Khám phá bất ngờ về sa mạc muối lớn nhất Trái đất

Sa mạc muối lớn nhất Trái đất Salar de Uyuni trải dài khoảng 10.400 km2 trên cao nguyên Andes. Salar de Uyuni có độ cao trung bình 3.660m phía trên mực nước biển. Tuy nhiên, không phải lúc nào nơi đây cũng như vậy.

Theo Sarah McKnight, phó giáo sư thủy văn học tại Đại học Dayton ở Ohio, vào khoảng 5 triệu năm trước, khu vực nơi dãy núi Andes tồn tại ngày nay nằm ở vùng thấp và khí hậu trở nên khô cằn.

Trải qua thời gian, nhiệt độ cao và lượng mưa khan hiếm khiến những hồ nước thời tiền sử trong vùng bốc hơi, để lại lớp cặn chứa trầm tích và muối. Các quá trình kiến tạo và hoạt động núi lửa sau đó đã đẩy lớp cặn đó lên cao dần thành cao nguyên, tạo thành địa hình như ngày nay.

Khác với những cánh đồng muối khác như Salar de Atacama ở Chile có vỏ muối dày hơn 1.000 m ở một số nơi, Salar de Uyuni có lớp vỏ muối khá mỏng, chỉ dày khoảng 3 - 10m.

Lượng muối tích tụ trên cánh đồng muối phụ thuộc vào địa chất khu vực và mảng kiến tạo bên dưới Salar de Uyuni hoạt động ít hơn nhiều so với dưới Salar de Atacama. Vỏ muối ở Salar de Uyuni bao phủ một lớp nước cực mặn gọi là nước muối cô đặc. Tuy nhiên, nước cũng nằm bên trên vỏ ở một số nơi do quá trình mang tên nước trồi.

Cánh đồng muối được bao quanh bởi những ngọn núi phủ tuyết trắng và núi lửa cung cấp nước băng tan tới rìa vỏ muối. Lượng nước ngọt thấm xuống dưới lớp vỏ nhưng lập tức tách khỏi nước muối cô đặc do chênh lệch độ mặn. Do nước ngọt không đặc bằng nước muối nên nước ngọt nổi lên bên trên lớp nước mặn.

Nước trồi xảy ra khi nước ngọt dồn lên qua lớp vỏ và tràn khắp bề mặt tạo thành hồ nước trên cánh đồng muối. Salar de Uyuni có từ 6 - 8 hồ như vậy và giữ vai trò quan trọng đối với động vật sống trên sa mạc. Kích thước hồ thay đổi tùy theo từng mùa và hạn hán.

Theo phó giáo sư McKnight, nước ngọt chảy xuống từ những đỉnh núi xung quanh là lý do Salar de Uyuni là một trong những nguồn dự trữ lithium lớn nhất trên Trái đất.

Hoạt động thủy nhiệt và núi lửa trên dãy Andes có nghĩa những ngọn núi rất giàu khoáng chất, bao gồm lithium. Nước sẽ cuốn theo lithium khi chảy qua đất đá. Cánh đồng muối Salar de Uyuni nằm ở vùng núi có biệt danh "tam giác lithium". bao gồm các khu vực ở Bolivia, Argentina và Chile, chứa 75% lượng lithium trên thế giới.

Theo một nghiên cứu năm 2012, Salar de Uyuni có khả năng chứa 10,2 triệu tấn lithium, tương đương khoảng 38% nguồn cung cấp lithium đã biết trên thế giới. Cục Khảo sát Địa chất Mỹ ước tính cánh đồng muối này chứa khoảng 1/4 nguồn cung cấp lithium trên thế giới. Mặc dù nhiều công ty thăm dò tài nguyên quan tâm tới Salar de Uyuni nhưng lithium phân tán quá rộng dọc cánh đồng muối nên hiện chưa có công nghệ nào giúp khai thác lithium một cách kinh tế.

Mời độc giả xem video: Khung cảnh độc đáo tại “sa mạc ngập nước” có 1-0-2 trên thế giới.

Tâm Anh (theo LS)