Khai trương Trung tâm Nghiên cứu-Phát triển-Đào tạo về Khoa học và Công nghệ Phân tích tại Hòa Lạc

Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Hoàng Minh Sơn cùng các đại biểu phía Nhật Bản và Việt Nam cắt băng khai trương Trung tâm Nghiên cứu-Phát triển-Đào tạo về Khoa học và Công nghệ Phân tích tại Hòa Lạc.

Tham dự buổi lễ có Đại sứ Đặc mệnh Toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki; đại diện Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA), Cơ quan Khoa học và Công nghệ Nhật Bản (JST); lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ cùng đại diện các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và các tổ chức đối tác hai nước, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Hoàng Minh Sơn, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Phạm Bảo Sơn, lãnh đạo Trường đại học Khoa học Tự nhiên.

Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Hoàng Minh Sơn phát biểu tại buổi lễ.

Phát biểu tại lễ khai trương, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, Trung tâm không chỉ góp phần tăng cường cơ sở vật chất hiện đại mà còn thể hiện cam kết của Đại học Quốc gia Hà Nội trong việc đưa các kết quả nghiên cứu phục vụ trực tiếp những vấn đề quốc gia và của Thủ đô, đặc biệt trong bảo đảm an toàn thực phẩm và môi trường.

Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội đồng thời gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Chính phủ Nhật Bản, JICA, JST và các trường đại học đối tác đã đồng hành cùng dự án. Ông khẳng định Đại học Quốc gia Hà Nội sẽ tạo điều kiện thuận lợi nhất để Trung tâm vận hành hiệu quả, đồng thời kêu gọi các doanh nghiệp, cơ quan quản lý và địa phương tăng cường hợp tác nhằm đưa công nghệ và kết quả nghiên cứu vào ứng dụng thực tiễn.

Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki đánh giá cao ý nghĩa của dự án SATREPS trong việc phát triển công nghệ phân tích hiện đại và đào tạo nhân lực chất lượng cao cho Việt Nam. Ông cho rằng Trung tâm là dự án nổi bật trong chuỗi hợp tác khoa học-công nghệ giữa hai nước, hướng tới mục tiêu đào tạo khoảng 300 chuyên gia trong 5 năm và phát triển năng lực phân tích môi trường, thực phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế.

Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki phát biểu tại buổi lễ.

Đại sứ kỳ vọng mô hình hợp tác giữa các trường: Đại học Tokyo, Đại học Waseda, Trường đại học Khoa học Tự nhiên và các doanh nghiệp Nhật Bản sẽ tạo ra nền tảng bền vững để Việt Nam nâng cao năng lực giám sát chất lượng môi trường, qua đó cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.

Hiệu trưởng Trường đại học Khoa học Tự nhiên Lê Thanh Sơn nhấn mạnh, đây là một trong những kết quả rõ nét nhất của dự án SATREPS, được định vị như mô hình hợp tác nghiên cứu Việt Nam-Nhật Bản với 3 trụ cột chiến lược: Công nghệ kỹ thuật phân tích hiện trường; Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; Ứng dụng khoa học dữ liệu trong quan trắc môi trường. Trường đại học Khoa học Tự nhiên sẽ tiếp tục đồng hành, khai thác hiệu quả nguồn lực đầu tư và phát triển Trung tâm thành mô hình hợp tác quốc tế kiểu mẫu trong lĩnh vực khoa học công nghệ phân tích.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Nội, Giám đốc phía Việt Nam của dự án SATREPS, phát biểu tại buổi lễ.

Đại diện phía Việt Nam của dự án, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Nội, cho biết dự án SATREPS đặt mục tiêu kép: Phát triển công nghệ phân tích chi phí thấp, nhanh và chính xác; đồng thời nâng cao năng lực quan trắc, quản lý môi trường tại Việt Nam. Dự án bao gồm 4 nhóm nhiệm vụ trọng tâm: Phát triển công nghệ phân tích hiện trường; nâng cấp trạm quan trắc; đào tạo cán bộ tại 34 tỉnh thành; và tích hợp dữ liệu lớn, AI, IoT vào phân tích tổng hợp. Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Nội khẳng định, Trung tâm sẽ là hạt nhân triển khai mô hình thí điểm tại Bắc Ninh và nhân rộng ra toàn quốc trong giai đoạn tiếp theo.

Giáo sư, Tiến sĩ Magatari, Giám đốc phía Nhật Bản của dự án SATREPS, nhấn mạnh Trung tâm là mô hình hợp tác liên kết đa bên giữa các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và chính quyền địa phương. Với bối cảnh Việt Nam sở hữu hơn 150 trạm quan trắc nhưng còn nhiều hạn chế về vận hành, dự án tập trung giải quyết các vấn đề kỹ thuật, đào tạo nhân lực và tối ưu hóa dữ liệu để tăng chất lượng giám sát môi trường.

Dự án SATREPS do JICA và JST phối hợp tài trợ hướng tới mục tiêu thúc đẩy hợp tác nghiên cứu khoa học công nghệ giữa Nhật Bản và Việt Nam nhằm giải quyết các vấn đề phát triển bền vững. Với sự chủ trì của Trường đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, và các đối tác Nhật Bản, dự án tập trung vào phát triển công nghệ phân tích nhanh, thiết bị cầm tay và tăng cường nguồn nhân lực cho kiểm soát an toàn thực phẩm và chất lượng môi trường.

Sau giai đoạn khởi động, một số kết quả bước đầu đã được ghi nhận: Phòng thí nghiệm phục vụ dự án tại Trường đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, đã vận hành, hỗ trợ hơn 300 sinh viên và nhà nghiên cứu tham gia thực nghiệm, đào tạo và triển khai công nghệ phân tích nhanh. Ngoài ra, các khóa “train-the-trainers” (đào tạo giảng viên chủ chốt) đã được tổ chức, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm việc tại hiện trường và các cơ quan quản lý trong lĩnh vực môi trường.

Giáo sư, Tiến sĩ Magatari, Giám đốc phía Nhật Bản của dự án SATREPS, phát biểu tại buổi lễ.

Dự án cũng đã khảo sát thực địa tại cơ sở của Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc và tỉnh Bắc Ninh, mở đường cho mô hình thí điểm “mô hình Bắc Ninh” được đề cập nhằm nhân rộng năng lực phân tích và quan trắc ra hơn 30 tỉnh, thành trên cả nước. Với những nền tảng bước đầu đó, Trung tâm Nghiên cứu Phát triển và Đào tạo về Khoa học Công nghệ Phân tích chính là bước chuyển từ giai đoạn chuẩn bị, triển khai nghiên cứu sang giai đoạn vận hành ứng dụng rộng rãi, mở ra nhiều cơ hội để chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực và kết nối với doanh nghiệp trong nước và quốc tế.

Trọng tâm phát triển của Trung tâm Nghiên cứu-Phát triển-Đào tạo

Dự án SATREPS EDFEN là kết quả của sự hợp tác đa phương giữa các cơ quan quản lý, nghiên cứu, giáo dục và doanh nghiệp của Việt Nam và Nhật Bản, với 5 hợp phần chính. Phía Việt Nam bao gồm các thành viên: Trường đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội; Trung tâm Quan trắc Môi trường miền bắc; Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Ninh. Phía Nhật Bản bao gồm các thành viên: Đại học Waseda, Tập đoàn HORIBA, Tập đoàn TOA DKK, Hiệp hội các Nhà sản xuất Thiết bị Phân tích Nhật Bản (JAIMA).

Trung tâm Nghiên cứu-Phát triển-Đào tạo được thành lập với vai trò là cơ sở nghiên cứu chung Việt Nam-Nhật Bản, tập trung vào 3 trụ cột chiến lược: Công nghệ kỹ thuật phân tích, Đào tạo nguồn Nhân lực chất lượng cao và Khoa học Dữ liệu (Data Science), với các hoạt động hợp tác trên các lĩnh vực chính bao gồm:

-Phát triển Công nghệ phân tích hiện trường: Chế tạo thiết bị dựa trên công nghệ vi lưu và điện hóa giá thành thấp, phân tích định tính và định lượng nhanh kim loại nặng độc hại (chì, asen, thủy ngân, cadmi…) trong nước.

-Nâng cấp Chất lượng các Trạm Quan trắc môi trường: Cải tiến nâng cao chất lượng trạm quan trắc môi trường tự động tại địa phương, nâng cao độ chính xác, thiết lập quy trình bảo trì/quản lý chuẩn hóa, hướng tới nhân rộng mô hình trên phạm vi toàn quốc.

-Đào tạo Nguồn nhân lực chất lượng cao: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn thực hành chuyên sâu cho cán bộ và học viên, cán bộ kỹ thuật quan trắc phân tích môi trường phối hợp với các chuyên gia hàng đầu của Nhật Bản.

-Ứng dụng Khoa học dữ liệu: Tích hợp IoT và khoa học dữ liệu để thu thập và phân tích dữ liệu môi trường theo thời gian thực, hỗ trợ xây dựng chính sách và đưa ra các giải pháp tích hợp nhằm giảm thiểu và kiểm soát ô nhiễm môi trường.

Vũ Quỳnh Trang