Khám phá miền đất Sa Huỳnh nghìn năm trước

Địa danh Sa Huỳnh (TX Đức Phổ) nằm cách trung tâm TP Quảng Ngãi khoảng 60km về phía nam và cách TX Hoài Nhơn (Bình Định) khoảng 20km về phía Bắc. Hơn 100 năm trước, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra các hiện vật của nền văn hóa Sa Huỳnh (phường Phổ Thạnh, TX Đức Phổ) và nơi đây được cho là một trong ba trung tâm văn minh ở thời đại kim khí Việt Nam.

Nhắc đến địa danh Sa Huỳnh du khách sẽ nghĩ ngay đến các mộ chum, những hiện vật có niên đại hàng nghìn năm trước. Theo tài liệu khảo cổ, Quảng Ngãi là nơi đầu tiên phát hiện, lưu giữ nhiều di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh, với 26 di tích được khai quật, trong số hơn 80 địa điểm được phát hiện và nghiên cứu.

Tháng 3/2023, UBND tỉnh Quảng Ngãi tổ chức lễ công bố và đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt văn hóa Sa Huỳnh. Đây là một trong những "địa chỉ đỏ" trong con đường du lịch của tỉnh Quảng Ngãi và là nơi giới thiệu, giáo dục về truyền thống từ thuở sơ khai của đất nước. Đến khám phá du khách sẽ được hiểu thêm về người Việt cổ đã có những sáng tạo sinh hoạt và đời sống.

Không chỉ có các hiện vật cổ xưa mà ở Sa Huỳnh còn có một ngôi làng ẩn mình giữa núi và biển được đặt cái tên hết sức thân thương: Gò Cỏ. Những con đường rộng hơn sải tay, được làm bằng những tảng đá xếp chồng lên nhau, phần đông du khách đến đây sẽ đi bộ vào tham quan làng và trải nghiệm một cuộc sống hoàn toàn khác với những gì nơi mình đang sống.

Vài năm trở lại đây làng Gò Cỏ được nhiều du khách biết đến, sự vào cuộc của chính quyền địa phương đã biến xóm nhỏ trở thành làng du lịch OCOP 3 sao. Những ngôi nhà tranh, vách đất trở thành những home stay để người dân đón khách. Đến Gò Cỏ bạn sẽ đắm chìm trong khung cảnh tuyệt đẹp của làng quê miền Trung Việt Nam.

Những người dân của làng sẽ trở thành hướng dẫn viên du lịch và là đại sứ cho quê hương mình. Họ giới thiệu về quê hương một cách mộc mạc, chân thành khiến những du khách đến từ phố thị không khỏi ngỡ ngàng và thích thú.

Đến Gò Cỏ, du khách sẽ được khám phá một không gian sống rất lạ những cũng rất quen. Bởi lẽ, khung cảnh của làng tái hiện lại tất cả những gì mà du khách đã từng trải qua ở thập niên 80 thế kỷ trước với nhà tranh, vách đất, bờ rào bằng tre, gỗ và tận hưởng gió trời mát rười rượi từ biển thổi vào.

Không chỉ khám phá cảnh đẹp, nét cổ xưa ở vùng đất Sa Huỳnh mà đến đây du khách sẽ được trải nghiệm cách làm muối của người dân trên đồng muối Sa Huỳnh.

Sau khám phá những ẩn tích nghìn năm du khách sẽ được đắm mình dưới làn nước biển mát rượi. Dẫu chỉ là một eo biển được bao phủ bởi những ngọn núi, song dưới chân làng Gò Cỏ có một bãi tắm với nền cát vàng uốn cong lấy bờ và làn nước biển trong xanh.

Sẽ là một thiếu sót lớn của du khách khi khám phá Sa Huỳnh là "quên" bữa cơm gia đình. Ở đây, ngoài đón tiếp hướng dẫn du khách tham quan làng thì những người mẹ, người chị còn là những đầu bếp cừ khôi nấu cho bạn những món ăn dân dã và ngon đến nhớ mãi từ những cây rau trồng trong vườn nhà, con cá tươi mà cánh đàn ông trong làng vừa kết thúc phiên biển về.

Đêm xuống, nghỉ ngơi bên trong những ngôi nhà được lợp bằng tranh, trên chiếc giường tre sẽ chẳng khác nào là một "chuyến trở về" đúng nghĩa với phần lớn người dân khi tham quan Gò Cỏ.

Lê Đức