Iwayado Tansu - kết hợp thủ công truyền thống với nhu cầu của lối sống hiện đại

Bà Suzuki Takako là thợ thủ công truyền thống nữ hiếm hoi làm nghề mộc tại xưởng Iwayado. (Ảnh: Nguyễn Tuyến-Phạm Tuân-Xuân Giao/Vietnam+)

Iwayado Tansu là tủ ngăn kéo được trang trí bằng sơn mài và kim loại, với hơn 200 năm lịch sử.

Kết hợp nghề thủ công truyền thống với nhu cầu của lối sống hiện đại, những người thợ thủ công đã tạo ra một sản phẩm nội thất cao cấp được ưa chuộng tại Nhật Bản.

Nguồn gốc của Iwayado tansu được cho là bắt nguồn từ cuối thế kỷ 18, khi lãnh chúa của vùng Iwayado muốn thoát khỏi nền kinh tế chỉ dựa vào trồng lúa và ra lệnh cho chư hầu của mình phát triển một số loại đồ nội thất bằng gỗ.

Sử dụng cây zelkova và cây hông làm vật liệu cơ bản, đồ nội thất Iwayado được biết đến với lớp sơn mài dày và đồ đạc có chạm khắc kim loại tuyệt đẹp.

Người ta cho rằng đồ đạc bằng sơn mài và kim loại càng sáng bóng sang trọng hơn theo thời gian.

Với sự Tây hóa của không gian sống, nhu cầu về Iwayado tansu với thiết kế truyền thống đang giảm dần, nhưng để đáp ứng nhu cầu thay đổi của người tiêu dùng, họ cũng đang sản xuất các sản phẩm đầy màu sắc với thiết kế hiện đại.

Hợp tác xã sản xuất Iwayado Tansu, nơi Trung tâm Iwayado Kagu là thành viên, đã phát triển dòng sản phẩm Iwayado Kurashina dựa trên khái niệm "Nhật Bản hiện đại."

Thợ thủ công đang thực hiện công đoạn đo đạc để ghép các ngăn tủ. (Ảnh: Nguyễn Tuyến-Phạm Tuân-Xuân Giao/Vietnam+)

Sử dụng cùng vật liệu và kỹ thuật được sử dụng cho Iwayado tansu, các nghệ nhân làm ra các mặt hàng như hộp đựng bút, đồng hồ treo tường và hộp đựng nhỏ, rất được ưa chuộng.

Các sản phẩm từ dòng sản phẩm này cũng được sử dụng làm quà tặng cho chương trình thuế quê hương của Oshu.

Hợp tác xã sản xuất Iwayado Tansu hy vọng rằng nhiều người sẽ biết đến sức hấp dẫn của Iwayado tansu thông qua loạt sản phẩm Iwayado Kurashina này và cuối cùng sẽ mua một chiếc tủ truyền thống.

Ông Shinya Yaegashi, Giám đốc Trung tâm Đồ nội thất Iwayado, Chủ tịch Hợp tác xã sản xuất tủ Iwayado cho biết mục tiêu đầu tiên là sử dụng vật liệu một cách hào phóng, làm cho nó chắc chắn nhất và cũng trang trí đẹp mắt nhất có thể, để nó trở thành một chiếc tủ ngăn kéo mà bạn sẽ không bao giờ chán nhìn ngay cả khi bạn đặt nó trong phòng.

Ông cùng với những thợ thủ công lành nghề đang truyền nghề cho những người thợ thủ công trẻ, tài năng. Ông hy vọng con trai của mình sẽ tiếp quản sự nghiệp này.

Nguồn gốc của những chiếc rương Iwayado tuyệt đẹp và nặng nề có từ những năm 1.100 dưới thời Fujiwara Kiyohira.

Sau đó, vào giữa thời kỳ Edo (1783), những chiếc rương có bánh xe đã được thương mại hóa theo lệnh của Iwaki Muramasa, lãnh chúa của Lâu đài Iwayado.

Một khu vực trong xưởng Iwayado Tansu. (Ảnh: Nguyễn Tuyến-Phạm Tuân-Xuân Giao/Vietnam+)

Nguyên mẫu của phụ kiện kim loại hiện tại đã được hoàn thiện trong thời đại Bunsei, và các kỹ thuật và tinh thần truyền thống đã được truyền lại cho đến ngày nay. Công việc được thực hiện rất cẩn thận. Ngay cả những sản phẩm giá cả tương đối phải chăng cũng được làm thủ công, giống như những chiếc rương Iwayado cao cấp. Tuy nhiên, các kỹ năng đã được trau dồi qua nhiều năm không cho phép sai sót dù chỉ 1mm.

Bà Suzuki Takako là thợ thủ công truyền thống nữ hiếm hoi làm nghề mộc tại xưởng Iwayado. Kỳ thi cấp chứng chỉ nghề mộc yêu cầu thợ phải xử lý và lắp ráp gỗ trong một khoảng thời gian nhất định, nhưng điều đó rất khó khăn về mặt thể chất của nữ giới. Tuy nhiên, bà đã giành được chứng chỉ trong lần thi thứ hai.

Bà thừa nhận chiều cao khá quan trọng trong công việc này. Ví dụ, khi sử dụng máy bào, cần bào toàn bộ tấm ván từ đầu đến cuối chỉ trong một lần. Một đường bào phải dứt khoát hoàn thành hết chiều dài của đồ vật vì nếu bắt đầu lại giữa chừng, bề mặt sẽ không bằng phẳng. Bà không làm những đồ nội thất lớn mà chỉ đảm nhiệm những độ nội thất có giới hạn 150cm trở xuống.

Một trong những yếu tố tiêu biểu nhất của thiết kế Iwayado tansu là các ổ khóa trang trí cao và các phụ kiện khác, được sản xuất bởi Xưởng chạm khắc kim loại Kikuhiro.

Một chiếc tủ thành phẩm của xưởng Iwayado Tansu. (Ảnh: Nguyễn Tuyến-Phạm Tuân-Xuân Giao/Vietnam+)

Một chiếc Iwayado tansu có từ 60 đến 100 phụ kiện kim loại. Chúng có thể được làm từ nhiều loại vật liệu khác nhau, chẳng hạn như đồ sắt Nambu hoặc tấm sắt hoặc đồng trang trí, nhưng tại Xưởng chạm khắc kim loại Kikuhiro, nghệ nhân truyền thống Yo Oikawa áp dụng các kỹ năng chạm khắc kim loại của mình bằng cách sử dụng hàng chục công cụ và chạm khắc các họa tiết ba chiều trên các tấm kim loại bằng tay.

Ông Yo Oikawa, nghệ nhân thủ công chạm khắc truyền thống tại tỉnh Iwate, cho biết đã làm công việc này được khoảng 28 năm. Quy trình bắt đầu từ việc nghệ sỹ vẽ một bức tranh theo đặt hàng, sau đó bức tranh được dán lên một tấm kim loại. Thợ thủ công sẽ tạo mẫu bằng đục. Khi tất cả đã được tạo hình xong để sử dụng, thường mất khoảng 3 đến 4 ngày hoặc một tuần cho mỗi mặt hàng.

Ông Yo Oikawa, nghệ nhân thủ công chạm khắc truyền thống tại tỉnh Iwate, đang thực hiện việc chạm khắc các chi tiết kim loại trên tủ. (Ảnh: Nguyễn Tuyến-Phạm Tuân-Xuân Giao/Vietnam+)

Ngoài việc chạm khắc các thiết kế cổ điển được truyền lại từ thời Minh Trị (1868-1912), gần đây ông cũng sử dụng kỹ năng của mình trên các tác phẩm khác ngoài phụ kiện cho Iwayado tansu, chẳng hạn như phụ kiện chi tiết được làm dựa trên hình ảnh một con vật cưng và biển hiệu của một cửa hàng.

Nghề thủ công truyền thống hòa hợp với thời đại hiện đại. Trong thời đại có nhiều đồ nội thất thiết kế hiện đại, những chiếc tủ Iwayado có truyền thống 200 năm là đồ nội thất thiết thực có thể được sử dụng như đồ trang trí nội thất. Đó chính là sự kết hợp thành công giữa thủ công truyền thống với nhu cầu của lối sống hiện đại./.

(TTXVN/Vietnam+)