Kết nối GTVT vì một ASEAN thông suốt, thịnh vượng

Bộ trưởng Bộ GTVT Việt Nam Nguyễn Văn Thể chủ trì tại phiên họp. Ảnh: Khánh Linh

Bên lề Hội nghị Bộ trưởng GTVT ASEAN lần thứ 25, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể đã dành thời gian trao đổi với PV Báo Giao thông về những điểm sáng trong hợp tác GTVT 10 nước ASEAN và ASEAN với 3 nước đối tác.

Giao thông thông suốt, nền tảng thịnh vượng

Xin Bộ trưởng cho biết tầm quan trọng của Hội nghị Bộ trưởng GTVT ASEAN đang diễn ra tại Hà Nội?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể:

Hội nghị Bộ trưởng GTVT (ATM) lần thứ 25 được tổ chức tại Hà Nội là sự kiện cấp Bộ trưởng đầu tiên trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam. Thành công chung của Hội nghị sẽ đóng góp vào thành công chung của Năm Chủ tịch ASEAN 2020, mở ra thập kỷ mới trong quan hệ hợp tác giữa các nước ASEAN với tinh thần và tâm thế mới, như chủ đề của Năm Chủ tịch ASEAN 2020: “Gắn kết và Chủ động thích ứng”.

Hội nghị ATM là diễn đàn thường niên để các Bộ trưởng GTVT ASEAN và 3 nước đối tác trao đổi, thống nhất việc xây dựng mạng lưới GTVT kết nối, hiệu quả, hội nhập, an toàn và bền vững khu vực, qua đó góp phần hình thành một ASEAN ổn định, thịnh vượng và có khả năng cạnh tranh cao.

Hội nghị ATM 25, Hội nghị ATM + Đối tác diễn ra trong hai ngày 14, 15/11/2019 và trước đó là các Hội nghị Quan chức cấp cao GTVT ASEAN lần thứ 48 (STOM 48), STOM + Đối tác là các hội nghị trong khuôn khổ hợp tác ASEAN, được tổ chức theo cơ chế luân phiên giữa các nước thành viên. Năm nay, Việt Nam là nước chủ nhà tổ chức các hội nghị này.

Với cương vị Chủ tịch điều hành Hội nghị ATM 25, Bộ GTVT đã có sự chuẩn bị chu đáo, chi tiết ở tất cả các khâu từ nội dung chương trình nghị sự đến các khâu hậu cần như an ninh, y tế, phương tiện đưa đón, sắp xếp địa điểm nghỉ cho các đại biểu, đội ngũ nhân viên hướng dẫn. Đến nay, Hội nghị STOM 48, STOM + Đối tác đã thành công tốt đẹp. Đây là cơ sở để các Bộ trưởng thảo luận, đi đến thống nhất và ký kết các văn kiện quan trọng tại ATM 25.

Hiện thực hóa chiến lược phát triển GTVT ASEAN

Những nội dung quan trọng nào được đặt ra trên bàn nghị sự ATM 25 lần này, thưa Bộ trưởng? Các thỏa thuận nếu được ký kết sẽ tạo thuận lợi như thế nào cho các nước thành viên?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể:

Tại Hội nghị ATM 25, các Bộ trưởng đã thảo luận để đi đến thống nhất hai nghị định thư về hàng không; bên cạnh đó thông qua các chiến lược/ kế hoạch và hàng loạt các chương trình, dự án hợp tác trong năm 2020.

Dự kiến các Bộ trưởng sẽ ký kết Nghị định thư thực hiện Gói cam kết thứ 11 về dịch vụ vận tải hàng không theo Hiệp định khung ASEAN về dịch vụ để tạo thuận lợi cho việc triển khai Hiệp định nhằm tự do hóa hơn nữa các dịch vụ phụ trợ hàng không trong khu vực; Và Nghị định thư số 3 về mở rộng quyền vận chuyển thứ 5 giữa các Bên ký kết thuộc Hiệp định Vận tải hàng không ASEAN - Trung Quốc nhằm tăng cường hơn nữa kết nối hàng không giữa ASEAN và Trung Quốc.

Việc triển khai các thỏa thuận này sẽ nâng cao chất lượng và giảm giá thành dịch vụ hàng không, giúp cho người dân và doanh nghiệp có thêm các cơ hội sử dụng dịch vụ vận chuyển hàng không trong khu vực ASEAN. Mặt khác sẽ giúp các doanh nghiệp hàng không của Việt Nam mở rộng thị trường đầu tư tại các nước ASEAN trong nhiều lĩnh vực.

Hội nghị cũng nghe báo cáo về tình hình triển khai tổng thể các chương trình, dự án thuộc khuôn khổ Kế hoạch Chiến lược GTVT Kuala Lumpur 2016 - 2025 (Kế hoạch Chiến lược phát triển GTVT ASEAN) trong các lĩnh vực vận tải hàng không, hàng hải, đường bộ và đặc biệt là vận tải đa phương thức, tạo thuận lợi cho hàng hóa quá cảnh, liên quốc gia…

Việt Nam mở nhiều đường bay mới trong ASEAN

Bộ trưởng Bộ GTVT Việt Nam Nguyễn Văn Thể chủ trì phiên họp toàn thể Hội nghị Bộ trưởng GTVT các nước ASEAN lần thứ 25 tại Hà Nội. Ảnh: Khánh Linh

Việc Việt Nam tham gia “Bầu trời mở ASEAN” đến nay đã đạt được những kết quả như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể:

Cho đến nay, các quốc gia thành viên ASEAN đã ký kết các Hiệp định đa biên về tự do hóa vận tải hành khách, hàng hóa để thực hiện Thị trường hàng không thống nhất ASEAN. Các hãng hàng không ASEAN được khai thác các đường bay quốc tế không hạn chế tải cung ứng, tần suất, loại tàu bay giữa các quốc gia thành viên, bao gồm cả việc hãng hàng không quốc gia thứ nhất được phép vận chuyển hành khách, hàng hóa, bưu gửi giữa quốc gia thứ 2 và quốc gia thứ 3 mà chúng ta hay gọi là quyền vận chuyển thứ 5, quyền này đã được tự do hóa trong nội khối ASEAN từ ngày 30/6/2013.

Các hiệp định này là cơ sở pháp lý để các hãng hàng không ASEAN được phép khai thác các đường bay quốc tế tới các điểm đến trong ASEAN như nhau và không tồn tại bất kỳ sự ràng buộc hoặc bảo hộ đối với hãng hàng không trong nước.

Với việc tham gia “Bầu trời mở ASEAN”, các hãng hàng không của ta được lựa chọn nhiều hơn về thị trường, nguồn khách và có thể hợp tác với các hãng hàng không trong khu vực như: Liên danh, chung số hiệu, thuê chuyến, vận tải đa phương thức... để tăng năng lực phục vụ, mở rộng mạng đường bay.

Hơn nữa, các hãng hàng không Việt Nam buộc phải nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm giá thành; phát triển đội tàu bay hiện đại, chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực đảm bảo tốt an ninh, an toàn cho hoạt động khai thác. Cùng với đó, Việt Nam cũng cần đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng cảng hàng không, sân bay, quản lý hoạt động bay nhằm đáp ứng nhu cầu tăng trưởng hàng không trong khu vực, tạo điều kiện cho các hãng hàng không ASEAN khai thác thị trường hàng không đi/ đến Việt Nam.

Từ năm 2015 đến nay, riêng cặp đường bay giữa Việt Nam và ASEAN đã tăng thêm gần 10 đường bay, đạt hơn 30 đường bay do các hãng hàng không Việt Nam và ASEAN khai thác. Theo đánh giá, cho đến nay Việt Nam là một trong những quốc gia hàng đầu trong khu vực thực hiện nhanh, hiệu quả hội nhập vận tải hàng không quốc tế trong ASEAN.

Mục tiêu của chúng ta là đến năm 2020, thị trường vận tải hàng không Việt Nam đứng thứ 5 trong ASEAN.

Thúc đẩy logistics, vận tải xuyên biên giới

Thưa Bộ trưởng, đến thời điểm này, vận tải đường bộ qua lại giữa nước ASEAN đã được tạo điều kiện như thế nào so với trước?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể:

Đến nay, các nước ASEAN đã ký kết Hiệp định khung ASEAN về tạo thuận lợi cho hàng hóa quá cảnh (AFAFGIT), tạo thuận lợi cho hàng hóa qua biên giới (AFAFIST), Hiệp định khung ASEAN về vận tải hành khách qua biên giới (CBTP) và Hiệp định khung ASEAN về tạo thuận lợi cho vận tải đa phương thức (AFAMT).

Các nước ASEAN đang tích cực phối hợp, triển khai công tác chuẩn bị cho việc triển khai các hiệp định theo lộ trình này. Cụ thể như sau:

Hiệp định về tạo thuận lợi cho hàng hóa quá cảnh sẽ được thực hiện thông qua thí điểm Hệ thống hải quan quá cảnh, trong đó Việt Nam là một trong những nước thí điểm tại hành lang kinh tế Đông - Tây. Các nước tham gia thí điểm dự kiến trong năm 2020 bao gồm: Malaysia, Lào, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.

Hiệp định về tạo thuận lợi cho hàng hóa quá cảnh đã được 7 quốc gia ASEAN phê duyệt, trong đó có Việt Nam. Các nước ASEAN hiện đang xây dựng sổ tay quy trình để thực hiện vận tải qua biên giới giữa các nước ASEAN.

Liên quan đến Hiệp định về tạo thuận lợi cho vận tải đa phương thức, Khung thực hiện Hiệp định và Kế hoạch hành động 2020 - 2025 dự kiến sẽ được các Bộ trưởng các nước ASEAN thông qua tại Hội nghị ATM25 này.

Còn Hiệp định về tạo thuận lợi cho vận tải hành khách qua biên giới, việc thực hiện thí điểm đang được lập kế hoạch, hiện đã có Sổ tay về thủ tục cho khu vực công và tư.

Đến giai đoạn triển khai vào thực tế, chắc chắn các hiệp định này sẽ đem lại thuận lợi lớn cho các doanh nghiệp vận tải và người dân các nước, giúp giảm thời gian, chi phí vận tải, từ đó thúc đẩy vận tải hàng hóa, hành khách liên vận giữa các nước cũng như vận chuyển logistics, thúc đẩy du lịch, kinh tế.

Nối mạng đường sắt khu vực

Thưa Bộ trưởng, việc kết nối đường sắt trong ASEAN và ASEAN với các nước đối tác luôn được dư luận quan tâm, Bộ trưởng có thể cho biết tới đây sẽ có những dự án nào được triển khai?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể:

Hợp tác và kết nối đường sắt giữa các nước ASEAN cũng như giữa ASEAN và các đối tác là một trong những nội dung quan trọng được đặt ra tại Hội nghị ATM, thể hiện ở nhiều lĩnh vực: kết nối hạ tầng, hợp tác công nghệ, đào tạo…

Trong đó, các nước ASEAN và Trung Quốc đang tích cực bàn bạc để hoàn thiện Khung triển khai hoạt động thống nhất trong mạng đường sắt Singapore - Côn Minh nhằm tạo điều kiện thuận lợi, thông suốt cho vận tải đường sắt qua biên giới giữa các nước ASEAN.

Các quốc gia ASEAN đang tích cực thực hiện nâng cấp và xây dựng các tuyến đường sắt mới để phát triển hệ thống đường sắt của nước mình và kết nối quốc tế điển hình như: Dự án khôi phục tuyến đường sắt kết nối Campuchia với Thái Lan đã hoàn thành đưa vào khai thác; Dự án tuyến đường sắt Viêng Chăn - Boten (Lào) kết nối với đường sắt Trung Quốc đã xây dựng hoàn thành 80% khối lượng và dự kiến khai thác năm 2021; Dự án tuyến đường sắt Bờ Đông của Malaysia… đang triển khai thực hiện. Hiện, Việt Nam và Lào cũng đang tích cực xúc tiến đầu tư xây dựng tuyến đường sắt từ Vũng Áng đến Viêng Chăn để kết nối đường sắt hai nước.

Chung mục tiêu GTVT an toàn, bền vững

Tại Hội nghị ATM 25, vấn đề vận tải an toàn và phát triển bền vững môi trường được đặt ra như thế nào thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể:

Những năm qua, các quốc gia ASEAN đã và đang nỗ lực thực hiện các giải pháp cũng như tích cực hợp tác nhằm tăng cường ATGT ở các lĩnh vực GTVT. Đặc biệt, vấn đề phát triển bền vững môi trường luôn được các quốc gia quan tâm.

Mục tiêu mà các Bộ trưởng mong đợi đạt được thống nhất tại ATM 25 là các quốc gia sẽ tiếp tục các giải pháp nhằm giảm thiểu 50% thương vong đường bộ tại các nước ASEAN vào năm 2020 thông qua việc triển khai 5 cột trụ chiến lược của Hành động Thập kỷ vì ATGT của Liên hợp quốc.

Tại Hội nghị ATM25 cũng dự kiến thông qua Chiến lược tàu xanh ASEAN như là một phần nỗ lực của ASEAN cùng với cộng đồng quốc tế để giảm phát thải khí nhà kính, giảm thiểu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu thông qua việc giảm phát thải từ tàu biển.

Kết nối với thế giới

Tại Hội nghị ATM 25, dự kiến các nước ASEAN sẽ đạt được những thỏa thuận nào với đối tác Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc trong lĩnh vực GTVT, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể:

Tại Hội nghị ATM 25, các Bộ trưởng có các cuộc làm việc với các đối tác đối thoại như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN. Cùng với Hội nghị ATM 25 là các hội nghị Hội nghị Bộ trưởng GTVT ASEAN - Trung Quốc lần thứ 18, Hội nghị Bộ trưởng GTVT ASEAN - Nhật Bản lần thứ 17, Hội nghị Bộ trưởng GTVT ASEAN - Hàn Quốc lần thứ 10.

Với Trung Quốc, nội dung Nghị định thư số 3 về mở rộng quyền vận chuyển thứ 5 thuộc Hiệp định Vận tải hàng không ASEAN - Trung Quốc đã được thống nhất và sớm ký kết.

Với Nhật Bản, Hội nghị nghe báo cáo tiến độ đàm phán Hiệp định Dịch vụ hàng không ASEAN - Nhật Bản và tiến độ hợp tác giữa ASEAN và Nhật Bản thuộc khuôn khổ Quan hệ hợp tác GTVT ASEAN - Nhật Bản (AJTP); trong đó có các Dự án Đào tạo triển khai hệ thống định vị vệ tinh toàn cầu, ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát phương tiện quá tải trọng, Nghiên cứu chung về bảo trì cầu tại các tuyến xuyên biên giới...

Với Hàn Quốc, hội nghị đã tập trung thảo luận về kết quả đàm phán Hiệp định Dịch vụ hàng không ASEAN - Hàn Quốc (AK-ASA) và tiến độ triển khai các hoạt động trong khuôn khổ Dự án Hợp tác GTVT ASEAN - Hàn Quốc.

Ngoài ra, hội nghị cũng cập nhật tình hình đàm phán, hoàn tất nội dung Dự thảo Hiệp định Vận tải hàng không toàn diện ASEAN - EU cũng như các dự án hợp tác, hỗ trợ kỹ thuật của EU đối với lĩnh vực GTVT ASEAN.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!

Thanh Thúy (Thực hiện)