng tộc cũng hỗ trợ cho một nhóm khủng bố.

Các nhà phân tích lúc này chia rẽ về việc liệu ông Netanyahu có ý định tiếp tục các động thái khác nhau của mình hay không - cả trên chiến trường ở Gaza và chống lại những người chỉ trích ông ở trong nước.

Một số người cho rằng ông có thể nới lỏng một số lập trường của mình sau cuộc bỏ phiếu về ngân sách vào cuối tháng 3, giảm sự phụ thuộc của ông vào lãnh đạo cực hữu Ben-Gvir. Một phép thử quan trọng dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 8/4, khi Tòa án Tối cao Israel dự kiến sẽ ra phán quyết về tính hợp pháp của việc sa thải Giám đốc Shin Bet, Ronen Bar. Ông Netanyahu đã ám chỉ rằng ông có thể bỏ qua phán quyết này.

Thu Hằng/Báo Tin tức