Kết quả tài chính có chỉ số tăng trưởng bền vững âm, Hiệu trưởng ĐH Hải Phòng nói gì?

Trường Đại học Hải Phòng là một trong những trường đại học địa phương nổi bật ở khu vực miền Bắc. Theo báo cáo thường niên năm 2025, mục tiêu đến năm 2030, Trường Đại học Hải Phòng trở thành trường đại học lớn và có uy tín của khu vực Duyên hải Bắc Bộ, có hệ thống cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, hiện đại; có hệ thống quản trị đại học tiên tiến.

Đến năm 2045, Trường Đại học Hải Phòng trở thành Đại học Hải Phòng, là một trong các cơ sở giáo dục đại học hàng đầu của Việt Nam và ngang tầm các đại học trung bình khá của khu vực Đông Nam Á; tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ đạt 50% trở lên, tỉ lệ giảng viên có học hàm giáo sư, phó giáo sư đạt 15% trở lên, tỉ lệ giảng viên sử dụng được ngoại ngữ đạt 50% trở lên. Đến năm 2045, quy mô đào tạo các trình độ đạt khoảng từ 26.000 đến 29.000 sinh viên, học viên các hệ.

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này nhà trường cần nỗ lực cải thiện các chỉ số về hoạt động khoa học công nghệ, tăng trưởng bền vững.

Các chỉ số về hoạt động khoa học và công nghệ còn... khiêm tốn

Theo Báo cáo thường niên năm 2025, các chỉ số đánh giá về hoạt động khoa học công nghệ năm 2025 bao gồm: tỷ trọng thu khoa học công nghệ, số công bố Wos, Scopus của trường đều giảm so với năm 2024.

Một số chỉ số đánh giá về hoạt động khoa học và công nghệ của Trường Đại học Hải Phòng năm 2025 giảm so với năm 2024. Ảnh chụp màn hình

Bên cạnh đó, nhà trường thực hiện 32 đề tài nghiên cứu khoa học. Trong đó có 1 đề tài cấp bộ, tỉnh và 31 đề tài cấp cơ sở. Đáng chú ý, nhà trường không có đề tài hợp tác với doanh nghiệp trong nước và đề tài hợp tác quốc tế nào.

Về số bài báo khoa học được Hội đồng Giáo sư Nhà nước công nhận không nằm trong danh mục WoS, Scopus và bằng độc quyền giải pháp hữu ích của trường năm 2024 là 270 bài. Năm 2025, Trường Đại học Hải Phòng tăng lên 337 bài. Tổng số sách chuyên khảo, số tác phẩm nghệ thuật và thành tích thể dục thể thao đạt giải thưởng quốc gia, quốc tế của trường năm 2025 là 15 (tăng 3 tác phẩm so với năm 2024).

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó giáo sư, Tiến sĩ Bùi Xuân Hải - Hiệu trưởng Trường Đại học Hải Phòng cho biết: Theo Báo cáo thường niên năm 2025, một số chỉ số như tỷ trọng thu từ hoạt động khoa học và công nghệ, cũng như số công bố WoS,Scopus/giảng viên của trường có xu hướng giảm nhẹ so với năm 2024 (29 bài so với 30 bài). Thực tế, đây là một khó khăn đồng thời cũng là mặt hạn chế của nhà trường trong công tác này.

Trong đó, thầy Hải chỉ ra nguyên nhân khách quan do thay đổi quy định đánh giá và phân loại công bố. Từ đầu năm 2025, một số cơ sở dữ liệu quốc tế điều chỉnh chính sách về tạp chí (đặc biệt danh mục Scopus/WoS – loại bỏ hoặc “gắn cờ” nhiều tạp chí kém chất lượng).

Một số bài viết của giảng viên bị chuyển sang danh mục không được tính điểm học thuật hoặc bị kéo dài thời gian xét duyệt (thể hiện số bài được Hội đồng Giáo sư Nhà nước công nhận nhưng không nằm trong danh mục WoS/Scopus tăng 337 so với 270).

Nguyên nhân chủ quan là do số giảng viên có trình độ tiến sĩ năm 2025 được tăng lên, nhưng đây là đội ngũ giảng viên trẻ đang trong quá trình nâng cao trình độ và làm quen với chuẩn quốc tế nên hiệu quả công bố chưa cao, vì vậy tỷ lệ công bố/giảng viên cũng giảm theo.

Ảnh minh họa: website nhà trường

Ngoài ra, Hiệu trưởng Trường Đại học Hải Phòng cho biết thêm, với 32 đề tài nghiên cứu khoa học có 1 đề tài cấp Thành phố về lĩnh vực Du lịch cho Cát Bà, theo chính thống thì chưa chuyển giao cấp Thành phố cho đặc khu Cát Bà. Tuy nhiên, qua quá trình đào tạo, đưa sinh viên đến thực tập ở Cát Bà thì nhóm tác giả đã trao đổi với các chủ khách sạn, nhà hàng, công ty du lịch để áp dụng những biện pháp nhỏ lẻ để tạo nét đặc thù cho du lịch Cát Bà.

Còn các đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở được ứng dụng trong quá trình đào tạo là chính. Một số đề tài mang tính thực tiễn thì bước đầu áp dụng thương mại hóa như sản phẩm in bê tông 3D của nhóm nghiên cứu Tiến sĩ Phạm Thị Loan; sản phẩm máy lấy cốc giấy của Tiến sĩ Nguyễn Văn Thơ….

Cũng theo Báo cáo thường niên năm 2025, tổng thu hoạt động của nhà trường trong năm 2024 là 226.662,34 triệu đồng. Trong đó, chiếm phần lớn là nguồn thu từ học phí, lệ phí từ người học với 196.038,34 triệu đồng. Tuy nhiên, nguồn thu khoa học và công nghệ chỉ có 512,76 triệu đồng (chỉ chiếm khoảng 0,23% trong cơ cấu nguồn thu).

Theo Tiêu chuẩn 6, Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT về chuẩn cơ sở giáo dục đại học quy định: “Tỉ trọng thu từ các hoạt động khoa học và công nghệ trên tổng thu của cơ sở giáo dục đại học có đào tạo tiến sĩ (có tính trọng số theo lĩnh vực), tính trung bình trong 3 năm gần nhất không thấp hơn 5%”.

Liên quan đến chỉ số này, Hiệu trưởng Trường Đại học Hải Phòng chia sẻ, trong năm 2024, tổng thu của nhà trường đạt 226.662,34 triệu đồng, trong đó nguồn thu từ khoa học và công nghệ là 512,76 triệu đồng, tương đương khoảng 0,23%. Tỷ lệ này hiện chưa đáp ứng mức tối thiểu 5% theo yêu cầu tại Tiêu chuẩn 6 của Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT đối với cơ sở giáo dục đại học có đào tạo trình độ tiến sĩ.

Tuy nhiên, cần khách quan nhìn nhận rằng tỷ lệ thu từ khoa học và công nghệ ở mức thấp là thực trạng phổ biến của nhiều trường đại học tại Việt Nam, kể cả các trường đại học lớn.

Để từng bước tăng tỷ trọng thu từ khoa học và công nghệ cũng như đáp ứng chuẩn cơ sở giáo dục đại học, nhà trường dự kiến tăng cường hợp tác với doanh nghiệp và các địa phương trong nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, đặc biệt tập trung vào các lĩnh vực thế mạnh như du lịch, logistics, giáo dục, kỹ thuật, công nghệ, IT...

Xây dựng cơ chế khuyến khích thương mại hóa kết quả nghiên cứu, ươm tạo khởi nghiệp trong sinh viên và giảng viên.

Tăng số lượng đề tài cấp thành phố, cấp bộ có tính ứng dụng và gắn với nhu cầu thực tiễn của thành phố và vùng Duyên hải Bắc Bộ.

Đẩy mạnh hoạt động của nhóm nghiên cứu, hỗ trợ đăng ký sở hữu trí tuệ, hợp đồng nghiên cứu có giá trị gia tăng cao.

Đẩy mạnh hoạt động chuyển đổi số trong quá trình quản lý, đào tạo và nghiên cứu. Với các giải pháp như vậy, dự kiến năm học 2025-2026, nguồn thu từ khoa học công nghệ và chuyển đổi số của nhà trường sẽ có những bước tiến lớn.

Với 5 đề tài, dự án nghiên cứu khoa học cấp thành phố đã và đang được phê duyệt, khi triển khai sẽ có nguồn thu khoảng 2 tỷ đồng; Nguồn thu khi thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số khoảng 10 tỷ; Nguồn thu từ nhóm nghiên cứu khi thương mại hóa sản phẩm cũng sẽ mang lại nguồn thu khoảng vài trăm triệu đồng.

Chỉ số tăng trưởng bền vững về tài chính tăng trưởng âm

Cũng theo Báo cáo thường niên năm 2025, về kết quả tài chính, chỉ số tăng trưởng bền vững của Trường Đại học Hải Phòng năm 2024 là -6,02, giảm đáng kể so với năm 2023 (17,82%).

Trong khi đó, Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT về chuẩn cơ sở giáo dục đại học quy định: “Chỉ số tăng trưởng bền vững, được xác định bằng trung bình cộng tốc độ tăng tổng thu và tốc độ tăng phần thu ngoài học phí, ngoài ngân sách Nhà nước/nhà đầu tư hỗ trợ chi thường xuyên trong 3 năm gần nhất, không âm”.

Chỉ số tăng trưởng bền vững của trường năm 2024 giảm đáng kể so với năm 2023. Ảnh chụp màn hình

Chia sẻ nguyên nhân dẫn đến chỉ số tăng trưởng bền vững giảm xuống con số âm, Phó giáo sư, Tiến sĩ Bùi Xuân Hải cho hay: Nguồn thu của các trường đại học nói chung và Trường Đại học Hải Phòng nói riêng chủ yếu là học phí từ người học. Nguồn thu ngoài học phí gồm thu từ khai thác cho thuê cơ sở vật chất, liên kết đào tạo, các lớp bồi dưỡng ngắn hạn,...

Trong những năm qua nguồn thu ngoài học phí của trường đạt trung bình 25 tỷ đồng/năm. Năm 2021 theo nhu cầu xã hội về việc đảm bảo quy định về tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp cho giảng viên các trường phổ thông, trường đã tổ chức các lớp bồi dưỡng chuẩn chức danh nghề nghiệp do đó có sự gia tăng về nguồn thu các lớp bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp (nguồn thu ngoài học phí năm 2021 đạt 55 tỷ đồng).

Sau năm 2021 nhu cầu về bồi dưỡng chuẩn chức danh nghề nghiệp không còn nhiều do đó nguồn thu từ các lớp bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp cũng như nguồn thu ngoài học phí bị giảm sút đáng kể.

Bên cạnh đó, tốc độ tăng nguồn thu học phí từ năm 2022 đến 2024 không nhiều nên không thể bù đắp được tốc độ giảm nguồn thu ngoài học phí từ năm 2021, dẫn đến chỉ số tăng trưởng bền vững sụt giảm đến con số âm.

Nếu tính theo chỉ số tăng trưởng bền vững của năm 2022 đến 2025 với mức tăng ổn định như hiện tại thì chỉ số tăng trưởng bền vững của nhà trường sẽ không âm.

Để cải thiện chỉ số này và hướng tới sự phát triển toàn diện, nhà trường đã và đang triển khai một số chiến lược. Trong đó, chú trọng đẩy mạnh đa dạng hóa nguồn thu từ hoạt động dịch vụ và sản xuất kinh doanh, không phụ thuộc chủ yếu vào nguồn thu học phí.

Nâng cao hiệu quả chi tiêu, ưu tiên các hoạt động có tác động trực tiếp đến chất lượng đào tạo.

Có chính sách thu hút và giữ chân giảng viên có trình độ chuyên môn cao; đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất để làm căn cứ tăng mức thu học phí đi đôi với tăng chất lượng đào tạo.

Duy trì hợp đồng bồi dưỡng ở mức ổn định hàng năm, chuyển hợp đồng ngắn hạn thành hợp đồng thường xuyên.

LÃ TIẾN