Khám phá bảo tàng bonsai tư nhân triệu đô ở miền Tây

Từ thú chơi gia đình đến bộ sưu tập triệu đô

Giữa vùng đất Sa Đéc (Đồng Tháp) nơi nghề hoa kiểng đã trở thành sinh kế đặc trưng, khu vườn bonsai của ông Nguyễn Phước Lộc nổi lên như một không gian kết tinh giữa nghệ thuật, kinh tế và tư duy bảo tồn. Không chỉ sở hữu số lượng lớn bonsai quý hiếm, ông Lộc còn là người sớm nhìn thấy giá trị lâu dài của bonsai với tư cách một ngành nghề nghiêm túc, thay vì dừng lại ở thú chơi cá nhân.

Ông Nguyễn Phước Lộc đang chăm sóc me kiểng cổ nhất Việt Nam được xác lập kỷ lục.

Hiện ông Lộc quản lý khoảng 1.000 cây bonsai, thuộc hơn 50 chủng loại khác nhau. Bộ sưu tập này trải dài nhiều thế hệ cây, từ những tác phẩm trẻ vài năm tuổi đến các cây cổ thụ có niên đại hàng trăm năm. Trong đó, tùng bonsai chiếm tỷ lệ lớn, bên cạnh nhiều dòng cây có giá trị cao như me, nguyệt quế, mai chiếu thủy, khế… Giá trị mỗi cây dao động từ vài trăm nghìn đồng đến hàng chục tỷ đồng, phản ánh trình độ tạo tác và thời gian tích lũy công phu.

Đáng chú ý, một cặp bonsai me cổ kiểng có tuổi đời khoảng 160 năm, hiện được định giá xấp xỉ 1 triệu USD. Theo ông Lộc, giá trị của bonsai không chỉ nằm ở tuổi cây, mà còn ở dáng thế, thần thái, lịch sử chăm sóc và bàn tay nghệ nhân qua nhiều thế hệ.

Cặp me kiểng cổ nhất Việt Nam được xác lập kỷ lục.

Để duy trì hệ sinh thái bonsai đặc biệt này, ông Lộc tổ chức đội ngũ sáu lao động lành nghề, am hiểu sâu sinh lý thực vật và kỹ thuật tạo hình. Ông cho rằng bonsai là nghề đòi hỏi trình độ tổng hợp, kết hợp kiến thức nông học, mỹ thuật và sự kiên nhẫn bền bỉ.

“Không có nghề thì cây đẹp cũng thành củi, còn người có nghề có thể nâng giá trị cây lên gấp nhiều lần”, ông Lộc đúc kết.

Trong các tiêu chí lựa chọn cây làm bonsai, ông Lộc đặc biệt ưu ái cây me. Theo ông, me hội tụ đầy đủ yếu tố để phát triển thành bonsai giá trị cao: thân da sần sùi, cành dẻo, lá nhỏ, đọt non xanh, có hoa và trái. Những đặc điểm này giúp cây vừa dễ tạo hình, vừa thể hiện chiều sâu thẩm mỹ - yếu tố cốt lõi của bonsai nghệ thuật.

Kiến tạo bảo tàng, tầm nhìn kinh tế

Hành trình đến với bonsai của ông Nguyễn Phước Lộc bắt đầu từ rất sớm. Năm 1986, khi còn là học sinh, ông đã phụ giúp mẹ buôn bán và chăm sóc cây kiểng. Đến năm 1990, trong thời gian học đại học tại TP Hồ Chí Minh, ông có cơ hội tiếp xúc với nhiều nghệ nhân bonsai, đúng vào giai đoạn phong trào bonsai trong nước bắt đầu hình thành. Đây là nền tảng quan trọng giúp ông tích lũy kiến thức và định hình con đường gắn bó lâu dài với nghề.

Thông tin tác phẩm cặp me kiểng cổ nhất Việt Nam được xác lập kỷ lục.

Từ TP Hồ Chí Minh, ông Lộc mang bonsai về Sa Đéc, trở thành một trong những người tiên phong đưa nghệ thuật bonsai bài bản về khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Giai đoạn đầu, điều kiện kỹ thuật còn hạn chế, chủ yếu dựa vào kinh nghiệm tự học và thử nghiệm. Về sau, ông chủ động tiếp cận sách chuyên ngành, tài liệu quốc tế để chuẩn hóa kỹ thuật và nâng tầm tư duy tạo tác.

Năm 2001, ông Lộc thành lập công ty cây xanh, mở rộng hoạt động sang lĩnh vực cung cấp và thi công cây xanh, cảnh quan. Đến năm 2018, ông tiếp tục mở trung tâm dạy nghề bonsai, xây dựng giáo trình đào tạo bài bản từ cơ bản đến nâng cao. Mục tiêu không chỉ là truyền nghề, mà còn hình thành đội ngũ lao động kế cận đủ năng lực tham gia thị trường trong và ngoài nước.

Trên nền tảng tích lũy đó, đầu năm 2025, bảo tàng bonsai tư nhân đầu tiên tại Việt Nam chính thức được thành lập theo đề án đã được phê duyệt. Theo ông Lộc, bảo tàng không đơn thuần là nơi trưng bày, mà là không gian lưu giữ giá trị lịch sử, kỹ thuật và mỹ thuật của bonsai Việt, đồng thời góp phần giáo dục cộng đồng về nghề sinh vật cảnh.

Bảo tàng bonsai của ông Lộc hiện có khoảng 1.000 cây bonsai, thuộc hơn 50 chủng loại khác nhau.

Bên cạnh vai trò nghệ nhân, ông Nguyễn Phước Lộc hiện đảm nhiệm nhiều vị trí chuyên môn quan trọng: Phó Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh tỉnh Đồng Tháp, thành viên Hội đồng giám khảo bonsai châu Á - Thái Bình Dương.

Từ thực tiễn nghề nghiệp, ông Lộc cho rằng bonsai Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn nhưng thiếu cơ chế đồng bộ. Ông mong muốn có được chính sách hỗ trợ nghiên cứu, xuất khẩu bonsai và đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật cao.

“Người Việt có lợi thế về thổ nhưỡng, chủng loại cây và sự khéo léo. Nếu được đầu tư đúng hướng, bonsai hoàn toàn có thể trở thành ngành kinh tế giá trị cao, giúp người làm vườn chuyển từ lao động thủ công sang làm chủ tri thức”, ông Lộc nhấn mạnh.

Từ hành trình cá nhân đến tầm nhìn ngành, ông Nguyễn Phước Lộc đang góp phần đặt nền móng cho việc bảo tồn và phát triển bonsai Việt Nam theo hướng chuyên nghiệp, bền vững và hội nhập.

An Xuyên