Khai hội truyền thống đánh cá Đồng Hoa ở Hà Tĩnh

Sau 1 tiếng hô lớn làm khẩu lệnh, hàng nghìn người cùng với các dụng cụ nơm, lưới, vó, nhủi... ào xuống đầm bắt cá

Lễ hội đánh cá Đồng Hoa còn được gọi là lễ hội đánh Vực Rào, được tổ chức thường niên khi người dân hoàn tất thu hoạch mùa màng (trước hoặc sau tết Đoan Ngọ, tùy theo mực nước cao hay thấp).

Lễ hội đánh cá Đồng Hoa diễn ra tại một đầm nước rộng hơn 30ha, nằm ven chân núi Hồng Lĩnh. Đây là nơi sơn thủy hữu tình, làng quê yên bình như trong tranh vẽ.

Các cụ cao niên ở địa phương cho biết, ngày trước, lễ hội đánh cá Đồng Hoa được tổ chức khá quy củ, làng lập ra quy định, có ban quản lý tuần tra canh gác thường xuyên, ngày thường không cho người dân đến đánh bắt cá. Chỉ đến ngày lễ, người dân trong xã mới được đánh bắt cá tại Đầm Vực.

Theo tục lễ xa xưa, vào ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch được chọn là ngày tổ chức lễ hội chính. Vào ngày này, người đứng đầu làng và các bậc cao niên trong làng cho lập bàn thờ dâng hương, hoa quả cũng tế thành hoàng bản thổ tại ngôi miếu cạnh Đầm Vực.

Qua thời gian, lễ hội đánh cá Đồng Hoa đã không còn vẹn nguyên như xưa nhưng chính quyền và bà con nơi đây vẫn giữ được nét căn bản và duy trì vào ngày chủ nhật trung tuần tháng 5 Âm lịch hàng năm để bà con xa quê có điều kiện tham gia đông đủ.

Niềm vui của người dân khi bắt được những con cá

Bắt đầu khai hội, sau khi làm lễ cúng trên bờ, Chủ tịch UBND xã sẽ hô 1 tiếng lớn làm khẩu lệnh, hàng nghìn người cùng với các dụng cụ nơm, lưới, vó, nhủi... ào xuống đầm bắt cá, khung cảnh rộn ràng, náo nhiệt khuấy động tưng bừng khắp mặt đầm, nhất là tiếng hò reo, vui mừng vang vọng khi ai đó bắt được con cá to.

Theo quan niệm truyện truyền đời gần 300 năm, tại lễ hội, ai bắt được cá to, người đó sẽ gặp may mắn, mùa màng bội thu, buôn may bán đắt. Con cá to nhất, sẽ được người dân dâng cúng Thành Hoàng làng.

Do đó, những năm trở lại đây, để bảo vệ và nâng cao chất lượng, truyền thống và ý nghĩa của Lễ hội, xã Xuân Viên đã lập ra một đội bảo vệ đầm, cấm đánh bắt, rà, lưới trên đầm nên lượng cá vào mùa lễ hội rất nhiều, lắm cá to.

Tan cuộc, có người úp được cả vài chục ký cá. Mọi người đều thấm mệt nhưng rất vui vẻ, hứng khởi, hả hê vì được ăn cá đồng tươi ngon…

Lễ Hội mang đậm bản sắc dân gian độc đáo, tồn tại gần 300 năm nay.

Tham gia lễ hội đánh bắt cá Đồng Hoa, người dân và du khách được trải nghiệm không gian sinh hoạt văn hóa - tâm linh nông nghiệp kỳ thú của cư dân nơi đây. Lễ Hội mang đậm bản sắc dân gian độc đáo, nâng cao tình đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng dân cư.

Đây là 1 trong 3 lễ hội đánh cá truyền thống ở Việt Nam còn lưu giữ được đến ngày nay (Lễ hội đánh cá thờ ở Phong Châu - Phú Thọ; lễ hội đánh cá làng Me ở huyện Phúc Thọ - Hà Nội). Riêng Hội đánh Vực ở xã Xuân Viên đã tồn tại gần 300 năm nay.

Trần Phong