Khai hội Văn miếu Mao Điền, Ngày hội sách và Văn hóa đọc tại Hải Dương
Từ lâu, Văn miếu Mao Điền đã trở thành thiết chế văn hóa, giáo dục, khuyến học của tỉnh Hải Dương. Hàng năm, vào dịp tháng 2 và tháng 8 âm lịch tại đây diễn ra lễ hội và lễ dâng hương, nhằm tôn vinh truyền thống khoa bảng, thể hiện sự trân trọng lịch sử.
Ngày 24/3 (tức 15/2 âm lịch), tại Văn miếu Mao Điền, xã Cẩm Điền, UBND huyện Cẩm Giàng phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Hải Dương long trọng tổ chức Lễ khai hội truyền thống Văn miếu Mao Điền, Ngày hội sách và Văn hóa đọc Việt Nam năm 2024.
Dự sự kiện có đông đảo các đại biểu, nhân dân; đại diện các trường học trong và ngoài tỉnh; đại diện một số dòng họ; các em học sinh, sinh viên cùng du khách thập phương.
Ông Nguyễn Văn Công, Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện, Trưởng Ban Tổ chức Lễ hội cho biết, Văn miếu Mao Điền tọa lạc tại thôn Mậu Tài, xã Cẩm Điền, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương đã có lịch sử gần 600 năm và được biết đến là Văn miếu lớn thứ 2 cả nước (sau Văn miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội).
Văn miếu Mao Điền nguyên là Văn miếu trấn Hải Dương xưa, khởi dựng vào thời Lê Sơ (thế kỷ XV), tại xã Vĩnh Lại, huyện Đường An, phủ Thượng Hồng (nay là xã Vĩnh Hưng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương) để thờ Khổng Tử. Năm Cảnh Thịnh 9 (1801), để thuận tiện cho việc quản lý của bản trấn, triều đình đã chuyển Văn miếu từ xã Vĩnh Lại về sáp nhập với Trường thi Hương ở tổng Mao Điền, tạo nên một trung tâm văn hóa, giáo dục lớn.
Trải qua nhiều cuộc binh lửa, biến thiên và mưa nắng thời gian, sau khi được phục dựng và đại trùng tu, tu bổ vào các năm được đẩy mạnh vào các năm 1801, 1806, 1823 và 1825, 1990, 1994, 1995, 1999, 2001 Văn miếu Mao Điền sau nhiều cuộc đại trùng hưng và đặc biệt cuộc đại trùng tu năm 2002 - 2004 mang lại cho di tích một diện mạo mới xứng đáng là quần thể di tích và danh thắng lớn, nổi bật trong bản đồ du lịch Hải Dương, là niềm tự hào của người xứ Đông về truyền thống khoa bảng, góp phần tôn thêm diện mạo văn hóa Hải Dương ở thời kỳ đổi mới.
Văn miếu Mao Điền là nơi thờ đức thánh Khổng Tử - ông tổ của Nho giáo và phối thờ 8 vị đại khoa tiêu biểu cho các triều đại, các lĩnh vực là người con quê hương Hải Dương và các danh nhân có liên quan sâu sắc với mảnh đất Hải Dương như Tư nghiệp Quốc Tử Giám Chu Văn An (1292 - 1370), Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi (1272 - 1346), Nhập nội Hành khiển Phạm Sư Mệnh (1300 - 1384); đại danh y, thái học sinh Tuệ Tĩnh; anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi (1380 - 1442); thần toán Việt Nam, Thượng thư Vũ Hữu (1444 - 1530), Trình Quốc công Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 - 1585), nữ tiến sĩ Nguyễn Thị Duệ (1574 - ?).
“Công lao và tài đức của các danh nhân mãi mãi là tấm gương sáng cho hậu thế noi theo, đồng thời nhắc nhớ chúng ta hãy luôn quan tâm tới sự nghiệp giáo dục - đào tạo và bồi dưỡng nhân tài, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Nguyễn Văn Công nhấn mạnh.
Văn miếu Mao Điền được xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia năm 1992 và xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt năm 2017 đã khẳng định vai trò vị thế, trở thành một địa chỉ quan trọng giáo dục các thế hệ người Hải Dương về lịch sử, văn hóa, truyền thống khoa bảng và là nơi tôn vinh đạo học của tỉnh Đông.
Ngày nay Văn miếu Mao Điền là một thắng cảnh đẹp, một điểm đến trong du lịch văn hóa tâm linh, niềm tự hào văn hiến tỉnh Đông, nơi khuyến học, khuyến tài của tỉnh Đông xưa và Hải Dương hôm nay.
Tại đây, trong thời gian qua bên cạnh việc tổ chức lễ hội và các sinh hoạt tâm linh khác cũng như tiếp đón khách tham quan, chiêm bái, Văn miếu còn tổ chức các hoạt động mang tính giáo dục như tổ chức hội thảo khoa học giáo dục; gặp mặt, vinh danh các tiến sĩ xứ Đông thời kỳ mới; tổ chức các chương trình khuyến học, biểu dương học sinh giỏi và đạt thành tích cao trong các kỳ thi đại học… với những giá trị lịch sử của di tích và các hoạt động có ý nghĩa sâu sắc Văn miếu Mao Điền đã được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt xứng tầm là biểu tượng văn hiến xứ Đông và là địa chỉ đỏ trong bản đồ du lịch Hải Dương.
Lễ hội truyền thống Văn miếu Mao Điền năm 2024 diễn ra từ ngày 23 - 24/3 (tức thứ 7 và chủ nhật 14 -15/2 âm lịch). Tiếp theo, từ ngày 25 - 27/3 (từ 16 - 18/2 âm lịch diễn ra thi đấu Giải cờ tướng Hội nhà báo tỉnh Hải Dương lần thứ XXVIII. Các nghi lễ và hoạt động đều diễn ra tại Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Văn miếu Mao Điền, thôn Mậu Tài, xã Cẩm Điền.
Trong đó, 14h ngày 23/3 diễn ra tế cáo yết. Từ 7h30’ - 10h ngày 24/3 diễn ra chương trình khai hội gồm có văn nghệ chào mừng, diễn văn khai hội, tiến chữ dâng Thánh, cung tuyên văn tế đức thánh Khổng Tử cùng các vị đại khoa, cắt băng khai mạc Ngày hội sách Việt Nam năm 2024 (do Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Hải Dương phối hợp với UBND huyện Cẩm Giàng thực hiện), các đại biểu và nhân dân dâng hương, tham quan các gian trưng bày ngày hội sách; từ 10h - 11h diễn ra lễ chữ dâng Thánh “Tôn sư trọng đạo”…
Buổi chiều ngày 24/3, từ 13h30’ - 17h diễn ra thi “Viết chữ đẹp”, thi “Rung chuông vàng”, giao lưu biểu diễn dưỡng sinh, thi đấu cờ người và một số trò chơi dân gian như đi cầu kiều, bịt mắt bắt vịt, kéo co... Buổi tối từ 19h30’ - 21h30’ có chương trình biểu diễn văn nghệ.
Bên cạnh đó, giải thi đấu cờ tướng do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội nhà báo tỉnh Hải Dương lần thứ XXVIII sẽ tổ chức từ ngày 25 - 27/3.
Ngoài ra, trong những ngày diễn ra lễ hội sẽ có các hoạt động như trưng bày chuyên đề “Văn miếu Mao Điền xưa và nay", chuyên đề " Giới thiệu thân thế sự nghiệp đức thánh Khổng Tử và các vị đại khoa phối thờ tại di tích"; trưng bày chủ đề “Trường thi Hương trấn Hải Dương tại Mao Điền” với các hình ảnh thi cử nho học, thể lệ thi tại khu vực phía đông nhà tiền tế Văn miếu; hoạt động thư pháp, trưng bày triển lãm thư pháp Hán Việt của các nhà thư pháp tỉnh tại gác Chuông sân Bái đường; trưng bày hoa lan; triển lãm sách và trưng bày gian hàng giới thiệu, quảng bá các sản phẩm OCOP huyện Cẩm Giàng...