Israel lo ngại khi Hiệp định đối tác chiến lược Nga - Iran có hiệu lực?
Hiệp định đối tác chiến lược Nga - Iran sẽ giúp Tehran nhận được nhiều sự trợ giúp hơn từ Moskva. Theo các nhà quan sát địa chính trị thế giới, điều này sẽ khiến Israel và Mỹ không khỏi lo ngại.
Đại sứ Iran tại Moskva - ông Kazem Jalali mới đây cho biết Hiệp định đối tác chiến lược toàn diện giữa Nga và Iran đã chính thức có hiệu lực, đi kèm tính ràng buộc giữa các bên.
“Việc thực hiện Hiệp ước đã có tính ràng buộc”, nhà ngoại giao Iran nhấn mạnh, đồng thời khẳng định văn bản này đã có hiệu lực pháp lý ở cả hai nước sau khi hoàn tất mọi thủ tục cần thiết.
Đây là bước đi quan trọng đối với củng cố quan hệ song phương trên nhiều lĩnh vực, bao gồm chính trị, kinh tế, quốc phòng, năng lượng, văn hóa và an ninh.
Theo thông báo, văn kiện này bao gồm phần mở đầu và 47 điều khoản, nhằm điều chỉnh quan hệ đối tác giữa Nga và Iran trong 20 năm tới, đi kèm điều khoản tự động gia hạn thêm 5 năm.
Sự hợp tác giữa hai quốc gia chú trọng đến các lĩnh vực như kỹ thuật quân sự, chống khủng bố, phát triển cơ sở hạ tầng và những sáng kiến chung tại khu vực Caspian.
Một trong những mục tiêu chính của Hiệp ước là giảm thiểu tác động từ những lệnh trừng phạt do phương Tây áp đặt lên cả hai, cũng như mở rộng quan hệ thương mại và kinh tế.
Năm 2024, tỷ trọng giao dịch bằng đồng rúp Nga và đồng rial Iran đã vượt quá 95% tổng kim ngạch thương mại song phương, cho thấy mong muốn của Moskva và Tehran trong việc giảm thiểu sự phụ thuộc vào đồng đô la Mỹ.
Một khía cạnh quan trọng của thỏa thuận là hợp tác kỹ thuật quân sự, trong đó quy định Nga cung cấp cho Iran máy bay huấn luyện cần thiết để đào tạo phi công vận hành các tiêm kích hiện đại như Su-35.
Ngoài ra Hiệp ước cũng quy định tiến hành cuộc họp thường niên của những cơ quan công tác nhằm điều phối các dự án kỹ thuật quân sự, bao gồm cả việc tiến hành tập trận chung và trao đổi phái đoàn quân sự.
Hợp tác kinh tế là trọng tâm của Hiệp ước khi Nga và Iran đang tích cực phát triển nhiều dự án trong lĩnh vực năng lượng, bao gồm phát triển mỏ dầu khí và các hoạt động trao đổi sản phẩm.
Số liệu thống kê cho thấy trong năm 2024, kim ngạch thương mại song phương đạt mức 4 tỷ USD, trong đó Nga xuất sang Iran 2,7 tỷ USD, mặt hàng chính là thực phẩm, máy móc và thiết bị. Ở chiều ngược lại, Iran đã tăng bán nông sản và sản phẩm hóa chất thêm 15,8%.
Hợp tác trong khu vực Caspian cũng được nêu trong Hiệp ước khi hai bên khẳng định quyền của các quốc gia trong việc giải quyết vấn đề liên quan đến biển, cũng như tăng cường quan hệ đối tác đa phương trong khuôn khổ Thỏa thuận 5 bên.
Khía cạnh quan trọng nữa là sự phối hợp nỗ lực trong Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO), Nga cam kết giúp Iran gia nhập Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU), mở ra những cơ hội mới cho phát triển kinh tế.
Mặc dù vậy, Hiệp ước Đối tác chiến lược toàn diện có bao gồm bảo vệ quân sự trực tiếp cho Iran trong trường hợp xảy ra chiến tranh với quốc gia khác hay không vẫn còn là một câu hỏi cần giải đáp.
Khác với Hiệp ước Nga - Triều Tiên ký năm 2024, quy định hỗ trợ quân sự ngay lập tức trong trường hợp bị tấn công, thỏa thuận với Iran chỉ giới hạn ở nghĩa vụ không hỗ trợ nước tấn công quốc gia đối tác và tạo điều kiện giải quyết xung đột trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Điều này cho thấy mong muốn của cả hai bên nhằm tránh phải đưa ra cam kết quân sự trực tiếp để duy trì sự linh hoạt trong bối cảnh tình hình địa chính trị phức tạp, đặc biệt là khi quan hệ giữa Iran với Israel và Mỹ còn rất căng thẳng.
