Khách hàng được hỗ trợ lãi suất 2% mang tiền trả lại ngân hàng

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng vừa gửi đến các vị đại biểu Quốc hội báo cáo việc thực hiện Nghị quyết số 62/2022/QH15 về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ ba, Quốc hội khóa XV.

Thông tin về chương trình hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh. Thống đốc cho biết: Kết quả, đến cuối tháng 3/2023, doanh số hỗ trợ lãi suất đạt gần 91.000 tỷ đồng, dư nợ hỗ trợ lãi suất đạt gần 51.000 tỷ đồng, số tiền đã hỗ trợ cho khách hàng đạt 327 tỷ đồng cho gần 1.900 khách hàng.

Một số khách hàng đã được nhận HTLS, song hiện đã chủ động hoàn trả NHTM toàn bộ số tiền lãi đã được HTLS.

Chương trình mới triển khai tương đương 0,82% tổng nguồn lực (40.000 tỷ đồng) đã được Quốc hội quyết định. Số dự kiến không sử dụng hết của Chương trình là 37.430 tỷ đồng (năm 2022 là 15.900 tỷ đồng, năm 2023 là 21.530 tỷ đồng), theo báo cáo của Thống đốc. Kết quả hỗ trợ lãi suất còn thấp được Thống đốc báo cáo Quốc hội là do một số khó khăn, vướng mắc.

Khách hàng đủ điều kiện nhưng từ chối nhận hỗ trợ lãi suất (HTLS), chủ yếu là do tâm lý e ngại thanh kiểm tra của khách hàng (nhất là các doanh nghiệp), khách hàng cân nhắc giữa lợi ích của việc HTLS 2% và chi phí bỏ ra để nhận HTLS (theo dõi hồ sơ, chứng từ, tuân thủ các thủ tục hậu kiểm, kiểm tra, kiểm toán, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền).

Ngoài ra, khách hàng cũng lo ngại trong trường hợp sau này bị các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định phải thu hồi số tiền HTLS thì rất khó xử lý vì lúc đó số tiền HTLS đã hạch toán lợi nhuận/chia cổ tức cho cổ đông.

“Thực tế, một số khách hàng đã được nhận HTLS, song hiện đã chủ động hoàn trả NHTM toàn bộ số tiền lãi đã được HTLS”, NHNN cho hay.

Bên cạnh đó, về cơ chế chính sách, NHTM và khách hàng gặp khó trong đánh giá liên quan đến quy định “có khả năng phục hồi” tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội, và khoản 4 Điều 3 Nghị định 31/2022/NĐ-CP của Chính phủ.

Cụ thể, qua báo cáo và khảo sát thực tế tại các NHTM và các khách hàng, NHNN nhận thấy bản thân các khách hàng mặc dù có khả năng trả nợ, song cũng không dám khẳng định “có khả năng phục hồi”.

Tiêu chí “có khả năng phục hồi” lại được thể hiện thông qua các tiêu chí định lượng như: doanh thu, sản lượng, lợi nhuận tăng, hoặc các tiêu chí định tính như: đánh giá diễn biến, chiều hướng kinh doanh của khách hàng.

Trong khi đó, các đánh giá theo tiêu chí trên được cho là khó trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt trong điều kiện kinh tế thế giới đang có nhiều bất ổn, trong khi nền kinh tế nước ta có độ mở lớn, hoạt động của các doanh nghiệp phụ thuộc rất lớn vào nền kinh tế quốc tế.

Trường hợp khẳng định hoặc đánh giá các tiêu chí doanh thu, sản lượng, lợi nhuận tăng nhưng thực tế do tác động của nhiều yếu tố bất định dẫn tới các chỉ số này không tăng thì các NHTM và khách hàng e ngại sẽ bị các cơ quan thanh tra, kiểm tra sau này đánh giá trục lợi chính sách.

Ngoài ra, một số khách hàng có doanh thu, lợi nhuận trong giai đoạn dịch cao hơn hiện tại, nên rất khó để đánh giá đáp ứng tiêu chí “phục hồi”.

Ngoài ra, nhiều hộ sản xuất, kinh doanh không đăng ký hộ kinh doanh theo quy định nên cũng không thuộc đối tượng hỗ trợ.

Khách hàng có năng lực tài chính, có lịch sử tín dụng tốt, được các NHTM cho vay với lãi suất ưu đãi nên từ chối nhận HTLS do tự đánh giá đã được vay với lãi suất phù hợp theo các chương trình ưu đãi của NHTM.

Một số khó khăn khác như khách hàng xuất khẩu lựa chọn vay USD để tận dụng lợi thế về lãi suất và nguồn thu bằng ngoại tệ nên không thuộc đối tượng được HTLS; một số khách hàng được hỗ trợ theo các chương trình tín dụng của ngân sách địa phương; khó khăn trong bóc tách chi phí vốn đa ngành nghề; một số khách hàng có dư nợ hiện hữu thuộc ngành được HTLS nhưng lại đang quá hạn nên tạm thời chưa được xem xét HTLS theo quy định…

Thanh Hoa